New Forest: een landschap dat ontstond door mensen die niet beslist 'links'of 'rechts'stemden, die niet lid van de milieubweging waren. Toch vinden we dit allemaal mooi. Ra ra, hoe kan dat?

Het Vakblad Natuur Bos en Landschap dat ik als gesjeesde bosbouwer krijg,  doet maandelijks haar best om me nét weer iets meer te ergeren dan de maand daarvoor. De vastgeroeste verhaallijn: ‘Wij van de natuurbeweging zijn heilig, en Bleker is de Duivel: ergo, ieder bos en natuurgebied stemt PvdA/Groen Links, geef ons meer subsidie en Nederland zal groener worden’. Het is de doodskreet van de orthodoxe natuurbeweging, die verder in de marge verdwijnt van de maatschappij, maar uit de as kan best iets moois opbloeien.

 

De eendimensionale Vakblad-strategie is exemplarisch voor de huidige natuurbeweging in NL: Laten we nog eens hameren op ons eigen morele gelijk, nog zwaardere rampscenario’s schetsen voor de natuur met beroep op ‘de wetenschap’, vaak gebaseerd op boterzachte aannames als de ‘mean species abundance’ van het Planbureau voor de Leefomgeving. Waarop we nog meer als ‘neutrale adviezen’vermomde politieke stemadviezen krijgen voor politieke partijen, die vóór verdere overbevolking van Nederland zijn en dus miljoenen meer autorijders.

Tien miljoen minder mensen, op dat hele kleine stukje aarde
Wanneer u in de eerste plaats geen natuurliefhebber bent, maar ideoloog, zal deze constatering u meteen met irritatie vervullen en politieke vooroordelen. Maar het bevolkingsargument is onbetwijfelbaar waar, zoals de aarde rond de zon draait. Neem het vaste ijkpunt 1900 waarop het natuurbeheer is afgestemd, tevens ijkpunt van het Planbureau voor de Leefomgeving: de Jac P.-Thijsse natuur van 1900. Die natuur bestond in een Nederland met 10 miljoen minder autorijdende mensen. Victor Westhoff vertelde nog hoe hij in de vijftiger jaren langs de tweebaansweg van Amsterdam naar Utrecht kon lopen, af en toe even uitwijkend als er een auto kwam.

Het liedje ’15 miljoen mensen op dat hele kleine stukje aarde’, dat is nog maar van 15 jaar geleden, nu 17 miljoen. Laat dat getal eens op u inwerken. Twee miljoen minder mensen die auto rijden, stikstofdepositie geven. Daarbij vergeleken is een grote grazertje hier, een rastertje daar en een tientallen miljoenen kostend ‘haasje over’, ook wel ecoduct genoemd gerommel in de marge, groen hobbyisme.

Mijn punt is daarom dat je natuurbeleid niet alleen vanuit de single issue van natuur moet bekijken. Als aantallen mestkevers of gehakkelde aurelia’s per strekkende meter in snippertje X of Y, met als enige lapmiddel ‘verbinding’ en subsidie voor Ecologische Hoofdstructuur.  Of het andere lapmiddel, verdere stikstofreductie zodat een papieren doel nabij is. Denk buiten de doos. Dan valt er veel meer te winnen, in plaats van met de ‘hakken in het zand’-strategie die valse tegenstellingen creeert tussen natuur en landbouw, natuur en visserij, natuur en stad enzovoort.


Ecologische geloofstructuur
Uitzonderingen daar gelaten, blijft de natuurbeweging echter  vasthouden aan de zelfde strategieen, denkwijzen en benadering  als de jaren ’60 tot ‘80, die haar zo’n succes gaven. We doen iets voor de natuur door alleen aan de natuur te denken, en claimen te handelen vanuit ‘de wetenschap’. Als we daar maar genoeg op hameren komt het vanzelf goed. Dat was lang zo.

In Nederland leidde die aanpak tot de Ecologische Hoofdstructuur, een paardenmiddel gebaseerd op de- inmiddels verworpen -‘eilandtheorie’ die de redding zou brengen. Een ecologische geloofsstructuur dus, waarvan de netto effecten nooit meetbaar zullen zijn. Die benadering had vroeger succes, bracht vele miljarden euro’s voor natuur, en een unieke positie wereldwijd voor onze natuurbeweging. Maar nu is de subsidie op, en de goodwill weg. Wat verbazend!

Death of Environmentalism
Die failliete strategie hebben Nordhaus en Shellenberger van Yale University al in 2004 voor zéér profetisch voor klimaatbeleid beschreven in hun essay ‘the death of environmentalism’. Zich blind starend op één technische reductiemaatregel, met beroep op ‘de wetenschap’verzandde de milieubeweging tot een single-issuebenadering, een ‘special interest’als vele andere. Met steeds ongeloofwaardiger rampscenario’s, die het adagio ‘I have a dream’veranderden in ‘I have a nightmare’. Het behoeft geen toelichting dat Martin Luther King met kritiek verpakt in een ‘i have a nightmare’-speech vrijwel niets voor elkaar had gekregen. Zijn messcherpe maatschappijvisie vertolkte hij via een droom en nu is er een zwarte president.

Buiten de doos denken
Zij pleiten dan ook voor ‘buiten de doos’-denken, in plaats van de hakken in het zand-strategie en single-issuebenadering die nu zo aderlatend blijkt. Je kunt hun essay over klimaatbeleid direct overzetten op de huidige natuurbeweging in Nederland. Eén voorbeeld. Wat is de reactie van de natuurbeweging op eutrofiering, de verrijking van het milieu met meer stikstof en fosfaat? Nog strengere regels voor boeren bepleiten, die al omkomen in mestboekhouding, die mede dankzij milieubeleid voor de natuur tot torenhoge bureaucratische lasten zijn gedwongen en daardoor de koeien binnen houden.

Via schaduwnatuurbeleid hebben boeren meer voor natuur betaald dan natuurclubs
De enige wetenschappelijk verdedigbare reden om nu stikstofreductie door te voeren, is dat depositie zorgt voor vegetatieverandering van natuurgebieden. Via gedwongen aanpassingen in bedrijfsvoering om stikstofreductie te bewerkstelligen, zou het best kunnen, dat boeren meer miljarden hebben betaald voor beleid dat zeldzame planten beoogde te redden, dan de grote 3 Terrein Beherende Orgaisaties bij elkaar.

Tegelijk zou het zomaar kunnen, dat verdere intensivering van landbouwgrond nodig was om de torenhoge kosten van dit milieubeleid te kunnen dragen. Die intensivering met diepteontwatering deed de moderne ‘kunstgrasvelden’ontstaan zonder weidevogels die nu voor weiland doorgaan. Dat heeft mogelijk meer natuurverarming veroorzaakt, dan er via tekentafelnatuur van Ecologische Hoofdstructuur bij kwam met nog eens extra miljarden aan kosten. Via doorzetten van de huidige single-issuebenadering zijn boeren nog meer geld kwijt aan milieubeleid, en natuurboeren aan natuurbeleid door elkaar tegen te werken.

Ik heb een droom
Wat zou een succesvolle strategie kunnen zijn om 67 procent van Nederland iets natuurrijker te maken, die meer opsmijt dan gerommel in de marge met een grazer hier en ecoduct daar? Samen deals sluiten over vermindering van bureaucratie, zodat boeren in ruil iets meer tijd en ruimte nemen voor een overhoekje of natuurrijker slootkanten. Meer natuur met minder papier, ja dat vraagt even een denkstap verder dan ‘ik denk allee aan natuur, ik denk alleen aan natuur ik denk alleen aan natuur’. Of natuurgeld gebruiken om bedrijventerreinen op te knappen, woonwijken te verfraaien…

Een heuse groene infrastructuur, in plaats van de eilandbenadering waar ‘echte natuur’ is ingeperkt tot gebiedjes met bordje erbij. Beleid met wederzijds voordeel op basis van goodwill in plaats van dwang via nog meer lamleggende regels waar niemand blij mee is en die in breder perspectief averechts werken. Zelfs al heb je dan gewonnen, het is een pyrrhusoverwinning (de veldheer die ‘won’met verlies van zijn volledige leger)

Of die verandering ook komt?
Het probleem is nu echter dat nog teveel starre ideologen in natuurland de dienst uitmaken, die menen dat natuur ‘links’ is, in plaats van apolitiek en van iedereen. We krijgen dus nog meer gejammer over deze of gene uitstervende soort die de ondergang van de mensheid aankondigt, en ongeloofwaardige claims dat ‘de wetenschap’dat zegt, meestal boterzachte aannames die toetsing niet kunnen doorstaan en het beeld bevestigen van ecologie als ‘soft science’. Met daarop volgend een pleidooi voor nog meer praktijkvreemde regels die het land lamleggen.

En ik vraag me af hoeveel leden natuurclubs nog moeten verliezen voordat ze inzien dat zij de leegloop zelf hebben veroorzaakt. Nee, het ligt aan Bleker!