Tiende en laatste blog in de serie blogs over post-normale wetenschap
Albert Einstein en Robert Oppenheimer
Hein Haak, hoofd Klimaat van het KNMI, viel mij tijdens de VROM discussiemiddag “Naar een beter IPCC” van 15 september aan met een scherpe wedervraag (flauw retorisch trucje dat hij op iedereen toepaste)ย op mijn opmerking dat het IPCC maar het beste kon doodbloeden: “Heb jij iets beters dan?”ย Ik antwoordde gevat met een volmondig ja. “Zet gewoon een groep van de beste wetenschappers die je kunt vinden aan het werk om het politiek relevante deel van het klimaatvraagstuk ย – is er nu wel of niet een bijzondere bedreiging door menselijke uitstoot van broeikasgassen – uit te zoeken en richt dat instituut bijvoorbeeld in zoals hetย Manhattan Project.”
Eureka-moment
Het Manhattan Project, de Amerikaanse race om eerder dan Duitsland of Rusland een atoombom te ontwikkelen, biedt een prachtig voorbeeld van hoe wetenschappers dankzij/ondanks extreme politieke druk in volkomen rust en zonder openbare tamtam aan wetenschappelijk 100% solide antwoorden kunnen werken. Die antwoorden krijg je niet op het moment dat de politiek het verlangt (zoals helaas gebeurde bij de WMD voor de inval in Irak), maar op het niet te voorspellen moment dat deze wetenschappers met hun “eureka” naar buiten komen. Politieke wil in de vorm van geld en onderzoeksfaciliteiten kunnen het eureka-moment natuurlijk wel bespoedigen.
Geen tussentijdse openbare rapporten
Ik voegde eraan toe: “Het laatste wat deze wetenschappers moeten doen is de politiek en de samenleving lastig vallen met tussentijdse wishy-washy rapporten. Ze moeten compleet zwijgen tot ze eruit zijn. Dan kunnen wij ondertussen politiek aan de slag met het uitroeien van malaria, het bouwen van dijken, het beschermen van ongerepte natuur en andere dingen die we zeker weten, zonder dat we tijd verdoen en geld verkwanselen met ย CO2-mitigatieprojecten waarvan het nut nog niet is bewezen.”ย Ik had niet durven dromen dat ik al 5 dagen na het doen van deze uitspraken, op het Lorentz Institute zou stuiten, waaraan ik gisteren een lang blog wijdde.
Einde serie over post-normale wetenschap
Bij deze kan ik ook een einde brouwen aan mijnย serie blogs over post-normale wetenschap.
Cartesiaanse wetenschap
In precies 10 stappen heb ik het antwoord gevonden op de vraag of er voor het klimaatvraagstuk een nieuw soort wetenschap nodig is of zoals Jeroen van der Sluis het noemt een “nieuwe interface tussen wetenschap en beleid”. Ja ik beaam dat er gebieden zijn waar we geen 100% wetenschappelijke zekerheid kunnen verwachten. Dan isย expert judgement nodig om tijdig de juiste beslissingen te nemen en misschien ook wel iets alsย post-normale wetenschapย en vooral gezond boerenverstand. Maar als ik snel een werkende atoombom wil (of ik die moet willen is weerย expert judgement) of een doorwrocht antwoord op de vraag of menselijke uitstoot van CO2 ook maar enigszins bedreigend is… dan moet ik gewoon hele knappe zo min mogelijk bevooroordeelde koppen aan het werk zetten en hen in optimale condities (vergelijk de optimale begeleiding van topteams in de sport) doodnormale Cartesiaanse wetenschap laten bedrijven.
Hiroshima en Nagasaki
Logischerwijs is ofwel CO2 een tijdbom onder onze planeet, ofwel juist de alarmistische roep om snelle CO2-mitigatie een tijdbom onder de vooruitgang. Eรฉn van die twee bommen moet worden ontmanteld. In beide gevallen is het niet reรซel te verwachten dat dit op basis van prognoses en scenario’s zal lukken, evenmin als Amerika Japan op de knieรซn had kunnen krijgen met scenario’s over de mogelijke gevolgen voor Hiroshima en Nagasaki bij verschillende mates van zekerheid van verschillende alleen nog op de tekentafel existerende bommen.
Binnen vijf jaar
Als er nog steeds mensen zijn die beweren dat we nog maar 10 jaar hebben met het klimaat (wat al 30 jaar wordt beweerd) en dat we dus niet op een definitief oordeel van de wetenschap kunnen wachten, dan zeg ik: als je echt de allerallerslimste koppen bij elkaar zet, dan heb je het wetenschappelijk 100% solide antwoord waarschijnlijk binnen vijf jaar. Zo niet dan hebben we gewoon een jaartje extra geduld en bouwen we nog wat dijken en dringen we malaria nog wat verder terug. Waarbij het zoals Bas van Geel vaststelt, zeker gaat helpen dat we de komende jaren unieke condities meemaken: stijgende CO2 bij een laag actieve zon. En als we het dan na 10 jaar nog niet weten? Lees voor dat gevalย What the earth knows van Robert B. Laughlin.
Nobelprijs Not!
Uniek aan het Manhattan project is dat van de vele duizenden betrokken ingenieurs en wetenschappers er maar liefst 20 een Nobelprijs hebben gewonnen. En dan niet de Nobelprijs van de Vrede zoals Al Gore en zijn IPCC hem zo jammerlijk afsnoepten van de eigenlijke winnares Irina Sendler (zie artikel), maar echte Nobelprijzen in natuurkunde, wiskunde en wat dies meer zij. Bij deze voorspel ik zonder supercomputer en klimaatmodel dat gรฉรฉn van de IPCC-kernfiguren ooit een wetenschappelijke Nobelprijs zal winnen. Not!
Het Manhattan project moest geheim zijn, maar ik zie niet in waarom het Climate Project niet mag vertellen wat de stand van zaken is.
Geheimhouding zorgt ook voor speculaties. Juist door de stand van zaken publiek te maken kan de geinteresseerde leek goed op de hoogte blijven zonder afhankelijk te zijn van partijen met hun eigen agenda.
@Sander van der Wal: interessante vraag werp je op. Ik denk dat ik het antwoord wel weet. Geheimhouding in die zin gaat inderdaad te ver. Is ook niet nodig. Vergelijk het met de laatste stand van zaken in de vulkanologie m.b.t. risico gigantische uitbarstingen zoals van Yellowstone (redelijk algemeen bekend tot Discovery Docu's aan toe, maar toch geen alarmisme) of binnen de astronomie m.b.t. dreiging inslagen meteorieten. Deze wetenschapsvragen zijn vrij toegankelijk voor de leek… maar er wordt dus niet een kolossaal VN-effort van gemaakt om de nieuwste inzichten aan de grote klok te hangen. De wetenschappers werken in rust. "een kolossaal VN-effort om de nieuwste inzichten aan de grote klok te hangen" zou nog tot daar aan toe zijn, maar bij klimaat zien we dat het bijna onvermijdelijk verwordt tot "een kolossaal VN-effort om de vooropgezette conclusies met nieuwlichtende wetenschap te onderbouwen en zo aan de grote klok te hangen". Hetzelfde zie je bijvoorbeeld bij de cholesterol hoax die nu pas langzaam ten einde loopt. Vanwege de immense belangen van Unilever en de verstrengeling metde Hartstichting is ook daar geen onbevoordeelde bevrediging van de wetenschappelijke nieuwsgierigheid maar een als wetenschap gecamoufleerde propagandacampagne om de industriële belangen veilig te stellen.
Kortom: je hebt gelijk – geheimhouding zou te ver gaan… en is helemaal niet nodig omdat mensen van nature al lui en vergeetachtig zijn. Als je maar niet de wetenschap politiek en mediamatig op zijn kop zet zoals IPCC dat doet. Op die manier was er nooit een atoombom gekomen en zouden we over 1000 jaar nog denken dat cholesterol slecht voor ons is (zie http://www.thincs.org).
Hajo,
Gisteren kwam je met een interessant bericht over de oprichting van het Lorenz-instituut door MIT.
Dat is een uitstekende zaak, juist omdat dit instituut klimatologie als werkterrein krijgt, en niet de antropogene klimaatverandering zoals gedefinieerd door de politiek en door praktische overwegingen. Met dat laatste bedoel ik een beperkte focus op antropogene klimaatverandering tot ca. het jaar 2100/2200, en de vraag naar 'adaptation/mitigation' om de risico's te beperken.
Begrijp mij goed: je weet dat ik het onderzoek naar 'de klimaatverandering' interessant en relevant vind, maar het dreigt wellicht het fundamenteel onderzoek te verdringen. Iedere keer diezelfde vraag: "en, hoe groot wordt de temperatuursanomalie in 2100?" vanuit de politiek, de VN, bedrijfsleven, lobbyïsten, en niet te vergeten ene Hajo Smit die je iedere keer in de nek zit te hijgen… dat moet deze wetenschappers toch wel gaan vervelen! :)
En nu kom je met een 'Manhattan project' – nog wel met volledige geheimhouding, en "ze moeten compleet zwijgen tot ze eruit zijn." Hajo, dat is een bespottelijk voorstel, om de volgende redenen:
1) Wetenschap ontwikkelt zich voortdurend verder, is er "nooit definitief uit" en zal altijd weer tot voortschrijdend inzicht en nadere bijstellingen aanleiding geven.
2) Transparantie, openheid, reproduceerbaarheid is juist wat we nodig hebben, zie de InterAcademy Council review.
3) De klimaatwetenschap voltrekt zich wereldwijd, bestaat uit vele subdisciplines en uit observeren, experimenteren, theorievorming en modelleren. De resultaten vindt je in de open en voor iedereen toegankelijke wetenschappelijke literatuur. Het IPCC maakt ALLEEN een 'assessment' van die wetenschap – zoals hun opdracht luidt. Het IPCC is NIET 'de wetenschap', daarvoor moet je in de literatuur zelf zijn.
4) Het hele idee van "er uit zijn" versimpelt de vraag tot een welles/nietes – een in wezen ideologische strijd tussen overtuigingen, in plaats van een wetenschappelijke vraag…
5) Geheimhouding? Alsjeblieft niet!
6) De duizenden klimaatwetenschappers hebben verschillende invalshoeken, interesses, en methoden. Wie zegt dat jouw 'Manhattan project' deze verschillen correct representeert en meeweegt? Hoe ga je dan om met de inherente onzekerheid die aan iedere wetenschappelijke projectie verbonden is?
7) De lidstaten van de VN zullen alleen overwegen om de consequenties van klimaatonderzoek te accepteren, indien zij zichzelf gerepresenteerd weten IN dat proces: ze moeten in de keuken kunnen kijken en de 'impact' op hun eigen omgeving (ecologie, economie, voedsel en water, energievoorziening,…) terugzien in de uitkomst. Vandaar ook WGII en WGIII.
Het accepteren van de resultaten van onderzoek naar klimaatverandering is belangrijk, omdat het vervolgens uiteindelijk gaat om BESLUITVORMING: een afweging van waarden. En dat is ook precies het verschil met bijvoorbeeld dat nieuwe Lorenz-instituut, waar men nadrukkelijk verder wil kijken dan alleen de 'policy-relevant science'.
Het maken van een bom – die één keer in ieder geval af moet gaan – is heel wat anders dan voortdurend voortschrijdende wetenschap beschrijven. Een hopeloos idee dus, jouw 'Manhattan project'.
Ik zei nog zo: "Geen bommetje!" ;)
Interessante metafoor van die 2 tijdbommen maar ik mis een derde optie: er is geen tijdbom.
Het overhevelen van kapitaal van het ene naar het andere potje zet vaak tegenreacties in werking die het verwachte effect deels teniet doen. Zo zal de voorgestelde bezuinigingsronde op de podiumkunsten gepaard gaan met enorme uitverdieneffecten door oa stijgende ww-uitgaven en kosten voor omscholing van musici en theatermakers. Ook de toeleverende industrie zal een flinke veer moeten laten, met meer faillissementen als gevolg. Ik koppel er even geen waardeoordeel aan, dat is voer voor een andere discussie.
De tegenreacties kunnen ook een positief effect hebben. Het is zeer aannemelijk dat maatregelen voor CO2-mitigatie (vooral de Westerse wereld) een hoop geld kosten maar dat het ons ook een hoop oplevert, zelfs als zou blijken dat het effect van CO2 op ons klimaat kleiner dan voorspeld zou zijn. CO2-handel noopt tot efficiëntere productieprocessen, energiebesparende maatregelen, het herwaarderen van afval als grondstof etc. etc. De ontvangers van de CO2-gelden kunnen deze nuttig inzetten voor het verbeteren van levenskwaliteit. Ik ben dan ook niet zo bang voor CO2-mitigatie.
Dit standpunt laat trouwens onverkort dat ik het eens ben met de positie die Hajo eerder innam dat betrouwbare toegang tot goedkope energie een cruciale voorwaarde is voor stijgende welvaart. Met ongelimiteerde toegang
tot gratis energie zouden we de eindige grondstoffen van deze wereld tot in het oneindige kunnen scheiden uit de afvalstroom en hergebruiken. Helaas bestaat dat niet in de werkelijkheid van vandaag.
hm,, het ontwikkelen van een werkend apparaat (atoombom) is natuurlijk heel iets anders dan het verkrijgen van wetenschappelijke kennis.
Kansloos. Dit is niet een onderwerp wat je met "wel" of "niet" kunt beantwoorden. Ten eerste is het een continue schaal met vele grijstinten, ten tweede heb je "bijzonder" niet gedefinieerd, ten derde is de relatie tussen "klimaatverandering" en "bedreiging" zeer complex, variabel afhankelijk van je perspectief. Ten vierde moet de discussie niet worden verengt tot broeikasgassen: landgebruik, waterbeheer etc hebben ook een grote invloed (zie Pielke sr, 2009, hier al vaker -ook door jullie- aangehaald).
Verder wat TSI zegt.
Ik ben erg benieuwd wat Jeroen vd Sluijs van je posts over dit onderwerp vindt.
Overigens worden typisch post-normal-science thema's als "embracing uncertainty", "extended peer community" etc. ook in toenemende mate door AGW protagonisten omarmt, inmiddels.
@boog: een hoogst interessante discussie momenteel. Ik ben echt aan het leren en mijn gedachten aan het scherpen. Inderdaad: je hebt gelijk… een Manhattan Project en het Lorenz Institute konden niet meer verschillend zijn. Ik heb dat iets te simplistisch voorgesteld. Wel is het zo dat beide initiatieven vasthouden aan "gewone" wetenschap zij het met verschillende doelen. Beide erkennen dat advocacy research ons zicht op de wereld alleen vetroebelt. Ik ga nu met je delen wat ik denk hoe het echt zit. Dat Lorenz Institute is m.i. een voorbeeld van de weg (gate!) terug naar normale wetenschap – met dank aan de corrigerende werking van de extended peer community en de blogosfeer (onnodig om dit als post-normal science te betitelen). En dat Manhattan Project op klimaatgebied… ik bezweer je dat dat bestaat dat geheime diensten en andere agencies in Amerika, Rusland en China (Europa slaapt m.i.) heus wel teams onder strikte geheimhouding naar het klimaatissue hebben laten kijken. En dat er op dat "bovendemocratische niveau" heus ook enkele jaren geleden al het inzicht was dat we ons met Al Gore zwaar aan het vergalopperen waren. En dat de dreiging van CO2 zo gering is dat het geen versnelde omwenteling van onze energievoorziening (de transitie komt toch wel maar trager) vereist. Dat klimaat geleidelijk weer uit het eeuwige geopolitieke machtspel uitgegumd moet worden. Over 50 jaar zullen historici de documenten vinden die bewijzen dat er dergelijke projecten zijn geweest. Zo dom kunnen inlichtingendiensten namelijk niet zijn, dat ze blind meegaan met de "liberal world government climate change revolutie". En nu ben ik zeker weer een complotdenker? Anyway: bij nader inzien ben ik dus gewoon een fan van het Lorenz Initiative en bepleit ik geen Manhattan-Climate Project of het er nu wel of niet al is. Geef de keizer wat des keizers is. Laat de hogere machten dat zelf uitzoeken. Mijn fascinatie geldt de wetenschap.
"Zet gewoon een groep van de beste wetenschappers die je kunt vinden aan het werk om het politiek relevante deel van het klimaatvraagstuk – is er nu wel of niet een bijzondere bedreiging door menselijke uitstoot van broeikasgassen"
Hajo, je hebt er helemaal niets van begrepen ;-)!
Of bedoel je eigenlijk:
"Huur gewoon een goed New Yorks ingenieursbureau in en geef ze 20 miljoen, en binnen een jaar ben je eruit!"
Dan ben je in Goed Gezelschap:
http://climategate.nl/2010/09/28/heartland-confer…
@theo wolters: Inderdaad! Dat bedoel ik. Weet niet of er in 1942 al ingenieursbureau's in de huidige vorm waren, maar ik denk dat een groot ingenieursbureau ook de atoombom voor een X bedrag had kunnen uitvinden en bouwen. Ik schrok zelfs nogal toen ik op wikipedia las dat er aan het Manhattan Project op zeker moment 130.000 mensen werkten. Dat riekt dan weer naar big government en de manier waarop NASA bezig is met haar ruimtevaartprojecten terwijl ingenieur Robert Zubin erop blijft hameren dat een ingenieursbureau voor een fractie van het geld en met een fractie van het aantal mensen een bemande missie naar Mars kan optuigen. Kortom: mijn vergelijking met het Manhattan Project gaat op meer dan één been mank. Maar is toch een waardevol gedachtenexperiment waaraan iedereen zijn gedachten kan scherpen.
@Hajo
De theorie die nodig was om uit te kunnen rekenen hoe een atoombom werkt werd tegelijk met de bom zelf ontwikkeld. Het lijkt mij sterk dat een ingenieursburo dat ook had kunnen doen als ze de betrokken wetenschappers niet in dienst had genomen.
Bedenk ook dat de Duitse, Japanse, Russische en Engelse projecten niet op eigen kracht tot een bom hebben geleid, het was dus zeker geen simpele klus.
Theo,
Vergeet het maar.
Een dergelijk rapport zal meteen in de prullenbak verdwijnen, omdat de lidstaten van de VN dit zullen zien als een door de olie/gas/kolen-lobby en door de US politiek ingegeven document. Terecht.
In mijn ervaring vraagt een ingenieursbureau gewoon aan de opdrachtgever: "en, wat wilt u dat er uit het onderzoek komt? U betaalt tenslotte." Vervolgens wordt er een onderbouwing bij gezocht, en krijg je precies de conclusies te horen die je zelf hebt aangereikt…
Dat jij wellicht denkt dat het IPCC ook zo werkt, lijkt mij een stukje projectie. Let's see… jij hebt een ingenieursbureau?
Hoezo preken voor eigen beurs? ;)
Hajo,
Soms praat je echt wartaal, zoals:
Hoe kan "het Manhattan Project" in vredesnaam erkennen dat "advocacy research ons zicht op de wereld vertroebelt"?
De hele term 'advocacy research' bestond toen nog niet, het Manhattan project zélf bestaat al 65 jaar niet meer, en men had wel iets anders aan het hoofd dan vage uitspraken te doen over advocacy research.
Trouwens – als er ergens sprake was van 'advocacy research' avant-la-lettre, dan is het JUIST in de brief die Einstein in 1939 geschreven heeft aan Roosevelt (op instigatie van Leo Szilard en Eugene Wigner). Einstein pleitte voor grootschalige research op het gebied van 'uranium ores' en 'speeding up the experimental work' om een maatschappelijk doel te verwezenlijken – geen pure wetenschap, juist het tegendeel, research met een uitgesproken politiek doel:
http://en.wikipedia.org/wiki/Einstein%E2%80%93Szi…
Mijn advies: ga college lopen bij Jeroen van der Sluijs – die blaast de stofwebben wel uit je hersenpan. ;)
TSI schreef:
"..
In mijn ervaring vraagt een ingenieursbureau gewoon aan de opdrachtgever: “en, wat wilt u dat er uit het onderzoek komt? U betaalt tenslotte.”
.."
Dat zegt iets over het bewuste ingenieursbureau en over de opdrachtgever.
Het verklaart ook hoe de windmolengekte voet aan de grond heeft gekregen.
Boels,
Ik heb zowel aan de opdrachtgevers-zijde gestaan, als aan de zijde van de opdrachtnemer.
Het is een droevige ervaring om mee te maken, dat men bij de opdrachtnemer meteen het (meer of minder opvallende) vissen naar de gewenste uitkomst constateert. Er zijn wel eens uitzonderingen, maar die krijgen dan 9 van de 10 keer weer het deksel op de neus van de opdrachtgever, die niet gediend is van een dergelijk onafhankelijk advies.
Wat dat betreft heb ik aanzienlijk meer vertrouwen in bijvoorbeeld de review door de InterAcademy Council – zij hebben een specifiek belang, namelijk het aanzien van/vertrouwen in de wetenschap. Dat belang dienen lijkt mij de enig juiste invalshoek.
TSI schreef:
"..
door de InterAcademy Council – zij hebben een specifiek belang, namelijk het aanzien van/vertrouwen in de wetenschap. Dat belang dienen lijkt mij de enig juiste invalshoek."
Dat betrof de procedures.
Het IAC heeft de bevindingen van het IPCC niet aangevochten en aldus niet veel gedaan aan het herstellen van vertrouwen in de wetenschap.
Ook geluiden uit de VU-happening geven mij weinig reden tot optimisme.
@TSI: helaas pik je mijn suggestie dat deze materie echt gebruikt kan worden om je eigen geest te slijpen niet op. Je veroordeelt mij terwijl ik juist aangeef dat ik binnen de driehoek Manhattan Project – IPCC – Lorentz Institute enorm veel waardevolle nieuwe inzichten ontdek. Je geeft wel input. Die brief van Einstein ja. Dat stemt ook tot nadenken.
Kom ik weer terug bij mijn artikel:
Ik zou graag met Jeroen van der Sluijs hierover discussiëren, maar heb voorlopig even genoeg aan mijn eigen gedachten. Het is verdomd interessant allemaal. Het feit dat een woord of term anno 1946 nog niet bestond, doet geen afbreuk aan mijn argument.
Je kunt me echt van alles verwijten maar niet dat ik stoffige hersenen heb. Hevige hersengymnastiek is mijn dagelijkse soms ook erg vermoeiende aangeboren handicap.
Jezus zei: "oordeel niet opdat gij niet geoordeeld zult worden"…
Ik durf te stellen dat dit een werkelijk origineel artikel is, een essay, nog niet af…. en dat serveer je niet af zoals jij doet…
Het wachten is ook nog op jouw initiatief tot een gastblog.
Oké Hajo,
Ik zei:
En dat was wellicht te sterk geformuleerd. Mijn excuses daarvoor.
Het was overigens maar 1/2 een kwinkslag, ik heb inderdaad de indruk dat jij er wel plezier van zou kunnen hebben om je eens verder te verdiepen in wetenschapsfilosofie/geschiedenis.
Je interesse is er zeker – en je hebt vanwege het klimaatdebat ondertussen genoeg materiaal voor een diepgaande casus… wellicht promoveren? Zomaar een ideetje. :)