Mijn recente bericht Mike Hulme: “IPCC is mening paar dozijn wetenschappers” heeft meer dan 50 reacties losgemaakt. Het vormde de aanleiding eindelijk versie 1.0 van de Regels & Tips voor Reageerders te publiceren. Het liet zien dat het klimaatdebat gemakkelijk ontspoort als de blogger net té prikkelend blogt en als reageerders net iets té geëmotioneerd reageren. Het laat ook zien dat het mogelijk is om samen de discussie weer in goede banen te leiden. En het roept een paar fundamentele vragen op.

Graag ga ik even helemaal terug naar de basis van wat we hier aan het doen zijn: we proberen een debat te voeren over de grenzen heen van twee wetenschappelijke paradigma’s en twee maatschappelijke paradigma’s die ook nog eens grotendeels overlappen. En wat schrijft Thomas Kuhn daar ook al weer over:

Kuhn zegt namelijk dat tijdens de periode van gelijk bewijzen van het paradigma er geen serieuze falsificatie geduld wordt, en tijdens een paradigmaverschuiving of wetenschappelijke revolutie er geen redelijke discussie tussen de oude en nieuwe paradigma’s mogelijk is. Bron: Wikipedia.

Om te beginnen dus een applausje voor jezelf: dat op deze website überhaupt mensen uit beide paradigma’s uit vrije wil – en niet bijvoorbeeld op uitnodiging van een magazine of TV-programma – met elkaar in debat gaan is een unicum. Dan hoeft dat debat nog niet eens al te vruchtbaar te verlopen, dat het gebeurt is al bijzonder genoeg. Wat dat betreft is het jammer dat de Nederlandse verkiezingen het debat hier hebben doorkruist. Het heeft de tegenstellingen verhard en mensen emotioneler gemaakt. Niet iedereen heeft gewaardeerd dat ik het platform heb benut voor een stemadvies aan sceptici, alarmisten en twijfelaars. Sommigen zijn gaan denken dat we hier een dependance zouden zijn van een bepaalde politieke partij of erger van Amerikaans neo-conservatief imperialisme. Niets van dit alles.

Wat zijn we dan wel? Of wat willen we zijn? En hoe gaan we nu verder?

Hulde voor Neven
Ik denk dat het wel zo eerlijk is om te benadrukken dat de moderatoren van deze website (de nog aldoor hevig aan zijn boek werkende Marcel en ik) zeer sterk aan de sceptische kant van het klimaatdebat staan. Voor Rypke als vaste medeblogger geldt dat evenzeer. Politiek bindt ons niets. We praten er zelden over. Het staat iedereen – ons dus, maar ook gastbloggers – om vanuit welke politieke overtuiging dan ook soms opiniërend te bloggen. We omarmen alle reageerders hier en moedigen iedereen aan te gaan gastbloggen. Zeker ook de alarmisten of AGW-adepten. Neven pakte onlangs de handschoen op, waarvoor hulde.

De tijdelijke ondertitel van deze website – moderatie van open debat – is niet in strijd met het feit dat de moderatie een positie inneemt die vergelijkbaar is met die van bloggers zoals Anthony Watts (WUWT) of Sr. Roger Pielke Sr.. Er zijn ruim voldoende plaatsen waar open debat gevoerd wordt terwijl de uitgevers cq. organisatoren duidelijk een bias naar de alarmistische kant hebben. Dat geldt voor praktisch alle internationale printmedia uitgezonderd Elsevier en Daily Express. Dat geldt voor blogs zoals realclimate.org. Dat geldt ook voor ons Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Frappez toujours
Onlangs publiceerde dit instituut een weblogdiscussie tussen alarmist Bart Strengers en scepticus Hans Labohm (download pdf), waarin je duidelijk ziet hoe uiteindelijk de hele sceptische argumentatie wordt ingepakt in een alarmistisch pakpapier. En dat is prima. Op deze site is het minstens even prima als de moderatoren van deze website, alle alarmistische geluiden inkleden met sceptische berichten totdat zij hun overtuiging verliezen. Hans Labohm’s motto wat dat betreft is: frappez toujours! Bij deze dan ook een oproep aan de alarmisten die deze website frequenteren om te blijven hakken! Dat wil zeggen: op de sceptische zaak en niet op de man.

Groot compliment
OK. Dus als we even pessimistisch redeneren komen we op deze website nooit verder dan een gescheiden uitwisseling tussen sceptici onderling die zich op Climategate.nl thuisvoelen, en uitwisseling tussen alarmisten onderling die genieten van hun wederzijdse erkenning en die het als hun morele plicht zien om een “foute boel” als Climategate.nl van repliek te dienen (of die zoals Bob Brand de sceptische meuk overslaan om meteen door te klikken naar interessante bronnen – een groot compliment voor een blog!). Laten we nu ook een optimistisch redeneren en ons afvragen wat de voorwaarden zijn voor een zinvolle en mogelijk vruchtbare gedachtenuitwisseling tussen beide partijen.

Relativiteitstheorie
Ik zie twee manieren waarop vruchtbare discussie mogelijk is tussen alarmisten en sceptici. Ik licht ze toe omdat het mogelijk bijdraagt aan minder verwijten over en weer in het vervolg van het open debat. De eerste manier is het stokpaardje van Arthur Rörsch: ga terug naar de absolute basis van de fysische werking van CO2 in en ten opzichte van het klimaatsysteem. Die discussie kan heel zuiver gevoerd worden, waarbij je dan puur praat over alles wat er tussen Arrhenius en Miskolszi is bedacht, getest en gepubliceerd over de werking van CO2. In die discussie zijn statements over gletsjers, arctisch zeeijs, groene banen, wisselende zonneactiviteit, duurzaamheid allemaal anathema. Het gaat dan echt uitsluitend over hoe de aardse temperatuur gereguleerd wordt door convectie, verdamping, condensatie en straling en de rol van CO2 binnen dat spel. Dat is het gebied waarvan Kees Vendrik beweert dat het appeltje eitje is voor elke havist en waarvan ik beweer dat het nog moeilijker te begrijpen is dan Einstein’s relativiteitstheorie. Arthur heeft mij opgeroepen op dit blog weer meer aandacht te besteden aan dit thema.

“God dobbelt niet”
Trouwens: het zal me echt niet lukken om de alarmisten en masse in het sceptische kamp te krijgen al gooi ik er 100 blogs en al mijn overredingskracht in, al lukt het me om stapje voor stapje te laten zien waar en waarom het CO2-paradigma faalt. De wetenschap schrijft niet voort op basis van wat de commentatoren zeggen. Ook het aanstaande nummer van Energy & Environment met Arthur Rörsch als gast-editor (zie inhoudsopgave) zal de paradigmastrijd niet beslechten. Een betere kandidaat is Bas van Geel met zijn suggestie dat we met de huidige zwakker stralende zon binnen luttele jaren weten of de hypothese van natuurlijke variatie de AGW-hypothese heeft verslagen. En dan nog zullen er à la Einstein’s “God dobbelt niet” mensen zijn die hun geloof ook na falsificatie meenemen tot in hun graf.

Stellingen van Gödel
Nu is falsificatie nooit een absolute falsificatie. Een hypothese kan altijd weer uit de kast worden gehaald als er nieuwe waarnemingen zijn die ermee verklaard kunnen worden. Dat is precies wat er na de ijstijd paniek in de jaren zeventig in de jaren tachtig met de CO2-theorie van Arrhenius is gebeurd. Misschien helpt het om de onvolledigheidsstellingen van Gödel erbij te halen. Wat hij voor de wiskunde bewees geldt evenzeer voor paradigma’s: een paradigma is ofwel volledig maar inconsistent ofwel consistent maar niet volledig. De absolute waarheid over het klimaat zullen we nooit vinden. Die is onvindbaar onder een eindeloze fysieke brei van wat-was-eerder-de-kip-of-het-ei?-situaties. Van generatie tot generatie zullen we leven met wisselende theoretische constructies die in meer of mindere mate door waarnemingen en logica worden bevestigd en die in meer of mindere mate ter discussie staan. Tamelijk zeker is dat meer CO2 de temperatuur van het aardoppervlak (ik zeg bewust “het aardoppervlak” en niet “de atmosfeer” – waarover later meer) iets verhoogt en dat de CO2-concentratie door menselijke activiteit stijgt. De brandende vraag is: is dit effect verwaarloosbaar ten opzichte van de natuurlijke variatie of stijgt dit “signaal” boven de natuurlijke variatie uit. En in dat laatste geval moet nog worden bewezen dat de verwachte verandering van temperatuur een bedreiging is voor mens en natuur en niet – wat heel aannemelijk is – een zegen.

Anti-christ
De tweede manier waarop in afwachting van falsificatie vruchtbaar gediscussieerd kan worden tussen klimaatalarmisten en -sceptici is het te hebben over interessante maatschappelijke fenomenen waarin wij samen minder een stake hebben. Dat kan alleen als we ver weg blijven van gevoelige punten of de PVV mogelijk een ‘redelijk alternatief’ vormt, dan wel dat deze partij de anti-christ vertegenwoordigt. Dan moeten we ver weg blijven van de schaamte dat hoogintelligente mensen mogelijk jarenlang een verkeerde hypothese hebben “geloofd” (wat zowel voor de sceptici als de alarmisten zou kunnen gelden). Dan moeten we ver weg blijven van algemene milieuopvattingen en economische voorkeuren die toevallig precies de waterscheiding vormen tussen alarmisten en sceptici. Dan moeten we bijvoorbeeld discussiëren over vergelijkbare gebieden waarin wetenschap-politiek en media elkaar in een houdgreep houden. De legalisatie van softdrugs bijvoorbeeld.

Ruim twee jaar geleden voerde ik een zeer vriendelijke e-mail correspondentie met Dr. Tim Boekhout van Solinge, de absolute expert op dit gebied. Ik mailde hem omdat ik in de morele strijd van klimaatsceptici veel herkende van zijn op wetenschap gebaseerde strijd tegen het anti-drugs establishment. Wie schetste mijn verbazing dat dezelfde vriendelijk corresponderende man compleet op mij afknapte toen hem duidelijk werd dat ik niet in de AGW-hypothese geloofde. Waaruit ik dus leerde dat je heerlijk en vruchtbaar met mensen kunt discussiëren in gebieden waarin je beide in hetzelfde paradigma verkeert. Het model voor debat is dan:

  1. Erkennen dat je in gebied A twee botsende paradigma’s aanhangt;
  2. Zoeken naar een gebied waar ofwel:
    1. iedereen hetzelfde paradigma deelt (laten we zeggen het homo-huwelijk – of is iemand daarop tegen?);
    2. niemand een sterk paradigma met bijbehorende taboe’s voelt omdat het gebied nieuw, onbekend, minder prangend is (ik zal jullie nog eens bijpraten over de wereld van de lesmethoden op skischolen bijvoorbeeld);
  3. Daarover vruchtbaar discussiëren of debatteren (kennis uitwisselen);
  4. Ieder voor zich bepalen welke inzichten ook van nut zijn binnen het andere terrein waar de paradigma’s wel botsen.

In feite is het bovenstaande gewoon “de ander in zijn waarde laten”. Dat is ook een oproep aan de reageerders hier. Als ik nu beloof dat ik de komende weken en maanden intensiever en lekker leesbaar ga bloggen over iets waar ik een beetje verstand van heb (namelijk de werking van het klimaatsysteem en de rol van CO2), kunnen jullie mij dan in mijn waarde laten dat mijn eindconclusie over de AGW-kwestie na jarenlange studie tamelijk vast staat en dat dit ook strookt met een deel van mijn politieke overtuigingen die zoals zeker opgemerkt aan de conservatief-libertarische kant liggen. Het conservatisme en libertarisme zijn toch twee keurige politieke stromingen, zeker in vergelijking met het maoïsme dat in Nederland ook vertegenwoordigd is.

Hoge vlucht
Ik vraag een klein beetje respect voor het feit dat ik al maanden onbezoldigd tientallen uren per week steek in iets wat in mijn ogen een morele plicht is: op basis van gevoelde en doordachte inzichten, je zorgen om de maatschappij, natuur en milieu vertalen naar concrete actie (wat tevens mijn motivatie was om mijn gewenste droomstudie – biologie in Utrecht – destijds te verruilen voor milieuhygiëne in Wageningen). Als de kruitdampen van de verkiezingen wat zijn neergedaald, zal ik ook een serie blogs gaan schrijven over andere gebieden met paradigma-kwesties waarop klimaatsceptici en alarmisten hopelijk minder zullen botsen (cholesterol, vet/koolhydraten, internationale skilesmethodiek, drugsbeleid). Zodra Marcel klaar is met zijn boek zal dit blog ongetwijfeld een hoge vlucht nemen, omdat hij een meester is in het zuiver houden van wetenschappelijke kwesties en het doordringen tot de kern.