Het boek The rational Optimist van Matt Ridley kwam al diverse keren voorbij op dit blog, maar alleen uitgebreid in een karige engelse recensie . Dat verdient beter voor een boek dat een weldadige onderbouwing geeft tegen alle rampspoed die de moderne doemdenkers ons voorspiegelen.

Het boek begint met een proloog waar de schrijver twee artefacten naast elkaar legt:



Een vuistbijl uit de midden-steentijd en een moderne draadloze muis, beide passen in de palm van een hand en beide zijn ze dagelijks gebruiksvoorwerp. Deze twee voorwerpen demonsteren de ongebreidelde inventiviteit van de mens, die deze instaat stelt om flexibel te reageren op veranderende omstandigheden.

In de eerst acht hoofstukken geeft Ridley een overzicht van de technologische ontwikkeling van de mens sinds de steentijd. In de middeleeuwen spendeerde de gemiddelde landarbeider 75% van zijn inkomen aan eten, dat is tegenwoordig nog maar 14%. In de negentiende eeuw werden walvissen gejaagd voor de lampolie, dank zij de ontdekking van aardolie door EXXON(!) is het uitsterven van de walvis voorkomen. Ondanks deze succesverhalen blijven de pessimisten pessimistisch.

I have observed that not the man who hopes when other dispair, but the man who despairs when others hope, is admired by a large class of persons as a sage.
John Stuart Mill

De reden waarom de ontwikelingslanden zo traag op gang komen is de ongelofelijke bureaucratie die in deze landen heerst. Dit heeft tot gevolg dat er illegale economische activiteit plaats vindt, waardoor de landen geen belasting binnenkrijgen. Verder is een hoop kapitaal opgesloten in bouwwerken. Maar omdat de eigendomsrechten niet goed geregeld zijn kan de gemiddelde huiseigenaar in Egypte geen hypotheek op zijn woning krijgen, en kost het in Tanzania een vermogen aan tijd en geld om alle vergunningen bij elkaar te krijgen. (Een voorbeeld van mijzelf: ik huurde in Tanzania van een locale Indiase ondernemer maar de huur moest rechtstreeks op een Britse bankrekening worden gestort). Dat het ook beter kan toont het succesverhaal van Botswana: dankzij goed geregeld eigendomsrecht hoort dit land nu tot de welvarendste landen van Afrika.

Natuurlijk raken de slaven op als iedereen slaven in zijn huishouden gaat gebruiken. De geschiedenis bewijst echter dat de mens inventief reageert op de “niet duurzame” producten zoals slaven en walvisolie: de mens is gezonder, rijker en gelukkiger geworden. En de toekomst ziet er nog rooskleuriger uit:

Durf optimist te zijn!

Matt Ridley, 2010, The Rational Optimist – How prosperity evolves, HarperCollins, London, 448 p, ISBN: 978-0-00-737890-6
www.therationaloptimist.com

zie ook: