In een grijs adolescentenverleden maakte ondergetekende klereherrie met een band, die zo underground was dat niemand ons kende. Mijn kenmerkende silhouet ontwaart u rechts met basgitaar.

De pessimistsische boodschap van de milieubeweging zit in de diepste vezels van de populaire cultuur. Het beste bewijs daarvoor vormt het feit dat zelfs metalbands in de tachtiger jaren over moeder aarde gingen brullen. Dan is er pas pas echt iets mis..

Wat moeten smeltende ijsberen in de metalmuziek, zou u denken?
Wel, dat is simpel. Metalpoezie hanteert bij haar teksten één dogma: als het slecht gaat is het goed. En dus vormt de tekstuele ontwikkeling van dit genre een goede graadmeter voor wat ons via media zo jaarlijks toewaait aan pessimisme. Want het langharige headbangend tuig zal zich vooral op media baseren bij het verwoorden van haar verwrongen wereldbeeld op vierkwartsmaat.

Neem de ooit bijzonder populaire Braziliaanse trashmetal-band Sepultura over biotechnologie. De bandnaam is Portugees voor ‘grafkelder’. Wat de geharde optimisten onder u al zal ontmoedigen, evenals zij die de wetenschap een warm hart toedragen. Hier gaat tekstueel iets niet goed komen. Het zal u niet verbazen dat de zanger, Max Cavalera zich in louter afkeurende termen uitlaat over biotechnologische innovatie.

Het gaat ongeveer zo: ‘BIOOOTEEECCHHH’, GODZILLAAH’. Einde citaat. De oplettende lezer merkt dat Cavalera zich uitputtend had ingelezen in de biowetenschap via de campagneposters van Greenpeace. Nu zou zijn zoontje met ‘Frankensteintechnologyyyyy!!!’ nog een album kunnen maken.

Ecokeurmerk
Het genre van metal met ecokeurmerk, ontstond in de jaren tachtig, toen de mediamacht van de milieubeweging explosief groeide. Zij brachten metalmuzikanten een dankbaar onderwerp, meesters als zij zijn in het herkennen en exploiteren van onderwerpen waarmee het slecht afloopt. Er waren bands als Kreator maar ook Nuclear Assault en zelfs Metallica die ‘iets met het milieu’deden.

Een ander uiterste, Death deed iets met ziektes als lepra, maar het milieu kon daar nog best bij.De donkere stemming die de groene beweging zaaide, sloot naadloos aan op het metalgenre. En dan bedoel ik het echte werk, niet van die happy metal met meezingrefreintjes, uit keeltjes van borsthaartypes die een mannenblad lezen met een man op de cover.

Echte metal is boos.
Dat zie je aan een typische bandfoto: ze kijken allemaal alsof ze het leven niet zien zitten. Ze zijn ronduit pissed off. Op God die mensen als marionetten inzet, of juist omdat God dood is. De metalliefhebber zal er instemmend op headbangen.
En waarop kon je in de jaren tachtig nu, naast de Afwezige beter boos zijn dan ‘de milieuvervuiling’. Al die stervende zeehondjes op TV, olie in de zee, Tsjernobyl, dat moest wel slecht aflopen. Zanger-gitarist Chuck Schuldiner van Death klonk dan ook alsof hij de radioactieve wolk met Cesium137 hoogstpersoonlijk had ingeademd.

Songtitels..
… klonken stuk voor stuk als het tegendeel van de frisse bloemenweide. ‘Blackened’heet het openingsnummer van Metallica’s album ‘And Justice For All’(nee, wees gerust, er is geen gerechtigheid) waarin de aarde klassiek ‘naar de sodemieter’gaat. Zo, die zat. Volgende nummer. Het nummer na Blackened ging gewoon over andere zaken die slecht afliepen, op muziek die stond als gewapend beton.

De oplettende Metallicafan wist dat de aarde al niet meer stuk kon. Op het eerdere album ‘Ride the Lightning’, een vrolijke ode aan de elektrische stoel, was de planeet al opgeblazen door een nucleaire bom. Kijk, principieel over de oorzaak van ondergang is men niet in metalland. Die relativering is juist zo belangrijk, zoals we zo zullen zien.

‘Countdown to extinction’…
Het wordt pas echt tijd om te stoppen, wanneer je als metalband een tekst schrijft die neigt naar de website van de zeehondencrèche. Megadeth, toch altijd een betrouwbare steun en toeverlaat in degelijk politiek pessimisme, drugsgebruik, en zuivere mensenhaat schuurde er even tegenaan. Daar landde hij in de platenzaak in 1991, een CD-titel die het Wereldnatuurfonds als campagneslogan had kunnen gebruiken: ‘Countdown to extinction’.

Met een nummer over uitstervende panda’s en andere girodieren.
Ja kijk, er zijn momenten dat je als metalmuzikant te ver kunt gaan.

Maar gelukkig kwamen net bands op als My Dying Bride, Paradise Lost en Type ‘O Negative. Alleen al de namen gaven degelijke garantie dat de bandleden je niet zouden teleurstellen. Er volgde inderdaad gewoon degelijke metal met betonnen pessimisme over de dood, vrouwen. De Schepper en zijn werk werden slechts met negatieve recensies overladen. En zo kon je opgelucht adem halen.

Metallogica samengevat:
Metalmuzikanten houden gewoon van onderwerpen die slecht gaan, want ze zijn metalmuzikant.Dat is logica waar geen speld tussen past.

Zorgelijk wordt het pas bij een metalband wanneer ze zingen hoe goed het gaat. Dat overkwam Metallica, toen ze over gevoelens en vriendschap gingen zingen nadat ze bij ‘nothing else matters te populair werden’.

Een jaar later moest de groep gelijk collectief in therapie, de bassist verliet de band en in de film Some Kind of Monster kun je het verslag zien van alle praatsessies. Pijnlijk. Nu Hetfield tekstueel weer brult dat hij dood wil zijn de fans terug en de muziek is weer metal.

De invloed van al die pessimistische teksten is dus vrij marginaal. Ik ben door ecometal geen afvalscheider geworden, al zou dat best goed zijn. Voor de trein springen was ook wat overdreven, zeker met een gratis OV-studentenkaart. De invloed van extreem gedachtegoed valt dus wel wat mee, onder de voorwaarde dat het als onzin herkenbaar is gemaakt. Op zo’n hoes van een metalalbum staat in schedels en grafletters geschreven ‘pas op, neem ons niet serieus’.

Zo komen we ook bij een belangrijke eigenschap van de metalliefhebber. Metal is leuk bij gratie van extremen, juist omdat je die ook direct na headbangen relativeert. De zanger van My Dying Bride roept in teksten over treurnis en god die dood is, maar is in het echte leven een vrolijke kerel. Het wordt pas eng wanneer hij in de New Age belandt en aanbeveelt dat je  zo’n andere deeltijd-Indiaan met ‘hogere wijsheid’ moet lezen.

Dat overkwam Life Of Agony. Eerst gewoon een betrouwbaar album maken over polsen doorsnijden en begrafenissen op roestvrijstalen bas en gitaarriffs. De fans snelden toe. En dan net als je blij bangt op het resultaat plotseling spiritueel worden. Schokkend. Life of Agony zag de fout uiteindelijk in, maar toen was ik al de adolescentie voorbij. Nu treden ze gewoon weer op met het oude degelijke werk over dood en verderf: een donkere episode in de bandgeschiedenis is zo afgesloten.

Neem nu de doempredikers van de Club van Rome.
De Greencore-metalband Club of Rome werd in de jaren zeventig opgericht en ze treden nog steeds op, terend op het succes van hun doorbraakalbum ‘Limits to growth’. Daarin schetste gitarist Dennis Meadows in gitzwarte en donkergroene tinten onze toekomst.  ‘Limits to Growth’had integraal door Metallica gebruikt kunnen worden. ‘De aarde sterft, de wereld loopt op de laatste benen’. Volgende nummer.

De Club of Rome zat er glorieus naast, omdat technische vooruitgang ieder scenario achterhaalde. . Alle, ik herhaal álle doemvoorspellingen uit ‘Limits to Growth’ zijn door de werkelijkheid achterhaald. Exit Club van Rome zou je zeggen. Maar we zijn zo milieuvriendelijk geworden dat we zelfs onzin niet dumpen. En ze blijven vrolijk hun oude hits recyclen.

Lead singer Wouter van Dieren
Dankzij bewezen effectbejag krijgt één van meest prominente vertegenwoordigers, Wouter van Dieren 40 jaar later nog steeds een podium om de zelfde boodschap van Westerse zelfhaat te prediken. Met als ‘oplossing’, het vrolijke verzoeknummer dat we ‘radicaal moeten veranderen’ . Dergelijke doemboodschappen leveren voor eigen parochie steevast een staande ovatie, zoals ik op een congres van de groene fondsenwerving/consultingindustrie mocht ervaren, mei 2009  in Wageningen.

Fans headbangen en gaan vrolijk met auto naar huis
Het aardigste is dat ook fans van Van Dieren geen woord serieus nemen. Na het milieumetalconcert van greencore-deathmetalband ‘Club of Rome’, het spelen van de tophit ’the earth dies, we will fry and the West is to blame’, knikt men instemmend en na het alarmerende slotakkoord volgt applaus, handtekeningen en kaartjeswisselen. Vervolgens rijdt iedere milieufan weer in de auto naar huis om over te gaan tot de orde van de dag.

Milieumensen lijken misschien dus ook wel op luisteraars naar metal
Milieuklaagliederen zijn ook een genre. De fans daarvan nemen hun boodschap evenmin serieus en leven net zomin naar de tekstuele nukken van hun idolen. Die verduivelde westerse levensstijl is zo slecht niet. Het afgeven op onze levensstijl is meer een tekstvorm, een genre waarmee je soortgenoten herkent en CD’s verkoopt. ‘Het Klimaat gaat naar de sodemieter’, ‘de zeehond sterft’, ‘u bent schuldig’ , enzovoort.

Toch vraag ik me af wanneer zíj uit hun adolescentiefase komen.