De kogel is door de kerk: zes wetenschappers en (op de foto hierboven) de onderdirecteur van een veiligheidsinstantie  Bernardo De Bernardinis zijn veroordeeld tot 6 jaar gevangenisstraf en 9,1 miljoen schadevergoeding aan de nabestaanden van de 309 slachtoffers van de aardbeving. Ik schreef destijds al over de strafeis. De zaak boeit me mateloos. Die eis was trouwens 4 jaar en het werd dus 6 jaar voor “moord door onvoorzichtigheid”.

Het is zo’n complexe zaak dat elk oordeel vanaf de zijlijn aanmatigend is. We kunnen alleen wat omzichtige vragen stellen en opmerkingen plaatsen. Interessant is dat het hoofd van de Italiaanse rampenbestrijding, Luciano Malami, verontwaardigd is afgetreden met de opmerking dat “wetenschappers voortaan zullen weigeren de overheid te adviseren.” In zekere zin is dat winst!

Het zou wellicht te prefereren zijn als wetenschappers nooit maar dan ook nooit de overheid zouden adviseren anders dan op aanvraag. Zelfs epidemologen zouden dan moeten wachten op een formeel verzoek van de overheid: “Is er nog een epedemie in de maak?” voor ze daar onder strikte voorwaarden en met een verklaring van geen aansprakelijkheid een reactie op geven. De overheid landelijk, regionaal en lokaal zou dan ook zelf gekwalificeerde wetenschappers in dienst moeten nemen om de juiste vragen op het juiste moment te stellen. Eén homo universalis per gemeente lijkt me geen overbodige luxe.

Ook horen we nu alom dat aardbevingen per definitie niet te voorspellen zijn en dat daarom de wetenschappers geen blaam kan treffen. Hoe draaien we die redenatie om met betrekking tot de klimaatwetenschap? Eerlijke wetenschappers zouden ook hier verklaren dat het onmogelijk is klimaatverandering te voorspellen. Ze zouden dan tegen de overheid alleen kunnen zeggen: “er zijn modellen die zeggen dat het in bepaalde scenario’s warmer wordt, voorspellen kunnen we niets, doe ermee wat je wilt, als je meer details nodig hebt horen we het wel.”

En het voorzorgsprincipe? Hoe interpreteren we dat in beide gevallen? Dan had je heel Aquila natuurlijk allang moeten ontruimen? En de aansprakelijkheid? In Frankrijk stelde de rechtbank de milieubeweging verantwoordelijk voor eventuele schade bij een verbod op fosfaat als later zou blijken dan de feiten niet zouden kloppen. Nooit meer iets van vernomen.

Ik blijf zeggen dat als een groep Afrikaanse moeders die kinderen aan malaria hebben verloren de regeringen die DDT hebben verboden voor een internationaal tribunaal zouden slepen dat we dan interessante uitkomsten zouden kunnen krijgen.

Je zou ook kunnen zeggen dat nu de wetenschap zelf faalt in haar zelfreinigend vermogen door de pal review en eindeloze pseudo-wetenschap en de journalistiek het al helemaal laat afweten als corrigerende macht, dat we dan de rechters steeds meer nodig zullen hebben om wetenschappers terug te fluiten. Dan wordt de keuze voor een wetenschappelijke carriere ook weer een moedige stap… zoals destijds toen je riskeerde de inquisitie over je heen te krijgen. Ik denk dat anders dan de inquisitie, moderne aanklagers en rechters heus over de middelen beschikken om een goed oordeel te vellen in deze moeilijke kwesties.

Zo maar wat eerste gedachten, wat denken jullie?