Helma Nepperus van de VVD zegt vandaag in De Telegraaf dat ze een onafhankelijk onderzoek wil naar aanleiding van climategate en dat de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) daar de aangewezen instantie voor is:

VVD eist onafhankelijke studie opwarming aarde
’Straks rijden we een Elfstedentocht’

door Dennis Naaktgeboren

DEN HAAG, woensdag
De VVD ziet in het barre winterweer een nieuwe aanleiding om te controleren of er niet gerommeld wordt met klimaatcijfers. De oppositiepartij wil onafhankelijk onderzoek naar de opwarming van de aarde, nu ons land al weken in de ban is van de vrieskou.
„We moeten weten hoe het echt zit, zeker met dit weer”, aldus VVD-Kamerlid Neppérus. „Terwijl we worden gewaarschuwd over de opwarming van de aarde, rijden we straks misschien een Elfstedentocht. Het is hoog tijd voor een onafhankelijk onderzoek.”
Eind vorig jaar ontstond ophef over een mogelijk jarenlange manipulatie met klimaatgegevens van Engelse wetenschappers, om de opwarming van de aarde te overdrijven. Uit ruim duizend geroofde e-mails van een klimaatinstituut doemde het beeld op dat er alles wordt gedaan om sceptici, die twijfelen aan de menselijke invloed op het klimaat, de mond te snoeren. In Finland wordt het klimaatonderzoek nu ook kritisch onder de loep gehouden. „Er zijn allemaal landen mee bezig na de mislukte klimaatcampagne in Kopenhagen”, stelt Neppérus. De VVD’er roept minister Cramer (Milieu) op ook in actie te komen. „Er zijn grote twijfels en alleen maar afhouden werkt averechts”, aldus Neppérus. „De minister heeft er zelf ook belang bij. Door dit weer ontstaat het beeld dat er niets aan de hand is. Ik kijk naar buiten en zie het witte tuinhuisje van de overburen. Wellicht heeft het kabinet wel gelijk, maar is iedereen straks afgehaakt.”
Wat de VVD betreft, buigt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid zich over het onderzoek.

Het is jammer dat Nepperus het weer erbij haalt om een punt te scoren over het klimaat. Wat nu als het volgende week warm water regent, is het onderzoek dan overbodig? Met zo’n opmerking diskwalificeert Nepperus zich en de heren bij het KNMI en het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) zullen er vandaag hartelijk om lachen bij de koffie.

Maar goed, los van dat slippertje ben ik het volledig met haar eens dat er een onafhankelijk onderzoek moet komen. Naar climategate, maar ook naar de kwaliteit van het klimaatonderzoek waarop ons huidige klimaatbeleid gebaseerd is. Wel is de grote vraag hoe dat opgezet moet worden en of de WRR wel de aangewezen partij is?

Missie
Aan de missie/het doel van het WRR zal het niet liggen. Het klimaatbeleid past daar perfect in:

Het doel van de WRR is de regering te adviseren over toekomstige ontwikkelingen die van groot maatschappelijk belang zijn. Bij die adviezen staat de wetenschappelijke benadering voorop. De regering kan deze adviezen gebruiken om bestaand beleid tegen het licht te houden, bij de ontwikkeling van nieuw beleid of voor onderbouwing van de besluitvorming. De raad wil verder het wetenschappelijke debat over inhoud en methodes stimuleren. Vanzelfsprekendheden worden ter discussie gesteld en mogelijke beleidsalternatieven geanalyseerd op hun toekomstige maatschappelijke uitwerking.

Precies wat er mijns inziens nodig is. Het CO2-paradigma is al zo vanzelfsprekend geworden dat niemand het meer ter discussie stelt. Climategate maakt duidelijk dat klimaatdissidenten moeite hebben om aan de bak te komen in de literatuur, dat het IPCC gedomineerd wordt door sterke gelovigen in het CO2-paradigma. Een onafhankelijke commissie zou dus kunnen inventariseren of de dissidenten wellicht een punt hebben en wat dat zou betekenen voor het beleid.

Maar dan, stel dat het WRR aan de slag gaat met dit ambitieuze project, hoe gaan ze dat aanpakken? Het ligt voor de hand dat de raadsleden zich hier eerst over buigen. Welke raadsleden hebben zelf een beta-achtergrond dan wel ervaring met milieu en klimaat? De belangrijkste naam in het rijtje is zonder twijfel Pieter Winsemius. Voormalig minister van VROM en in De Duurzame 100 van Trouw stond hij vorig jaar op 1! Bij Winsemius moet ik altijd denken aan zijn voorbeeld dat we in een geblindeerde auto zitten en ons afvragen wat we moeten doen: hard doorrijden of remmen. De auto is in dit geval het klimaat en de blindering staat voor het feit dat we niet goed begrijpen wat er aan de hand is en niet in de toekomst kunnen kijken. Remmen!, zegt Winsemius, waarmee hij bedoelt CO2 reduceren. Wat zou er gebeuren als in een vergadering van de raadsleden, stel dat het verzoek van Nepperus serieus in behandeling zou worden genomen. Voor Winsemius is dit een totaal achterhaald station en hij zal zijn invloed binnen de raad aanwenden om dat de andere raadsleden ook duidelijk te maken.

Stel dat de WRR toch een onderzoek gaat doen, wie gaat dat uitvoeren en hoe zorgen ze dat dat zo ‘onafhankelijk’ mogelijk wordt uitgevoerd? Het ligt voor de hand dat Winsemius zelf bij zo’n onderzoek betrokken zal zijn. Alleen daarmee al is het uitgesloten, denk ik, dat er werkelijk een kritisch, onafhankelijk onderzoek zal plaatsvinden. Ook werkt het WRR samen met het PBL en PBL-directeur Maarten Hajer staat op de lijst van adviseurs van het WRR. Dus ligt het voor de hand dat ze hem erbij vragen. Maar een onafhankelijk onderzoek zou juist het functioneren van het PBL en het KNMI, het IPCC moeten onderzoeken.

Valkuilen
Ik vraag me af of Nepperus deze valkuilen voor ogen heeft. Straks krijgt ze haar zin maar zitten we achteraf opgescheept met een rapport dat climategate helemaal niets voorstelt en dat alles koek en ei is, zoals Diederik Samsom al na een nacht e-mails lezen kon vaststellen. We hoeven niet zo ver terug te gaan in de tijd om te zien hoe het klimaatbeleid door een ‘extern’ en ‘onafhankelijk’ rapport bevestigd werd.

In 2004 bracht Adviesbureau CE zo’n onafhankelijk rapport uit. Hans Labohm kan er smeuïge anekdotes over vertellen. Hij werd er zoals hij zelf zegt als excuustruus bijgehaald. In een verhitte vergadering over het conceptrapport klaagde Labohm dat er totaal niet ingegaan werd op de kritiek van internationale klimaatsceptici. Labohm bood aan een hoofdstuk te schijven dat dat wel deed. Men ging schoorvoetend akkoord maar wilde dan wel de volgende dag al het hoofdstuk hebben! Labohm ging akkoord en leverde het hoofdstuk waarna men het afwees omdat het niet in de opzet van het rapport zou passen. Labohm werkte het hoofdstuk toen om tot een Duits artikel dat hier te vinden is. De Groene Rekenkamer kwam later met een door o.a. Arthur Rörsch geschreven kritiek en verzocht de Tweede Kamer om het rapport terug te trekken. Dat gebeurde ‘uiteraard’ niet. Een verslag hiervan en verwijzingen naar het CE-rapport zijn te lezen op de website van de Groene Rekenkamer. Een herhaling van deze ‘affaire’ ligt voor de hand als WRR inderdaad met Winsemius c.s. een ‘onafhankelijk’ onderzoek zou gaan uitvoeren.

Controverses
Arthur Rörsch heeft ervaring met het onderzoeken van wetenschappelijke controverses. Hij deed onder andere onderzoek naar de Diekstra-affaire en de Lomborg-affaire. Volgens hem zouden de volgende stappen ondernomen moeten worden als je daadwerkelijk een onafhankelijk onderzoek wilt opzetten:

1) Doel van de evaluatie is de evaluatie van de kwaliteit van de evaluatiestudies (assessment reports) die worden verricht en die worden gevolgd door ‘voorlichting’ aan publiek en politiek. Alsmede de kwaliteit van die voorlichting. (Het gaat dus niet om ‘peer review’ van origineel wetenschappelijk onderzoek).
2) De propagandisten van de AGW hebben een machtstructuur ontwikkeld. Een objectieve evaluatie is daardoor niet mogelijk indien zo’n kwaliteitsonderzoek wordt uitgevoerd binnen de kring van de AGW verkondigers die zich de specialisten op het gebied van klimaatonderzoek noemen.
3) De leden van een evaluatie commissie zouden derhalve onderzoekers moeten zijn uit andere disciplines die ervaring hebben met zogenaamde ‘site visits’ van onderzoekinstelling. Voorwaarde daarvoor is dat genoemde leden de moeite nemen om zich in de algemene basis beginselen van de klimatologie en meteorologie te verdiepen en in het bijzonder in de veronderstelde werking van het aardse broeikaseffect.
4) Na de basis kennis te hebben verworven (naar schatting een maand handboek studie) kan de kennis van het broeikaseffect worden verworven met ‘colleges’, van en discussies met,  hen die zich reeds enige jaren met het onderwerp hebben bezig gehouden, bijvoorbeeld twee verkondigers van AGW hypothese (b.v. Van Dorland van het KNMI) en twee onderzoekers die met eigen berekeningen deze hypothese betwisten (b.v. Noor van Andel en Dick Thoenes). Een dag besloten bijeenkomst van de leden van de evaluatie commissie (3-5) en de vier genoemde onderzoekers is daarvoor geïndiceerd.
5) De volgende stap in de procedure is onderzoek naar de kennis van zaken en de objectiviteit van hen die in officiële lichamen deel uitmaken van evaluatie commissies of groeperingen, of woordvoerders daarvan zijn, zoals bijvoorbeeld PCCC, PBL en KNMI.
6) Het schriftelijk eindverslag van de evaluatiecommissie kan gepaard gaan met een openbare bijeenkomst waarin dit verslag wordt toegelicht.

Ik ben het in grote lijnen met hem eens hoewel Rörsch sterk de nadruk legt op ‘het broeikaseffect’ (niet vreemd natuurlijk want daar gaat het tenslotte om bij het door de mens versterkte broeikaseffect), terwijl ik persoonlijk meer zou willen inzetten op het evalueren van beleidsbepalende conclusies van het IPCC, bijv. de claim dat het merendeel van de opwarming sinds 1950 zeer waarschijnlijk door de uitstoot van antropogene broeikasgassen veroorzaakt is. Die claim is voornamelijk gebaseerd op klimaatmodellen en een evaluatie zou dan ook kritisch moeten kijken naar de kwaliteit van deze modellen. Ook zou je in de context van climategate kunnen denken aan een kritische evaluatie van de mondiale temperatuurreeksen van CRU en GISS.

We zien in de praktijk dat onderzoekers met een solide wiskundige achtergrond, zoals McIntyre (wiskundige) en McKitrick (econometrist) bij uitstek geschikt zijn om dergelijke evaluaties te doen. Zulke mensen zijn er ongetwijfeld ook in Nederland. Daarnaast heb je mensen nodig die de broncode kunnen lezen van de programma’s waarmee CRU de mondiale temperatuur berekent, maar ook de broncode van klimaatmodellen. Een klimaatmodel bestaat echter al snel uit een miljoen Fortran-regels en is dus niet zo eenvoudig te onderzoeken. Hier is een internationaal onderzoek voor nodig en veel tijd.

Parlementaire enquête
Geen idee onder welke vleugel een onderzoek zou kunnen plaatsvinden. De WRR lijkt me kansloos. De KNAW zou een heel goede plek zijn om het te doen (bij hen staat is de kwaliteit van wetenschap ongetwijfeld een groot goed), maar wie KNAW-voorzitter Robbert Dijkgraaf heeft gezien in De Wereld Draait Door weet dat hij zich schaart achter de consensus van het IPCC. Dat ligt ook voor de hand in zijn positie. Hij erkende wel dat er een heftig debat gaande is.

Een andere optie zou een parlementaire enquête kunnen zijn. Dat biedt ook de mogelijkheid om betrokkenen onder ede te horen. Om eerlijk te zijn zie ik dit niet snel gebeuren. Ik denk dat daarvoor meer Nederlandse betrokkenheid bij climategate nodig is en vooralsnog leggen de gelekte e-mails niet veel Nederlandse links bloot.

Ik ben benieuwd hoe lezers hier tegenaan kijken? Moet er een onderzoek komen en hoe zou het uitgevoerd moeten worden? Door wie?