Met Rutte’s knieval zijn we er nog niet. We moeten allemaal Benjamin Kuipers “How to defeat Terrorism?” lezen. Want ze zijn onder ons. En ze willen crisis! Na Spekmans “nivelleren is een feest” trakteert de Volkskrant ons vandaag op een walgelijke dosis Marxisme in een aan de schandaalhoogleraar Jan Rotmans verspilde krantenpagina. Het enige nut van zo’n interview is dat we meer op onze hoede zullen zijn voor terroristische idoten of idiote terroristen als Rotmans:

En voor wie dacht dat we er waren, met een paar procent koopkrachtdaling: helaas. We staan aan de vooravond van decennia van crises. Niet alleen financiële en conjuncturele maar ook structurele – de energiecrisis, de klimaatcrisis, de grondstoffencrisis. Met alle conflicten van dien. [….] Het wordt gewoon knokken. Het wordt een slagveld. We moeten ons wapenen.

Ik neem vandaag een dubbel risico door het artikel hieronder integraal weer te geven tot de VK me tot de orde roept en ik alleen de belangrijkste quotes zal overlaten. Het tweede risico dat ik neem is een smaadproces. En heb niet eens m’n advocaat gebeld. Maar kan best grappig worden om parallel aan het smaadproces van Michael Man ook in Nederland eens juridisch uit te vlooien of dit soort dingen als Rotmans bezigt gewoon geroepen mag worden. Hoe noemt Wilders dat soort mensen ook weer: haatpredikers!

Het walgelijke artikel onder de streep. Zet je schrap.

‘Burger neemt het heft in handen’

MICHAEL PERSSON − 14/11/12, 00:00

We staan aan de vooravond van tientallen jaren vol crises. Niet alleen de financiële crisis, ook de energie- en klimaatcrisis. En dat is goed. Door

‘Het wordt gewoon knokken’, zegt hoogleraar-activist Jan Rotmans, op een rustiek herfstig terras aan de Kralingse Plas in Rotterdam. ‘Het wordt een slagveld. We moeten ons wapenen.’

Een van die wapens: een rechtszaak tegen de Staat om Nederland te dwingen internationale klimaatafspraken na te komen. Vandaag presenteert duurzaamheidsactiegroep Urgenda, waarvan Rotmans voorzitter is, details van dat plan.

En voor wie dacht dat we er waren, met een paar procent koopkrachtdaling: helaas. We staan, volgens Rotmans, aan de vooravond van decennia van crises. Niet alleen financiële en conjuncturele maar ook structurele – de energiecrisis, de klimaatcrisis, de grondstoffencrisis. Met alle conflicten van dien.

Rotmans, van origine wiskundig ingenieur, is hoogleraar transitiemanagement aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. ‘Transitie’ is dan ook het sleutelbegrip in zijn boek In het oog van de orkaan, dat vorige maand verscheen. Daarin voorspelt hij ‘kantelingen’ in de energievoorziening, het grondstoffengebruik, de voedselproductie, de bouw, de zorg. De centrale, bureaucratisch en hiërarchisch geordende samenleving zal volgens hem worden vervangen door lokale, decentrale, horizontaal geordende netwerken. ‘De burger neemt het heft in handen.’

‘Uiteindelijk werken die crises helend’, zegt Rotmans. Sterker nog: ‘Crises zijn de ideale voedingsbodem voor transities. Ze zijn de enige manier om mensen te laten inzien dat het anders moet.’

Vervang transitie door revolutie, en crisis door Verelendung, en we zitten bij Marx. Is dit marx-isme 2.0?
‘Dat vind ik een compliment. Ik heb Marx altijd bewonderd. Ik houd van complexe systemen, en van rationeel denken – ik ben niet voor niets mathematicus. Maar er is een groot verschil. Marx had een blauwdruk voor de samenleving na de revolutie. Er was maar één uitkomst. Ik zeg: de uitkomst is ongewis. Het wordt zoeken, leren en experimenteren. Mijn theorie is postmoderner. Het is een wedstrijd waarin tijdens de wedstrijd de spelers zullen veranderen, het speelveld en de spelregels zelf.’

Volgens Marx was een klassen- strijd onontkoombaar. U heeft het over een slagveld. Zijn de conflicten al zichtbaar?
‘De nieuwe orde botst nu al op de oude. De machthebbers zijn zich aan het barricaderen. Kijk naar het verzet van de kolenlobby tegen duurzame energie, kijk naar de dreigbrieven die ik ontvang van Climategate, het sneue clubje van klimaatsceptici. De strijd wordt keihard, het is darwinisme in de zuiverste vorm. En dan zijn het de slimsten die overleven, niet de aardigsten. De duurzaamheidsbeweging zit vol met tamelijk naïeve mensen, mensen die het goed bedoelen, mensen die zeg maar gefrituurde sprinkhanen eten. Heel aardig allemaal, maar met aardige mensen alleen ga je de oorlog niet winnen. Hun waarden zijn niet de enige waarden die je nodig hebt. ‘

 U bent als voorzitter van de duurzaamheidsstichting Urgenda een van de aanvoerders van die mensen. Jullie hebben toch aardige dingen bereikt, met die collectieve zonnepanelen-inkoop bijvoorbeeld.
‘Dat was een briljant idee, maar energetisch helpt zo’n project niet echt. Het was meer een symbool, een statement, maar het blijven druppels op een gloeiende plaat. Zo’n Dag van de Duurzaamheid vind ik nog te weinig. Bouwen we aan een beweging of gaan we elk jaar een feestje vieren? Ik zie meer in een dag van de Onduurzaamheid. Ik wil opschudding veroorzaken, laten zien waar het fout gaat in plaats van onszelf op de borst te kloppen. Die duurzame Top-100, verschrikkelijk. Kan de elite zichzelf toejuichen. Ik was uitgenodigd voor het galadiner waarop de presentatie plaatsvond. Kostte 280 euro. Dat wij ons daarvoor lenen! We moeten stoppen met die onzin.’

Het is toch prettig dat de ver-groening salonfähig is geworden?
‘De echte omwenteling vindt niet plaats in de salons, maar in de samenleving zelf. De groene idealisten realiseren zich onvoldoende dat ze macht moeten ontwikkelen. We moeten kennis verzamelen, inhoud genereren, een machtsfactor worden. We zijn de koplopers voorbij, we moeten naar de kantelaars.

‘Als er één kenmerk is van de huidige situatie, dan is dat instabiliteit. Dat hoeft niet per se tot geweld te leiden. Maar we zitten op het randje van de chaos, en we doen net alsof de situatie nog steeds normaal is. Kijk naar de CPB-modellen van de economische groei voor de komende jaren. Dat zijn van die tuinsproeiermodellen, met een paar waterstraaltjes die net iets meer of minder hoog komen. In alle scenario’s eindigen we na een paar jaar in een stabiele situatie met een paar procent economische groei. Ridicuul. De relaties in die modellen gaan allang niet meer op. Die zijn alleen geldig voor evenwichtssituaties en we zitten juist in een periode tussen twee evenwichten in. Het kan heel anders gaan, het zal heel anders gaan – kijk alleen al naar de olieprijzen. Instabiliteit zou het uitgangspunt moeten zijn. De kabinetsplannen zijn ook gebaseerd op die achterhaalde CPB-berekeningen – en slaan dus nergens op. Bieden ze houvast? Nee, misleiding.’

 Waar zou u de revolutie in eerste instantie op richten?
‘Energiebesparing. De gebouwde omgeving, bestaande huizen en kantoren, is verantwoordelijk voor 40 procent van het energieverbruik. Daar is de grote slag te maken. Besparing is tien keer zo effectief als zonnepanelen plaatsen. Dit zou nu het project van Nederland moeten worden. Ik ben met Urgenda mede verantwoordelijk voor allerlei geëxperimenteer met kleinschalige proefprojecten, maar de tijd van pilots ligt achter ons. Wat wij nu willen is de hele woningvoorraad energieneutraal maken. We gaan in Tilburg beginnen, en dan het land door. Dat is typisch iets waarbij kennis en inhoud belangrijk worden: we moeten doen wat de bouwers van Nederland niet uit zichzelf doen.’

Is daar ook verzet tegen?
‘De gevestigde belangen kruipen ook in die transitieprocessen. Ze gaan de zaak vertragen. Neem de aardgaslobby, die zegt nu: gas is een transitiebrandstof, gas is een voorwaarde. Een boel mensen trappen erin. Je kunt een nieuwbouwwijk allang zonder aardgasnet aanleggen, maar dat doen we niet. Ze willen zo lang mogelijk hun gas blijven verkopen, maar over een aantal jaar is het echt op in Nederland.’

Denkt u dat een soort energie-autarkie mogelijk is, waarbij iedereen genoeg heeft aan wat zonnepanelen en windmolens rond een goed geïsoleerd huis?
‘Nee, zeker niet. Onmogelijk. De industrie, de landbouw en het verkeer verbruiken 70 procent van de energie, die kun je nooit allemaal decentraal voeden. Het is een misvatting onder decentrale liefhebbers dat we het zonder centrale energievoorziening kunnen stellen. Maar centraal kan ook duurzaam, met wind- en zonneparken: ik vind Desertec geweldig, die zonneparken in de woestijn. En daarnaast hebben we biomassa nodig.’

Biomassa? Die moet worden bijgestookt in kolencentrales, waar u fervent tegen strijdt.
‘Ik wil biomassa, als die niet concurreert met de voedselvoorziening, vooral inzetten om er materialen en producten van te maken via bioraffinage. Energie mag nooit het hoofddoel worden van biomassa, dat is niet efficiënt. Maar ik kan me vinden in een transitieperiode van vijf à tien jaar, waarin je biomassa meestookt, om de benodigde stromen op gang te brengen. Ik ben tegen nieuwe kolencentrales.’

Wat vinden uw collega’s van uw wetenschappelijke activisme?
‘De meesten vinden het niet verantwoord. Ik heb echter lak aan het wetenschappelijke regime. Op het moment dat je verandering observeert, verandering stuurt en er onderdeel van bent, heb je drie petten op – dat willen ze maar niet begrijpen. Ik ben in geen enkel hokje te stoppen, dat vindt men eng. Ik ben me heus wel bewust van die weerstand. Die cultiveer ik ook, daar krijg ik energie van. Maar ik had natuurlijk allang lid moeten zijn van de KNAW, de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Buitenlandse collega’s zijn dat ook. Maar dat zal nog wel een keer komen.’

‘Ik constateer wel dat de transitiekunde steeds meer wordt geaccepteerd. Het wordt misschien tijd om iets anders te gaan doen.’

Dat laatste lijkt me een zeer goed idee. Inkoppertje voor de Erasmus Universiteit lijkt me. Weg die man. Laat PVV en VVD onmiddellijk kamervragen stellen waarom zo’n idioot ook maar ene cent belastinggeld opsoepeert!

Weet je wat? Tanja Niemeijer komt binnenkort op vakantie naar Nederland. Laat ze Rotmans meenemen naar Colombia. En anders kunnen we altijd nog een beroep doen op Sinterklaas en de zak van Zwarte Piet. Ik bedoel: Spanje is toch al bijna failliet. Of Syrië? Daar is Rotmans zeker in zijn element en dan niet als hoogleraar transitiemanagement in de ivoren toren van de universiteit van Damascus, maar gewoon op straat tussen de mensen in de vuurlinie. Iets zegt me dat zo’n lolbroek het dan in de broek doet en dat ie jammerend van ellende en met derrie in zijn broekspijpen aan onze landsgrenzen komt aankloppen of ie niet alsjeblieft terug mag naar ons rustige vredige Nederlandje.

300 miljoen euro een koopje!
Misschien ook een idee om een nieuwe vorm van wachtgeld te creëren. Dat we dit soort foute ego’s die de burger op stang en dus op kosten willen jagen gewoon een riant maandbedrag betalen met z’n allen zodat ze met hun familie in hun villa kunnen blijven wonen in ruil voor een zwijgplicht en een toezegging nooit meer een ambt te vervullen. Moeten we wel nog afspreken dat de schoolgaande kinderen in een internaat worden geplaatst omdat anders de ellende een generatie later opnieuw begint. Ik denk dat we voor het bedrag van een doorsneewindparkje de hele duurzame 100 zo onschadelijk kunnen maken. Reken even mee: 100.000 eu per jaar voor 100 personen met nog gemiddeld 30 jaar werkleven voor de boeg kom je op 300 miljoen euro! Een koopje! Kan er ook nog wel een riant pensioen bij.

Afsluitend blijft je je verbazen over de nomen est omen van Rotmans! Deze achternaam is meer dan treffend, maar niet echt poëtisch. Mijn vader zaliger was nog van het soort dat grossierde in prachtige oude woorden als “walgvogel”.