Tandengeknars in de Bundestag bij de knieval voor de publieke opinie

Een debat mocht het eigenlijk niet heten, de bijeenkomst in Den Haag met René Leegte en zijn liberale Duitse collega Otto Fricke van de FDP, want er was geen fundamenteel meningsverschil merkbaar tussen de twee. Maar interessant was het wel.

Fricke, FDP kamerlid namens de regio Krefeld (bij Venlo over de grens),  gaf in vloeiend Nederlands uitgebreid en eerlijk antwoord op alle vragen, en gaf daarmee een goed inzicht in de achtergronden van de Ausstieg.

René Leegte bracht met verve zijn positieve standpunt over het faciliteren van Borssele 2  naar voren, een stellingname die overigens niet door alle toehoorders gedeeld bleek te worden.

Nu is het bouwen van nieuwe centrales natuurlijk iets heel anders dan de Atomausstieg: het stilleggen van zo goed als schuldenvrije centrales die nog 25 jaar bijna gratis stroom zouden kunnen produceren is keiharde kapitaalvernietiging. Ziet u ook de ironie? Dat er hier 5 miljard in een nieuwe kerncentrale gestoken gaat worden, terwijl zeventien kerncentrales op een paar honderd kilometer afstand in perfecte staat gesloten worden…?

De FDP als Duitse D’66

Maar een echt debat werd het niet. Dat was op zich vreemd: de FDP van Fricke is de Duitse liberale partij, maar moet je veel meer met D66 vergelijken dan met de VVD. In de 70er jaren werd door de machtige FDP leider Hans-Dietrich Genscher zelfs voortvarend het begrip “Umweltschutz” geïntroduceerd en diep in het Duitse politieke gestel verankerd. Hij heeft daarmee eigenlijk de basis gelegd voor het huidige succes van de Groenen.

De FDP heeft zich echter door die partij de kaas van het brood laten eten en lijkt nu een beetje stuurloos. Opvallend is overigens wel het zeer zinnige sceptische geluid van de FDP Europarlementariër Holger Krahmer. Lees deze korte link (het tweede deel, in Engels), dat is een must voor wie wil weten hoe het met de opvolger van Kyoto staat.

Fricke leek de argumenten van Leegte over kernenergie te delen. Maar de FDP steunt wél de Atomausstieg van Merkel, al deed Fricke het voorkomen dat dat niet van harte was. Ook de FDP partijleider heeft al openlijk laten merken niet blij te zijn met de Ausstieg. Kortom, een partij in heftige verwarring.

De psychologie achter de Atomausstieg

Fricke luisterde jaloers naar het rationele verhaal van Leegte. Het voelt voor hem als een grote luxe om zonder emotie over controversiële zaken te kunnen spreken. Dat is in Duitsland onmogelijk zei hij. Ook is de berichtgeving daar volledig anders: Fukushima werd daar de hele dag door gebracht als een inferno, en dat ging erin als koek.

René Leegte, de avondvoorzitter en Otto Fricke (Foto Marielle Ernst)

Toch vond ik dat dit niet voldoende verklaarde: Duitsers zijn in mijn ogen het minst emotionele en meest rationele volk van de wereld. Maar langzaam begon me te dagen wat hij bedoelde, en waarom hij zo’n volstrekt tegengestelde mentaliteit in Nederland ervoer. En dat heeft wel degelijk te maken met de sterke stereotypen die over beide volken bestaan.

Stereotypische Nederlanders en Duitsers

Als je in Nederland met een principieel politiek standpunt aankomt, krijg je gauw sympathie en steun, vooral van de pers en onze calvinistische linkse partijen. Maar als iemand dan met het argument komt dat het iedereen wel heul veul geld gaat kosten, denkt een flink deel van de Nederlanders  toch al gauw: dat is nou ook weer niet de bedoeling…  In ieder geval wordt het als een zinnige en toelaatbare afweging gezien. Want ons ben zunig en dat vinden we een goede eigenschap.

In Duitsland is het een gotspe om in een principiële discussie over geld te beginnen. Voorop staat dat men ten allen tijde het morele gelijk aan zijn kant wil hebben. Geld en materialisme bevinden zich op een veel lager ethisch niveau en worden als verwerpelijke argumenten gezien als het om kwesties gaat waar de morele superioriteit in het geding is. Dit wordt nog versterkt door het feit dat men zich ook economisch superieur voelt: ze denken zich alles te kunnen permitteren omdat ze toch de sterkste economie van de wereld hebben. Dus niemand stelt zich de vraag of de Aussteig misschien veel geld gaat kosten. Bij mijn vorige blog zouden ze de schouders ophalen. Dat geld moet maar opgehoest worden door de gigantisch rijke energiemaatschappijen, vindt men, naïef en kortzichtig inderdaad.

De FDP achter de Atomausstieg

Met het voorgaande in gedachten, en enquêtes in je zak waaruit blijkt dat 85% van de Duitse bevolking van de kerncentrales af wil, is er geen ruimte meer voor iets anders dan meegaan in de Ausstieg. Zeker aangezien het onomstotelijk vaststaat dat de Ausstieg bij de verkiezingen in 2013 anders het hoofdthema zou zijn geworden.  Democratie betekent ook je neerleggen bij de grillen van de kiezers. En zeker met het groene verleden van de FDP had een andere keuze voor deze partij collectieve politieke zelfmoord betekend. Al vond René Leegte wél dat men meer ruggengraat had moeten tonen. En hij heeft recht van spreken.

. René Leegte, de avondvoorzitter en Otto Fricke