Atomausstieg peanuts vergeleken met duurzame plannen Duitsland

 

(Nav deze bijeenkomst, vanavond in Den Haag)

Het terugdraaien van het besluit van Merkel uit september 2010, om de Duitse kerncentrales langer open te laten (tot 2035),  en ze versneld te sluiten (vóór 2022) levert géén extra duurzame energie op, leidt wél tot een hoger fossiel energieverbruik, en kost elk Duits gezin €10.000.

Maar ook de rest van Europa gaat er flink aan meebetalen: voor iedereen zal de stroom er duurder door worden, en ook de CO2 certificaten worden flink duurder. De schade aan de economie is bijna vier maal zo groot als  de directe extra uitgaven aan elektriciteit.

Dit valt te lezen in dit zes weken oud rapport van de universiteit van Stuttgart. Het is een droog rapport, blijkbaar gemaakt door onderzoekers die volledig een duurzaam energiebeleid als uitgangspunt nemen, zonder enige bedenking over de haalbaarheid en de consistentie ervan. Het aandeel duurzame energie in de elektriciteitsvoorziening is  in 2035 gewoon 60%, en alle fossiel wordt met CCS CO2-vrij gemaakt. We mogen dus aannemen dat de in het rapport genoemde kosten en consequenties van de Aussteig niet overdreven zullen zijn.

De verschillende scenario’s lijken op het eerste oog weinig te verschillen. Het sluiten van de kerncentrales leidt bijna alleen maar tot een omslag van export (wit onder de lijn) naar import (wit bovenin de staven) van stroom. Verder duurt het afbouwen van het gebruik van steenkool en bruinkool wat langer. That’s it. De Atomausstieg is dus niet erg ingrijpend: je komt uiteindelijk op hetzelfde punt uit, en in de tussentijd ben je wat duurder uit, en koop je gewoon flink wat nucleaire stroom uit Frankrijk. Niks aan de hand, toch?

Stroomgebruik neemt af??

Wat opvalt is dat men de komende decennia een continue daling van de elektriciteitsvraag verwacht. Dit lijkt wat op de WWF/Ecofys benadering die hun 100% duurzame plannen haalbaar maken door de totale energievraag voor het gemak maar te laten afnemen.

Maar om dat met het elektriciteitsgebruik te doen gaat me wel héél erg ver! Elk zinnig mens kan bedenken dat als je streeft naar een verduurzaming van de maatschappij, deze ook geëlektrificeerd zal moeten zijn. Tijdens het vervangen van het overige fossiel (olie voor transport en gas voor verwarming) door duurzame bronnen, zal dus het elektriciteitsgebruik van de huidige 15% van het energiegebruik naar 100% moeten stijgen. Dat houdt uiteindelijk een verzevenvoudiging van de elektriciteitsproductie in (bij gelijkblijvend totaal energiegebruik!) en zeker niet een daling. Of verwachten de opstellers soms dat er in Duitsland geen enkele elektrische auto verkocht gaat worden?

Het kostenplaatje

Door de Atomausstieg krijgt Duitsland volgens het rapport 42 miljard extra elektriciteitskosten voor zijn kiezen. Maar de gevolgen voor de economie zijn veel groter: 149 miljard. Dit is samen €2500 per Duitser.

Laat ik zelf eens een sommetje maken.

De huidige 120 TWh per jaar nucleair zal nog maximaal zo’n 2 à 3 cent per kWh kosten schat ik, de meeste centrales zijn al zowat afgeschreven. Laten we 3 cent aanhouden. Gemiddeld zou de stroomprijs de komende 11 jaar op zo’n 6 cent en de komende 25 jaar op zo’n 7 cent uit kunnen komen. Gemiddeld verdien je dus 3 resp 4 ct per kWh op je kernstroom.

Stel dat je nucleair lineair afbouwt tot 2035, dan heb je dus  60 TWh x 24 jaar x 4 ct/kWh = ca €60 miljard winst.

Maar inmiddels wordt afgebouwd naar 2022, met een gemiddelde stroomprijs van 6 cent, dat levert dus nog 60 TWh  x 11 jaar x €0.03 = ca €20 miljard op.

Het verschil is de ca 40 miljard waar de geleerden ook op uitkwamen. Blijkbaar klopt mijn sommetje dus.

Schade door wind en PV

Laten we dit sommetje eens doortrekken. In dezelfde scenario’s staat in 2035 60 GW aan wind en 30 GW aan PV opgesteld. Daarvoor krijg je dan jaarlijks zo’n 200 TWh aan groene stroom. Die kost gemiddeld zo’n 15 cent per kWh, over de komende 24 jaar dus 8 cent per kWh méér dan de marktprijs.

Als je wind en PV lineair opbouwt van de 60 nu naar 200TWh dan, heb je gemiddeld 130 TWh in productie, wat je 24 jaar  x 130 TWh x €0,08/kWh = 250 miljard kost. Dit zijn de netto kosten, de rendementsverliezen door de inpassing van grillige bronnen in het elektriciteitsnet zitten daar niet in verwerkt. Die zijn vooralsnog enorm, en gaan pas over vele jaren wellicht wat omlaag. De werkelijke kosten zijn dus nog veel hoger.

Als de Atomausstieg 40 miljard extra aan stroomkosten oplevert, en daarmee 150 miljard aan economische schade veroorzaakt, hoe groot is dan de economische schade die de minimaal 250 miljard extra kosten aan wind en PV veroorzaakt?

Als die in verhouding is, kosten de Duitse wind- en PVplannen elk Duits gezin dus minstens €60.000 .  En dat voor de verduurzaming van 30 % van de stroomvoorziening, dus van slechts 5% van het totale Duitse energiegebruik. Is dit niet een veel belangrijkere vraag dan de vraag of de Atomausstieg wel haalbaar is?

Europa betaalt mee

Ook de buurlanden zijn trouwens duurder uit: door het wegvallen van goedkope capaciteit wordt de hele mix duurder. Alleen Frankrijk casht op zijn flink hogere kernstroomopbrengst.

Hogere winst op onze eigen centrales verdwijnt in de zakken van de buitenlandse eigenaars, dus wij betalen door de Ausstieg net zo goed als de Duitsers voortaan een hogere marktprijs.

Daar komt als gevolg van de Ausstieg nog een internationale stijging van de prijs van CO2 uitstootcertificaten  bij, die ook in Nederland de energie-intensieve bedrijfstakken zal treffen:

Die ebenfalls erhöhten Energiesystemkosten auf Ebene der EU-27 verdeutlichen, dass ein vorgezogener Kernenergieausstieg in Deutschland auch in den anderen EU-Mitgliedsländern zu finanziellen Mehrbelastungen führt. Auch der Preis für Emissionszertifikate im europäischen Emissionshandelssystem weist bei kürzeren Laufzeiten deutscher Kernkraftwerke einen Anstieg von bis zu 12 €2000/t CO2 in 2015 bei Kernenergieausstieg bis 2017 gegenüber einer Laufzeitverlängerung auf 44 Jahre auf, wodurch solche Mitgliedsstaaten, die auf einen Zukauf von Emissionszertifikaten angewiesen sind, zusätzlich belastet werden.

Wind draait nog 25 jaar op subsidie

Het rapport is opvallend openhartig over duurzame bronnen. Die worden niet beïnvloed door de sluiting, omdat ze als volledig subsidieafhankelijk moeten worden beschouwd:

Der Ausbau der Erneuerbaren Energien zur Stromerzeugung wird primär durch Fördermaßnahmen determiniert

De in de scenario’s opgenomen groei ervan is dus puur een kwestie van regeringsbeleid en in de ogen van de schrijver dus een vast gegeven. De consequenties daarvan, bijvoorbeeld voor de economie, worden in het rapport niet onderzocht.

Verder wordt over de ca 40 % wind en PV stroom in 2035 gezegd dat deze uiteindelijk door het sterk wisselende aanbod maar een beperkt aandeel in de stroomvoorziening kunnen hebben: over wind wordt expliciet 6% genoemd:

Aufgrund der fluktuierenden Einspeisung von Windkraft- und Photovoltaikanlagen können diese Technologien lediglich mit einem geringen Teil ihrer installierten Leistung zur Lastdeckung beitragen (Wind maximal 6 %). Die zu Spitzenlastzeiten notwendige gesicherte Leistung wird daher primär durch fossil gefeuerte Kraftwerke, Kernkraftwerke und Technologien zur Nutzung nicht-fluktuierender Erneuerbarer Energien bereitgestellt.

Vreemd dat wind in 2035 in de scenario’s dan toch zo’n stevige 30% voor zijn rekening neemt. Maar ook dat wordt duidelijk: die windenergie waar ze niks mee kunnen, worden wij geacht af te nemen! Dat kan natuurlijk niet, zelfs als wij zelf vér onder de 6% windenergie blijven. Want het waait overal rond de Noord- en Oostzee ongeveer even hard over het algemeen. Het zelfde geldt voor PV. Het enorm zware aandeel van wind en PV in2035 in Duitsland (42%) is dus allesbehalve realistisch.

 

Debat met de Duitsers

Vanavond (woensdag 13 juli) is er in Den Haag een debat met Otto Fricke (FDP-Bundestagsabgeordneter aus dem Wahlkreis Krefeld) en René Leegte (2e kamerlid VVD) over de  Atomausstieg. De liberale FDP steunt het besluit.

Het is natuurlijk interessant om aan Herr Fricke te vragen of er wellicht een groene waas over zijn stereotypisch zo rationele Duitse brein is neergedaald.

Want hoe kan een liberaal zich zo laten inpakken door dromende idealisten? Kijk nou wat je steunt: een staat die alles bepaalt, en de burger opzadelt met extreme elektriciteitskosten en een stagnerende economie. Is het niet liberaler om een atoomstroomproducent te hebben waar je voor de helft van de prijs stroom kunt halen, een fossiele waar dat voor de normale prijs kan, en een groene stroomproducent waar je het dubbele betaalt? Laat de burger maar zelf kiezen, zou een liberaal moeten zeggen. Of gelooft hij soms nog in het CO2 spook?

Dan hoop ik dat hij vooraf een hapje gaat eten met René Leegte, onze held die op 20 januari als kersvers kamerlid in de kamer aankondigde dat de VVD stopt met CO2 klimaatbeleid! Die moet het hem maar eens haarfijn uitleggen.