20 prangende vragen aan Kamerlid Liesbeth Spies (CDA)

1. Hoe bent u woordvoerder milieu en klimaat geworden?
Na de verkiezingen van mei 2002 kwam ik in de Kamer en werd ik meteen woordvoerder milieu en duurzaamheid. Klimaatverandering was toen veel minder prominent. Binnen het team van de nieuwe CDA-fractie werd sterk gekeken naar expertisegebieden. Ik bracht ervaring mee als hoofd van de afdeling handhaving van de Provincie Zuid-Holland. Dat werkveld was heel divers van het controleren op legionella van zwembaden en relaxhuizen, het arresteren van stropers in de Biesbosch, en milieucontroles bij grote bedrijven.

2. Hoe lang volgt u de milieuproblematiek al?
Vanaf 1986. Tijdens mijn studie Rechten volgde ik een keuzevak milieurecht. De interimwet bodemsanering was toen een van de onderwerpen. Na mijn studie ben ik onder andere als extern ingehuurde projectleider betrokken geweest bij een provinciale enquete naar het afvalverwijderingsbeleid van de provincie Zuid-Holland.

3. Wat is volgens u het verschil tussen klimaat en andere milieuproblemen?
Bij de klassieke milieuproblemen is er ontzettend goed werk verricht. Lucht, bodem en water zijn nog nooit zo schoon geweest. Daar zijn helaas wel wat schandalen voor nodig geweest. Het CDA gaat uit van rentmeesterschap en dat betekent dat je geen schade veroorzaakt die je niet ook zelf weer opruimt. Ondertussen worden we ook steeds knapper en weten we steeds meer. Daarmee is ook de aandacht voor het klimaatprobleem de afgelopen 5 jaar enorm gegroeid. Al in 2005 hebben wij een manifest uitgebracht dat probeert de aanpak van klimaatverandering, de noodzaak om onze energievoorziening zeker te stellen en de ambitie om minder afhankelijk te worden van landen waar we niet afhankelijk van willen zijn in samenhang aan te pakken. Dit manifest is in november 2005 door ons congres aangenomen.

4. Is focus op de Lissabon-agenda (EU meest dynamische economie ter wereld in 2010) te rijmen met focus op het bereiken van de klimaatdoelstellingen?
Cruciaal voor verduurzaming is dat we dat niet alleen in Nederland kunnen doen. Het moet eigenlijk wereldwijd of toch tenminste op Europese schaal. We laten nog zoveel technische mogelijkheden onbenut. Zo wilde de industrie de aan-uit-knop bij TV’s weglaten omdat dat onderdeel 50 cent kostte terwijl ze continu op de stand-by stand energie zouden blijven gebruiken. Daar moet de overheid ingrijpen. Ik ben er erg voor dat we op Europese schaal competities aanjagen zoals wie de zuinigste koelkast kan ontwerpen. Kijk naar de Europese automobielindustrie. Door hun effectieve lobby in Brussel zijn er te weinig normen gesteld en is er enorm veel marktaandeel verloren gegaan aan bijvoorbeeld Japanse merken. Nu is het tij gekeerd en zie je BMW adverteren met een A-label auto. De overheid moet de kaders scheppen waarbinnen het bedrijfsleven innovatief moet zijn. We kunnen niet mateloos groeien en dan tegen een blinde muur aan knallen. Per saldo is Europa op de VS en China na de meest vervuilende regio.

5. Wanneer hoorde u voor het eerst van Climategate?
Eind november. Via de media. Contact met klimaatsceptici zoals Hans Labohm zijn er natuurlijk al veel langer.

6. Wanneer wist u dat er echt iets aan de hand is?
Die e-mails maakten op mij niet zo gek veel indruk. Ik zag het toch vooral als een groep individuen die elkaar stevige verwijten maakte. Maar de vuile was hoort binnen te hangen! Pas in de maanden erna toen steeds meer fouten in het IPCC-rapport naar boven kwamen en er ook sprake was van bewuste manipulatie gaf ik aan: “Stop! Tot hier en niet verder.”

7. Is de positie van uw partij erdoor veranderd?
Nee, als CDA zijn wij geen partij die van rechts naar links en dan weer naar het midden hoppen. Wij trekken geen overhaaste conclusies. Er moet eerst hoor en wederhoor zijn. Tot dan voeren wij ongewijzigd beleid. Pas als er nieuwe feiten zijn beoordelen wij die en kan er een beleidswijziging zijn. En daarnaast zijn de meeste maatregelen no regret. De argumenten van energievoorziening en geopolitiek zijn nog even relevant als in oktober 2009.

8. Bent u tevreden over de stappen die zijn genomen?
Het IPCC-onderzoek onder leiding van Robbert Dijkgraaf is hard nodig. Het is ook wel bijzonder dat een Nederland hier het voortouw neemt. Daar mag je wel trots op zijn. Maar, als ik de terms of reference zie, dan mag het van mij wel diepgaander. Kijken naar de procedures moet, maar we moeten ook zekerheid hebben over de feiten. En we moeten zeker weten dat we niet nog voor nieuwe verrassingen komen te staan. Het vertrouwen heeft een flinke knauw gekregen, of dat nu terecht is of niet. We moeten zeker stellen dat alle fouten boven tafel zijn en dan moeten we die ook corrigeren. Eind november op de conferentie in Cancun in Mexico moeten we het eens zijn over de feiten. In dit verband noem ik ook graag de hoorzitting van een dag waartoe de Tweede Kamer net heeft besloten die medio april zal plaatsvinden.

9. Gaat uw partij met een vernieuwd klimaatstandpunt de verkiezingen in?
Rentmeesterschap is en blijft een van de vier uitgangspunten van het CDA. Op klimaatgebied houden we  vast aan de EU-doelstellingen: 2% jaarlijkse energiebesparing, 20% duurzame energie in 2020, 20% CO2 reductie in 2020 en 30% als de rest van de wereld meedoet.

10. Is er verdeeldheid binnen uw partij op het gebied van klimaat?
Altijd en dat is maar goed ook! Ik ontmoet binnen de partij niet veel extreme sceptici, dat wil zeggen die voeren niet de hoogste toon. Er zijn er wel een paar. Anderen zijn actief in de lobby voor kernenergie. Aan de andere kant is er een zeer actief CDA-duurzaamheidsberaad. Samen met de duurzaamheidsclubs van andere partijen hebben die net een manifest opgesteld en aan de Tweede Kamer aangeboden. De VVD heeft geweigerd dat in ontvangst te nemen. In 2005 heeft de hale partij zich natuurlijk wel geschaard achter het manifest. Ons duurzaamheidsberaad sluit kernenergie in een transitiefase overigens ook niet uit.

11. Hoe informeert u zich?
Ik sta met twee voeten in de klei. Er komt 2 kilogram post en papier per dag binnen en 150 e-mails. Gevraagd en ongevraagd krijg ik voortdurend adviezen. Zeker in de aanloop naar de Kamerdebatten kloppen de lobbyisten aan, onder wie milieuorganisaties, maar ook bijvoorbeeld van VNO-NCW. Werkbezoeken zijn ook buitengewoon nuttig om te zien hoe Haags beleid in de praktijk uitpakt.

12. Wat is uw indruk van de website Climategate.nl?
Leuk! Maar wat ik jammer vind is dat de verschillende werelden elkaar niet treffen. Er is geen uitwisseling. Zelf pas ik wel hoor en wederhoor toe. Zo was ik laatst even op de Ontgroeningsdag van de Groene Rekenkamer. Samen met Helma Neppérus in de auto. Richard de Mos van de PVV was daar al de hele dag. Tja en dan stel je toch vast dat er twee gescheiden kampen zijn: de ene groep roept er is niets aan de hand en de andere groep roept dat er geen grotere ramp kan zijn. Dat zie je ook op Climategate.nl.

13. Ondersteunt u het initiatief om parallel aan de lopende onderzoeken in de aankomende maanden met actieve moderatie een open en breed klimaatdebat op Climategate.nl aan te jagen?
Het mooiste zou zijn als je dat samen zou doen met Natuur & Milieu of met Milieudefensie. Het is belangrijk dat men uit de ivoren torens stapt en dat ieder zijn vooringenomenheid laat varen. Je moet bereid zijn daar overheen te stappen en een open debat aan te gaan.

14. Kent u de Subsidieregeling Maatschappelijke Organisaties Milieu (SMOM)?
Ja, gemiddeld gaat er 7 miljoen per jaar uit. Ik ben sowieso van mening dat de natuur- & milieuorganisaties te veel subsidie krijgen. Als je ergens voor staat moet je ook je eigen broek kunnen ophouden. De regeling is ook aangepast. De vaste voet die sommige organisaties tussen de deur hadden is weg. Je krijgt geen geld meer omdat je bestaat, maar om wat je presteert.

15. Zou u het uw goedkeuring wegdragen als met een SMOM-subsidie de intensieve moderatie van het klimaatdebat op Climategate.nl wordt gefaciliteerd?
Be my guest! Als er tenminste een aanvraag wordt ingediend die binnen de criteria past.

16. Verwacht u veel nieuws op het gebied van klimaat en milieu van een nieuw kabinet?
Nee ik zou willen kiezen voor doorzetten wat nu in gang is gezet. Dit kabinet heeft stevige ambities. Dat moet je een tijdje volhouden. Het slechtste wat je kunt doen is 180 graden draaien en daarmee het herstel van vertrouwen in de knop breken. Je moet een betrouwbare partner zijn naar bijvoorbeeld de brancheorganisaties. Die hebben soms milieudoelstellingen binnen handbereik. Niks is zo dodelijk als een overheid die elk jaar een andere koers vaart.

17. Wat vindt u van de opstelling van de PVV?
Ongehoord! Er is geen debat mogelijk met de PVV. Volgens hen deugt de hele wereld niet. Geen hoor en wederhoor. Ze gebruiken het klimaat alleen om zich politiek te kunnen profileren. Dat is niet zoals je politiek moet bedrijven. Politiek resultaat krijg je als je een meerderheid weet te bewerkstelligen. De Nobelprijs voor de Vrede teruggeven? Laat me niet lachen. Boevenbende, tuig, leugens. Doe es effe normaal! Richard de Mos radicaliseert en ridiculiseert. Zijn woordkeus kan ik niet waarderen. En hij maakt zich schuldig aan hetgeen hij de tegenpartij verwijt: hij is ongevoelig voor kritiek en zit eenzijdig aan een bepaalde kant.

18. Wat vindt u van de opstelling van GroenLinks?
Zij gaan veel te ver. Ik ben het zelden of nooit met hen eens. De voorstellen die zij doen gaan volledig voorbij aan de noodzaak van een internationale aanpak. Hun nationale CO2-taks betekent gewoon dat er elders meer CO2 wordt uitgestoten en dat we economische kracht verliezen. We moeten oppassen dat we het emissiehandelssysteem niet uithollen. Het is niet ideaal. Ik geef het graag voor iets beters, maar langzaamaan komt er schot in. Het voordeel van dit systeem is het marktmechanisme.

19. Wat vindt u van het mea culpa van Diederik Samsom (PvdA)?
Charmant! Ik ben benieuwd welke consequenties hij en de PvdA eraan verbinden. Tot op heden blijven er verschillen van standpunt tussen CDA en PvdA. De PvdA kiest nog steeds niet voor kernenergie. En bij de presentatie van het manifest van de samenwerkende duurzaamheidsclubs van de partijen lijkt de PvdA weer te kiezen voor het nog verder verhogen van ambities terwijl we de huidige nog steeds niet halen. Hier dreigt weer een ongedekte cheque van extra miljarden.

20. Wat is uw grootste onzekerheid?
Mijn grootste onzekerheid is of het ons lukt de daad bij het woord te voegen. Ik ben vast overtuigd van de noodzaak onze energievoorziening schoon, betrouwbaar en betaalbaar. De driehoek van aanpak van klimaatverandering, energievoorzieningszekerheid en geopolitieke overwegingen staat als een huis. De aanpak daarvan is lastig en vergt veel overtuigingskracht. Ik hoop niet dat ik ooit hoef te denken “hadden we maar…”. Eigenlijk hoop ik dat het allemaal meevalt met het gevaar van CO2, maar tot die tijd moeten we het voorzorgsprincipe in acht nemen.