Het 8 uur Journaal van 20 maart 2010 bracht slecht nieuws met een hele mooie ondertoon: “Nederland profiteert niet van opbloei wereldeconomie”, het CPB heeft becijferd dat we 29 miljard moeten bezuinigen, maar met meer focus op duurzaamheid komt het allemaal goed.

Wie brengt ons dit nieuws? Het journaal klopt niet aan bij het Centraal Planburau (CPB) maar bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).   Paul Schnabel (Wikipedia weet: “sinds 2006 wordt hij door de Volkskrant jaarlijks vermeld in de top tien van invloedrijkste personen in Nederland”) mag ons allemaal uitleggen waar Nederland de boot heeft gemist. Schnabel zegt:

dat wij op het gebied van de duurzaamheidstechnologie en op het gebied van nieuwe vormen van energie veel minder ontwikkeld zijn geraakt dan andere landen om ons heen.

Het journaal neemt dit mysterieuze “andere landen” over. Met beelden van draaiende windmolens horen we “andere landen hebben wel fors ingezet op duurzame energie”. Die andere landen zijn natuurlijk Denemarken (fiasco), Spanje (fiasco) en Duitsland (fiasco onafwendbaar). Vervolgens begin je je af te vragen wat het SCP überhaupt te zoeken heeft in dit nieuwsitem:

Het SCP onderzoekt ontwikkelingen in de samenleving, bijvoorbeeld door het bestuderen van de leefgevoelens van mensen. Ook wordt onderzoek gedaan naar allerlei culturele en godsdienstige verschijnselen (bron: Wikipedia).

Aaahhh! Dat verklaart natuurlijk veel! Ja, global warming en de duurzaamheidswaan hebben natuurlijk alles te maken met “de leefgevoelens van mensen” en zijn natuurlijk een “cultureel en godsdienstig verschijnsel”. Capice!

Het Journaal gaat door met Prof. Dr. Kees Koedijk, hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij neemt het thema over en debiteert dat met een krachtdadige overheid die durft te kiezen voor duurzaamheid alles goed zal komen met de economie. En hij heeft zeker een punt. Een inspirerende richting uitzetten en vasthouden (vgl. interview Liesbeth Spies) kan economische groei aanjagen. Ik zeg altijd maar: in de tijd dat uit religieus fanatisme de grote Gothische kathedralen werden gebouwd, had dit – hoe onzinnig ook – zeker positieve bij-effecten. Pyramides in Egypte idem dito. Cruciaal hierbij is echter dat de hele economische regio deze zelfopgelegde “belasting” in gelijke mate toepast.

Had een middeleeuwse stad het geld voor de bouw van de kathedraal, aangewend voor scheepvaart of oorlogstuig, dan had zo’n stad zeker een enorm concurrentievoordeel gehad. Tja, in feite raken we hier aan Weber’s Protestantse ethiek en de geest van het kapitalisme en de door Balkenende gewenste VOC-mentaliteit. Geloof me: Kees Koedijk weet véél beter dan Schnabel met zijn “andere landen” hoe het echt zit. Toevallig is zijn laatste post op zijn weblog keeskoedijk.com getiteld: Outward looking:

Op mijn reis begin deze maand langs de University of California, Berkeley en Santa Clara University aan de Amerikaanse westkust bespeurde ik dat men in de VS in toenemende mate naar het westen aan het kijken is. Met “westen” bedoel ik dus de overkant van de Pacific. Daar liggen de groeikansen en handelsmogelijkheden. De financiële crisis, de grote overheidstekorten en de gevolgen daarvan zorgen dat veel landen nog meer dan vroeger afhankelijk zijn van de export en de wereldhandel om hen uit het economische moeras te trekken. Dit geldt sinds kort ook voor de VS. Traditioneel was daar de blik strak op de binnenlandse consumptie gericht. De crisis zorgt ervoor dat Amerikanen scherp kijken naar de koers van Chinese yuan en de exportmogelijkheden naar landen als India, China en Brazilië (met bijna de helft van de wereldbevolking!).

In dit hele epistel rept Koedijk met geen woord over duurzaamheid! We lezen verder:

“Terug naar huis. Bestuurlijk academisch Nederland richt zich vrij nadrukkelijk op de nationale en Europese context. Daar liggen dan ook de belangrijkste financieringsbronnen. Maar de mondiale dimensie is voor de toekomst zeker zo interessant: hoe ontwikkelen wereldregio’s zich.”

Exact! En hier ligt dus ook het immense gevaar: dat het kleine Europa zich geïsoleerd vanwege onze “leefgevoelens” gaat “belasten” met CO2-maatregelen en met de bouw van duurzaamheidskathedralen terwijl de VS en de opkomende markten een veel pragmatischer koers varen (ja China bouwt ook windmolens en waterkrachtcentrales – omdat wij ze betalen – maar zet toch vooral in op good old steenkool).

Dit is maar een hypothese natuurlijk waarover hieronder naar hartenlust gediscussieerd mag worden, maar als deze hypothese waar is, dan mist Europa pas echt de economische boot. We zijn erg benieuwd waar de ambtenaren de 29 miljard denken te gaan halen en of daarbij ook duurzaamheidsprojecten zullen sneuvelen. Dat er in Nederland nog spelers zijn die wel een VOC-mentaliteit hebben bewijst onderstaande paginagrote advertentie in De Telegraaf van zaterdag 20 maart: