Weinig van de tientallen ecolabels hebben zo de wind in de zeilen als het Marine Stewardship Council (MSC) voor visserij, dat eind jaren negentig werd opgezet door WWF en Unilever. In 2011 maakte MSC een omzetgroei door van 41 procent. Wereldwijd zijn nu 13.000 visproducten MSC-gecertificeerd sinds het label in 1998 werd opgezet, en 163 visserijen.

Een succesvolle onderneming dus, die handelt in milieuvriendelijk gedrag in visserij en ecologische bedrijfslegitimatie. Visserijbioloog Ray Hilborn is gematigd positief over MSC, de kwaliteit kom ik niet aan: wat in dit blog telt is prijs-kwaliteitverhouding tot andere keurmerken in de goedgedragsmarkt.

MSC wordt met zachte agressie gepromoot (de goedheid van MSC én noodzaak certificering door zelfde partij WWF), zoals via de Viswijzer (van het Wereldnatuurfonds) en zelfs André Kuipers maakt vanuit de ruimte reclame voor MSC-gecertificeerde blikzalm, verwijzend naar de noodzaak dankzij ‘overbevissing’.

0,1 procent omzet afstaan en tonnen euro’s accreditatiekosten per 5 jaar
De ecolabels huren private consultants die de bedrijfsvoering doornemen en toetsen die bedrijfspraktijk aan de variabele standaards van het ecolabel. Kosten per accreditatie – iedere 5 jaar- al gauw 3 ton euro bij grotere consortia, en vissers met MSC-label moeten 0,1 procent van hun omzet afstaan.

    Maar mag één ecolabel van één private partij het monopolie voor milieuvriendelijk gedrag opeisen?

Die vraag kun je opsplitsen in 4 subvragen, waarvan a en b snel zijn te beantwoorden:

  • a. zijn er niet andere keurmerken die een vergelijkbare standaard hebben voor milieuvriendelijk gedrag? Ja, ook bij visserij en aquacultuur zijn er tientallen
  • b. zijn die goedkoper in accreditatie? Ja, sommige labels als Friend of the Sea schelen een factor 10 in prijs
  • c. Hoeveel beter of slechter zijn die keurmerken dus in verhouding tot de prijs van accreditatie? (immers, ook bij keurmerken hoort in een gezonde markt gezonde prijsconcurrentie te bestaan die lasten afweegt tegen milieubaten) Dit vergelijkende onderzoek van de University of Victoria naar ecolabels en hun prestaties geeft Friend of the Sea: dat zowel kweek- als wilde vis certificeert een 5de plaats met 76 punten. Nr1 scoort 84 punten
  • d. Vraagt de markt en consument eigenlijk wel om keurmerken?
  • Vraag d. is lastig, want wie is ‘de markt’?
    Het Wereldnatuurfonds bewerkt tegelijk ook grootgrutters als Albert H. om alleen nog producten af te nemen die aan haar standaarden voldoen. En wat is een marktonderzoek? Wanneer je consumenten vraagt: koopt u

      a. liever onverantwoorde vis uit overbeviste zeeen
      b. duurzaam gevangen vis met keurmerk

    Dan antwoordt de meerderheid: b. Logisch, vraag een man in het bijzijn van zijn vrouw of hij vreemdgaat….Neuuuhhhh. Zo’n antwoord zegt niets over consumptiegedrag.

    Het feit dat keurmerkvis van het Urker MSC-gecertificeerde Ekofish uit de markt wordt geduwd door goedkope importkweekvis uit Azie- de Urkers gaan bijna kopje onder – suggereert al dat ‘duurzaam’- zoals gedefinieerd door één private partij het Wereldnatuurfonds- de consument weinig uitmaakt.

    ASC-label doet niets aan marktvervuiling die MSC-vissers hindert
    Op kweekvisimport heeft het Wereldnatuurfonds ook wat op gevonden. Een ASC-keurmerk voor kweekvis. Dat lost de problemen van MSC-gecertificeerde Nederlandse vissers niet op, zolang de markt ook open ligt voor ‘anything goes’, uit landen zonder milieuwetgeving, order of law en controle. De enige partij die zeker profiteert van ASC zijn de consultants die met ASC hun brood verdienen.

    How Green is Your Ecolabel: Friend of the Sea ruime voldoende
    Vraag c is hier beantwoord. Zie dit onderzoek van de Universiteit van Victoria: ‘how green is your ecolabel’, een milieuvergelijking van ecokeurmerken bij vis, door de University of Victoria: betaald door de Pew Foundation naar een tiental ecokeurmerken.

    Het door Christien Absil van Stichting de Noordzee/ De Viswijzer/MSC in Visserijnieuws gekraakte Friend of the Sea- de concurrent van haar MSC en ASC- eindigt op plaats 5 met 76 punten, slechts 9 punten lager dan de nr 1 voor haar accreditatie en milieustandaarden. Friend of the Sea is een factor 10 goedkoper dan MSC en haar met zachte agressie vermarkte kweekviszuster ASC. Waaróm zou FOS dus beslist slechter zijn?

    In een eerlijke markt voor milieukeurmerken zou Friend of the Sea dus MSC verdringen.
    Maar er spelen veel meer zaken mee, zoals het marketingbudget dat ieder keurmerk ter beschikking heeft, en de backup van organisaties die in juridische zin onafhankelijk heten maar eigenlijk één geheel vormen (MSC, FSC, ASC, en WWF zijn eigenlijk één).

      Daarom de volgende vraag: wordt het niet tijd voor een prijskwaliteitkeurmerk voor milieukeurmerken, waarbij de markt beslist?