Koudste mei in twintig jaar
Hardnekkige noordenwind oorzaak koude weer
28 mei 2010
Geert Jan van Oldenborgh
Mei 2010 was zeer koel. De Centraal Nederland Temperatuur komt uit op ongeveer 10,5 ºC tegen 12,8 ºC normaal (langjarig gemiddelde over 1971-2000). Dit is de laagste waarde sinds 1991. In de vorige eeuw kwam zo’n lage meitemperatuur ongeveer eens in de 15 jaar voor, maar door de opwarming is dit een stuk zeldzamer geworden. Een koude meimaand zoals deze komt tegenwoordig ongeveer eens in de 100 jaar voor. De belangrijkste oorzaak is duidelijk: een aanhoudende noordenwind voerde koude lucht naar Nederland en verder Europa in. Tot in Spanje en Zwitserland was het koel voor de tijd van het jaar. De noordenwind werd gecompenseerd door zuidenwind in Finland en Europees Rusland, waar mei juist uitzonderlijk warm was.
Lees hele artikel -> knmi.nl
Kan iemand met (statistisch) verstand van zaken deze beweringen becommentarieren?
Ik vind een periode van 19 jaar, als gemiddelde hiervoor 15 was, niet een stuk hoger, maar normaal.
en de bewering van 100 jaar moet wel gebaseerd zijn op een model (die je dan meteen ter discussie kunt stellen.
Hi Peter,
Het lijkt me niet dat "Een koude meimaand zoals deze komt tegenwoordig ongeveer eens in de 100 jaar voor" gebaseerd is op een model. Als je doorklikt naar de KNMI site, staat er:
De uitschieters ten opzichte van de groene lijn zijn een gevolg van de van nature grillige weervariaties rond de opwarming. De meitemperatuur van 2010 was de grootste uitwijking in de reeks met een temperatuur van 3,3 ºC onder de trendlijn. Met behulp van extremenstatistiek kan geschat worden dat de herhalingstijd voor zo'n uitwijking naar de koude kant ongeveer 100 jaar is.
Geen model, maar statistiek.
De waarschijnlijkheid dat er volgend jaar weer een minstens even koude mei voorkomt, wordt nu op dus op 1% (2 sigma) geschat. Mocht dat tóch plaatsvinden, dan is vrij moeilijk te verdedigen dat het op toeval berust, in dat geval zou men naar een structurele verklaring moeten gaan zoeken… Uit figuur 1 haal ik dat in de jaren '40 '50 '60 en '80 zulke koude mei-maanden inderdaad wat vaker voorkwamen dan tegenwoordig.
Je kan het (beleefd) Geert Jan van Oldenborgh zelf vragen: oldenborgh@knmi.nl
Overigens staat er hier een heel relevant artikel, waarin van Oldenburgh kritiek uitoefent op de klimaatmodellen (GCM's) omdat deze een veel te lage opwarming aangeven voor West-europa, als je dit naast de meetgegevens legt! Zie: http://www.knmi.nl/publications/fulltexts/cp51200…
Western Europe is warming much faster than expected
Abstract. The warming trend of the last decades is now so
strong that it is discernible in local temperature observations.
This opens the possibility to compare the trend to the warming
predicted by comprehensive climate models (GCMs),
which up to now could not be verified directly to observations
on a local scale, because the signal-to-noise ratio was too
low. The observed temperature trend in western Europe over
the last decades appears much stronger than simulated by
state-of-the-art GCMs. The difference is very unlikely due
to random fluctuations, either in fast weather processes or in
decadal climate fluctuations. In winter and spring, changes
in atmospheric circulation are important; in spring and summer
changes in soil moisture and cloud cover. A misrepresentation
of the North Atlantic Current affects trends along
the coast. Many of these processes ontinue to affect trends
in projections for the 21st century. This implies that climate
predictions for western Europe probably underestimate the
effects of anthropogenic climate change.
"extremenstatistiek" maar even gegoogled. De eerste 20 hits zijn allemaal uit de klimaatwereld afkomstig. Is het tot die wetenschap voorbehouden?
Mijn buikgevoel (als simpel financieel analist) heeft het er moeilijk mee dat iets dat tot 1991 eens in 15 jaar voorkwam, en vervolgens na 19 jaar, onmogelijk een kans van 1 op 100 kan voorstellen.
misschien klopt er iets niet met de trendlijn (als die rechtlijnig is bijvoorbeeld).
(overigens heb ik mijn reactie alleen gebaseerd op de samenvatting van het artikel)
"Overigens staat er hier een heel relevant artikel,.."
Hoezo relevant?
Een ander model, een andere uitkomst.
Hoi Boels,
Zeker een relevant artikel, omdat Peterdek stelde dat de ´eens per 100 jaar .. moet wel gebaseerd zijn op een model´.
Het aangehaalde artikel geeft aan dat van Oldenborgh juist de door KNMI daadwerkelijk gemeten gegevens vergelijkt met `de` modellen (26 verschillende, die voor IPCC 2007 gebruikt zijn), en daar zijn kritiek op de regionale uitkomsten van modellen mee onderbouwt.
Ik zou zeggen, LEES het artikel eens.
Peterdek,
Nav: "misschien klopt er iets niet met de trendlijn (als die rechtlijnig is bijvoorbeeld). (overigens heb ik mijn reactie alleen gebaseerd op de samenvatting van het artikel)"
Zoals gezegd kan je beter doorklikken naar het artikel zelf, daar zie je ook de trendlijn – niet lineair overigens.
Zie: http://www.knmi.nl/cms/content/81323/koudste_mei_…
Het heeft helaas niet zoveel zin om kritiek te uiten op een samenvatting die door Climategate.nl gemaakt is. Altijd de bron erbij pakken…
maar even de moeite genomen om te kijken of ik het artikel begrijp.
Ik leid uit figuur 1 af, dat de zin "eens in de 100 jaar", komt uit een analyse van de NL gem. meimaand temperatuur , met een (m.i) abstracte "wereldgemiddelde temperatuur". Dus op zich is de meimaand 2010 niet ongewoon (als je NL sec bekijkt), maar afgezet tegen een wereldgemiddelde temperatuurstijging wel.
Blijft m.i. dus een rare conclusie, en dat het dus meer zegt over de gebruikte benchmark dan over mei 2010.
(Hier moet ik mijn bijdrage over deze topic bij laten)
toch nog even artikel erbij gehaald
" In de vorige eeuw kwam zo'n lage meitemperatuur ongeveer eens in de 15 jaar voor, maar door de opwarming is dit een stuk zeldzamer geworden. Een koude meimaand zoals deze komt tegenwoordig ongeveer eens in de 100 jaar voor."
dit klopt dus niet. het is niet zeldzamer geworden (namelijk van 15 naar 19 jaar, beide vind ik niet zeldzaam). die 100 jaar is dus alleen als je het afzet tegen wereldgemiddelde
@Bob: Als de IPCC-modellen aanvechtbaar zijn, dan ..
Wat meer over het weer in de maand Mei:
Extremen Mei De Bilt 1901-2010
(Maandgemiddelde op basis van de etmaalgemiddelden.
Bron: ETMGEM260 KNMI)
Minima:
1902 9,4
1962 9,6
1941 9,6
1991 10,0
1957 10,0
1955 10,2
1987 10,2
1923 10,3
2010 10,5
1984 10,6
Maxima:
2008 15,7
1992 15,6
1947 15,1
1998 14,9
2000 14,7
1917 14,7
1989 14,6
2006 14,5
1988 14,4
1993 14,3
Opmerkelijk:
De lineaire trend over de periode 1901-2010 van de gemiddelde maximale etmaaltemperatuur van de maand Mei is negatief (-0,009K/jaar)
De lineaire trend over de periode 1901-2010 van de gemiddelde minimale etmaaltemperatuur van de maand Mei is positief (0,019K/jaar)
Dat kan duiden op verstedelijking of toenemende bewolking van de meetplaats.
Peterdek,
Ja, dat is ongeveer wat ik ook uit dat artikel opmaak.
Ik neem aan dat men de gemeten mei-temperaturen van de laatste 100 jaar in een kansverdeling heeft gekieperd. Die verdeling is niet statisch maar verplaatst zich met 3 * (of 2.5 * ?) de wereldwijde temperatuurtrend / decennium naar rechts… dus met 3 * 0.2ºC per decennium?
In dat geval is de kans op een afwijking van -3,3 ºC blijkbaar 0.01 dus eens per 100 jaar.
Er staat op http://www.isse.ucar.edu/extremevalues/back.html een voorbeeld van zo'n kansverdeling, de 'generalized extreme value (GEV) distributions', en hoe je 'return periods' van extreme events berekent. De literatuurverwijzing verwijst naar hfst. 8.2 en verder in:
http://www.stat.unc.edu/postscript/rs/envnotes.pd…
(waarschuwing: enorme download)
Boels,
Interessant verhaal.
Maar het kan ook duiden op geheel andere hypothesen, bijvoorbeeld dat de minimumtemperaturen (die 's nachts optreden!) een opgaande trend vertonen door minder radiatieve afkoeling 's nachts… en dat is het broeikaseffect.
Die trend van 0,019K/jaar komt precies overeen met de recente globale temperatuurtrends per decennium. Ik had eigenlijk wel 2.5 of 3 * zoveel verwacht na lezing van dat artikel (maar dan vanaf zeg 1980, niet over de gehele periode).
Verder: zijn die minimum-temperaturen alleen van de Bilt of afkomstig uit de CNT-set?
KNMI site:
Centraal Nederland Temperatuur (CNT), een gemiddelde van 6 stations in Nederland die gecorrigeerd zijn voor veranderingen in de meetopstellingen en meetomgevingen. De CNT-reeks is speciaal ontwikkeld voor wetenschappelijk onderzoek naar veranderingen in het klimaat.
Volgens mij is het hier te downloaden: http://climexp.knmi.nl/getindices.cgi?KNMIData/cn…
Het zou interessant zijn om álle maandelijkse mei-minima eens in een verdeling te zetten, en daar trendlijnen over de gehele periode, en over de laatste 30 jaar uit te halen…
Groet!
@Bob:
De gegevens zijn van station De Bilt:
http://knmi.nl/klimatologie/daggegevens/download….
De CNT gegevens zijn beperkter (windrichting, straling, .. ontbreken)
Over het broeikaseffect:
Wordt bij de stralingsberekeningen rekening gehouden met de grootte van het stralingsoppervlak als functie van de hoogte?
Het effect is wel klein, ~0,0315%/km
Eenvoudige berekeningen van de "K-waarden" (uit de isolatiewereld) gaan niet op bij ongelijke grensoppervlakken.
Boels,
Oké, het zou interessant zijn om alle (mei) minimum temperaturen voor De Bilt eens in een grafiekje te zetten. Ben benieuwd naar de lineaire trends sinds 1901, of sinds 1980. Misschien zeggen die minima méér dan de gemiddelde temperaturen.
Bij de stralingsberekeningen wordt er inderdaad rekening mee gehouden dat bij stijgende [CO2] de 'effectieve emissielaag' zich (iets) naar boven verplaatst. Binnen de troposfeer houdt dat een lagere temperatuur in, en dus straalt minder IR het heelal in. Niet alleen het aardoppervlak, maar ook de troposfeer warmt hierdoor op. In de stratosfeer treedt het tegenovergestelde effect op… is gemeten (AMSU, ERBE, Envirosat).
Een zeer goede, compacte samenvatting van de Deutsche Meteorologische Gesellschaft staat hier:
http://www.dmg-ev.de/gesellschaft/aktivitaeten/pd…
Men bespreekt hier alleen de experimentele onderbouwing en bevestiging van het basismechanisme (volgens mij onontkoombaar), en neemt terecht een aantal reserves in acht t.a.v. de atmosferische feedbacks zoals wolken, waterdamp (dat was wel de status quo van 1999).
Citaat:
Außerhalb der atmosphärischen Fenster emittiert die Atmosphäre selbst infrarote Strahlung. Diese Strahlung kann nur dann direkt in den Weltraum entweichen, wenn zwischen dieser emittierenden Atmosphärenschicht und der Exosphäre nur noch eine gewisse Anzahl der im betrachteten Spektralbereich absorbierenden Moleküle vorhanden ist. Die Menge dieser Moleküle und damit die Höhe der hauptsächlich emittierenden Atmosphärenschicht hängt von der Stärke des Absorptionskoeffizienten im betrachteten Spektralbereich ab. Bei einer Konzentrationszunahme der absorbierenden Gase und damit einer stärkeren Absorption verschiebt sich dieses Emissionsniveau in der Atmosphäre nach oben [Fußnote 3]. In der Troposphäre (ca. 0-10 km Höhe) bedeutet dies wegen der Temperaturabnahme mit der Höhe, daß in dem entsprechenden Spektralbereich zunächst weniger Infrarotstrahlung an den Weltraum abgegeben werden kann und ein Gleichgewichtszustand eine höhere Temperatur der zugehörigen Atmosphärenschicht erfordert; d. h. nicht nur die Erdoberfläche sondern auch die Troposphäre erwärmt sich.
In Spektralbereichen mit besonders starker Absorption der Atmosphäre (z. B. im Zentrum der 15 μ m CO2-Bande) befindet sich dieses Emissionsniveau bereits in der unteren Stratosphäre. Da in diesem Höhenbereich die Temperatur mit der Höhe wieder zunimmt, kehrt sich die Argumentation um. Wird das Emissionsniveau in eine größere Höhe verschoben, so strahlt die Stratosphäre in diesem Spektralbereich wegen der höheren Temperatur mehr Energie ab und muß sich zwangsläufig abkühlen. Dieser Effekt, der durch Messungen nachgewiesen wurde, ist ein experimenteller Beweis für das richtige Verständnis der Strahlungsprozesse in der Atmosphäre.
Ik kan je aanraden dat artikel zin voor zin te overwegen – zelden zo'n compacte en stapsgewijze, objectieve samenvatting gelezen.
@Bob:
Dank voor de info en link!
Een grafiek van het meimaandgemiddelde van maximum en minimum etmaaltemperatuur, plus het verschil tussen beide (DIFF):
http://boels069.nl/klimaat/Mei1901-2010.pdf
Ook een grafiek over dezelfde periode van het langjariggemiddelde met verschillende periodes van de maand Mei:
http://boels069.nl/klimaat/Mei_langjariggemiddeld…
Er lijken hier een heleboel KNMI kenners aanwezig ;-)
Weet iemand de verklaring voor de correctie op de De Bilt raw data zoals gemaakt door NASA in de GISS dbase?
Zie: http://www.klimaatgek.nl/cms/?De_feiten:Meten_is_…
Even scrollen naar de grafiek: GISS adjusted minus GISS raw combined.
De correctie is 1,5gr/100jr tussen 1880 en 1980.
1 gr. is verklaarbaar door de verhuizing van de meethut, hoewel het vreemd lijkt om daar geen stapcorrectie van te maken. Blijft een correctie van 0,5gr/100jr waar een lichte negatieve correctie meer gepast lijkt ivm met mogelijke UHI effecten.
Ik heb het artikel op de NASA site gelezen, maar dat is te algemeen.
Hoi Boels,
Prachtige grafieken!
Ik ben vooral onder de indruk van de stijgende minimumtemperaturen (bijna 0.19ºC/decennium, precies de globale trend van de laatste decennia), zelfs over het totale tijdvak 1901-2010. Als je een lineair (MIN) berekent vanaf 1980, zal het vast nog wel hoger uitpakken.
Ook de lichte daling van de MAX en sterke afname van het verschil zijn frappant. De stijging van de gemiddelde temperatuur is dus uitsluitend aan de stijgende minimumtemperaturen toe te schrijven.
Dat is consistent met de 'broeikaseffect' hypothese, maar bijvoorbeeld ook met een sterke toename qua wolkbedekking. Is dat laatste te toetsen aan tijdreeksen voor de straling in mei/De Bilt? Die zou in het tweede geval namelijk sterk gedaald moeten zijn…
Btw, ik ben straks weg voor een paar dagen, zal van het weekend wel weer hier kijken. :)
Groet,
Bob
Hoi BenAW,
Nee, ik weet niet waarom specifiek die correctie wordt doorgevoerd.
Eigenlijk… heb ik altijd aangenomen dat de CLIMAT berichten van KNMI wel de gehomogeniseerde temperatuurdata zouden bevatten, zoals dat voor de zes CNT stations het geval is! Ik vond nogal wat detailinfo over de homogeneity en de 'breaks' per station in dit document:
http://www.knmi.nl/publications/fulltexts/CNT.pdf
Als je de vraag voorlegt (met onderbouwing) aan Geert Jan van Oldenborgh (oldenborgh@knmi.nl), wie weet kan hij daar antwoord op geven…
Cheers,
Bob
@Bob Brand:
De grafieken van Excel zet ik met Adobe Acrobat om naar PDF, dat verklaart het mooie :-)
De wolkbedekking is pas vanaf 1951 in ETMGEM260 opgenomen, maar ik ga er naar kijken.
Verder zal ik de gegevens (gemiddelde minimum etmaalgemiddelden) van de andere maanden ook in grafieken zetten.
@Boels, interessante grafieken! Ik heb daar ook een aantal van (doe een klein onderzoekje naar zichtwaarden (proxy voor aerosolen) sinds 1955 en bekijk de effecten op andere meetgegevens). Als dominante effecten voor de verandering (verlaging) in maximumtemperatuur: aerosolen (industrie), vliegtuigstrepen, bewolking (echter deze neemt slechts minimaal af (heb nog niet getest voor significantie) dus zou juist tot verhoging leiden! Verandering in minimumtemperatuur: AGW, vliegtuigstrepen en bewolking. Windrichting (continentaal vs maritiem) is ook belangrijk, maar vertoont geen significante trend.
@BenAW, behalve voor locatie (ivm UHI, maar ook landschapselementen, ondergrond etc) moet er ook gecorrigeerd worden voor de verschillende instrumenten. De huidige instrumenten zijn veel beter in het filteren van stralingseffecten (opwarming van het thermometerkastje) dan de oude. De huidige thermometers geven ook een iets lagere temperatuur door dan de oudere. Dit wordt vergeleken door een aantal jaren met beide instrumenten te meten. (De WMO heeft hier een officiele procedure voor.)
Grafieken van de gemiddelde minimum etmaaltemperatuur per maand over 1901-2009/2010.
(De temperatuurschaal is in alle grafieken gelijk: -12C tot +16C)
http://boels069.nl/klimaat/260maanden.pdf
Periode 1951-2009
Jaarlijks gemiddelde van de bedekkingsgraad NG en de minimum temperatuur TN.
http://boels069.nl/klimaat/bewolking.pdf
Hi Boels,
Geweldig – ik kom net thuis maar zit met interesse naar deze grafieken te staren!
Aan de wolkbedekking is het niet te wijten, dat de gemiddelde minimum temperaturen zo duidelijk zijn opgelopen, dat staat wel vast.
Op basis van je eerdere grafieken lijkt de uitspraak gerechtvaardigd dat met name de minimumtemperaturen verantwoordelijk zijn voor de stijging van het gemiddelde, ik heb er een paar vragen over… maar die zal ik morgen graag even posten.
Prettig weekend & groet,
Bob