Wat is Nederland nog mooi

Romantisch: kolencentrale bij avondlicht, territorium van de slechtvalk (Hemwegcentrale)

Er zijn verschillende manieren waarop je naar natuur kunt kijken in Friesland, Nederland en de rest van de wereld. Je levensovertuiging speelt daarbij een belangrijke rol. Laat ik eerst de Drentse boer Jan van de Geest citeren in 2002, oprichter van de Stichting voor Wetenschappelijk Natuur en Milieubeleid (SWNM):

‘Diverse milieugroepen praten over een troep en een puinhoop, over roofbouw en vervuiling. En dit wordt de burger aangepraat. Ik nodig de milieuactivisten uit maar eens aan te wijzen wáár dat dan het geval is. Drenthe bijvoorbeeld was de armste provincie en is door cultuurarbeid een welvarende provincie geworden. Die benadering van natuur, vanuit de opdracht om de aarde in cultuur te brengen kom je nauwelijks meer tegen.’

Die boerenbenadering is inderdaad zeldzaam in media.
Aan de andere kant staat de nu heersende benadering, waarin de welvarende mens de natuur bedreigt. De planeet gaat al weer 40 jaar richting afgrond. Die visie wordt niet alleen verkondigd door milieuclubs. Maar ook door officiele instellingen als het milieuorgaan UNEP van de Verenigde Naties. Die spreken zelfs over een ‘ecologische crisis’dankzij de activiteiten van vooral de Westerse mens en zijn welvaart.

We citeren Ahmed Djoghlaf, uitvoerend secretaris van de Convention on Biological Diversity.(CBD):

‘In de 20 jaar sinds de onderhandelingen (in Rio de Janero in 1992 toen de CBD werd opgesteld RZ) hebben we gezien hoe het verlies van biodiversiteit juist tóenam, niet afnam tot een punt waarop ze planetaire grenzen en kantelpunten raakt.’

De officiele tekst van de Verenigde Naties in de Global Biodiversity Outlook in 2010 spreekt zelfs over een planeet in gevaar:

‘Het is duidelijk dat doorgaan met ‘business as usual’ de toekomst van alle menselijke samenlevingen in gevaar brengt.’ (door verlies van biodiversiteit RZ)

Het Planbureau stelt dat Nederland liefst 85 procent van haar ‘biodiversiteit’verloor in afgelopen eeuw. Dus als deze rampen door biodiversiteitsverlies voor de samenleving érgens zichtbaar moeten zijn, is dat bij ons. Een heel contrast met de boer. De vraag is nu: wié heeft gelijk, en kun je die vraag beantwoorden zonder waarheidsrelativisme?

Levensbeschouwing kleurt manier van kijken
Aan de ene kant een nuchtere Drentse boer die een rechtszaak won van de overheid. Door rioolwateroverstorten op het platteland werd het slootwater vergiftigd, waarvan zijn koeien dronken en ziek werden. Hij wilde een schadevergoeding en na jaren strijd won Van de Geest. Het probleem van rioolwateroverstorten kwam op de beleidsagenda.

In zijn boek ‘Om het behoud van de rechtsstaat’ beschrijft Van de Geest die strijd, vanuit een orthodox christelijk perspectief: De mens heeft in die visie juist een opdracht om de aarde in cultuur te brengen. Vanuit dat perspectief is menselijk handelen per sé niet beslist ‘schadelijk’voor de natuur, de mens kan de aarde verbeteren.

Wanbeleid en slechte naleving van regels veroorzaken volgens hem milieuproblemen, het ‘zonde’-begrip uit de traditioneel christelijke opvatting. Ook deze boer ziet zichzelf als iemand die ‘het milieu’verbeteren wil. Maar dan zonder gebod om de natuur in ‘ongerepte’staat te laten, alsof de aarde zou vergaan zonder wildernis.

Aan de andere kant de ‘officiele’visie.
Qua autoriteit verliest ‘het simpele boertje’. En wint de ‘planeet in gevaar’-visie van de officiele instellingen: menselijk ingrijpen in natuur is slecht. Die visie lijkt veel wetenschappelijker dankzij alle academische titels en rapporten die het uitdragen.

Maar laten we de boerenopdracht eens ter harte nemen, die academisch vertaald een beroep doet op de empirie en tastbaar bewijs vraagt in plaats van bewering met beroep op autoriteit: Wáár onder onze ogen- dus in Nederland – creperen mensen nu op dit moment door een ecologische crisis, een planetaire grens of ‘kantelpunt’? Leidt minder ‘biodiversiteit’ wel tot minder welvaart en zelfs instorten van samenlevingen? Of ligt de zaak juist omgekeerd: meer welvaart geeft meer geld voor natuurbehoud.

Natuurboekhoudersland Nederland
Laten we zélf kijken naar wat natuurwetgeving, inspanning van vrijwilligers en natuurbeheerders uitrichtten in afgelopen eeuw onder onze ogen. Omdat weinig landen de natuur zo boekhouden als dichtbevolkt Nederland, is ons land één van de weinige waar je dus betrouwbare uitspraken over kunt doen. Dan zien we dat juist voor een welvarend land als Nederland de zaak er niet zo zwart voor staat.

Dat resultaat werd beschreven door enkele ecologen in 2009 in het artikel ‘Het gaat weer beter met de natuur in Nederland’ in het blad Landschap. We zien juist een tóename van soorten in Nederland. Zo kwamen er 157 plantensoorten bíj, terwijl er 45 verdwenen, het aantal broedvogels nam toe. Zeezoogdieren als de bruinvis keren terug. We kregen spectaculaire soorten als kraanvogel en zeearend erbij. Overal in Nederland kun je regelmatig een jagende slechtvalk zien, vroeger een zeldzame sensatie.

Badende slechtvalk: steeds vaker te bewonderen in NL en overal broedvogel

Hoe komt het PBL dus bij haar dramatische percentage van 85 procent neergang? Zij meten niet de hoeveelheid sóórten die er bij kwamen of af gingen in afgelopen eeuw. Maar de mate waarin het landschap is veránderd. Eens door de mens aangeraakt is verpest. Die rekenmethode wordt ook door de Verenigde Naties gebruikt. Niet door mensen veranderde natuur is ‘de norm’, verandering is achteruitgang. Met zo’n visie op natuur is pessimisme gegarandeerd. Hoewel officiele instellingen dat niet toegeven, leunen zij – net als de Drentse boer- even goed op een levensbeschouwing. De mens mag de aarde juist níet in cultuur brengen omdat hij dan een mysterieuze ‘grens’raakt.

Die visie leunt niet op bewijs.
Er bestaan wél bewijzen dat sómmige soorten belangrijke functies hebben, zoals bijen die bloemen bestuiven: sterke relaties, waardoor je extra moet opletten welk gif je waar toepast, en waarom je niet heel Nederland moet betegelen, bloemen wegmaaien enz. Maar géén bewijzen dat de wereld minder functioneert wanneer niet álle 1300 soorten muskieten er meer zijn. Of wanneer er niet 100.000 orca’s rondzwemmen maar een paar duizend meer of minder, een paar miljoen meer of minder hectares regenwoud. In de ijstijden was er aanmerkelijk minder regenwoud dan nu, én er waren veel minder mensen.

Daarnaast blijkt ook uit de Nederlandse praktijk: we gáán nooit verder met business as usuall maar leren van onze fouten en innoveren weer. In 10 jaar tijd verminderde bijvoorbeeld kunstmestgebruik in landbouw met de helft.

Wat is belang van eenzijdig zwartkijken?
Je kunt je afvragen waarom officiele instanties ons bang willen maken met wetenschappelijk klinkende beweringen. Mijn wat populistische verklaring, is dat er veel te veel academici en ambtenaren zijn in het Westen die allemaal geld en invloed willen. Want behalve veel academisch ingeklede beweringen, kunnen zij niet voldoen aan de boerenvraag: Wáár is die hele planeet in gevaar, als ons kleine stukje aarde het nog zo aardig doet?

Wie veel reist ziet nergens in welvarende landen mensen zwoegen onder ‘de ecologische crisis’. We voeden miljarden mensen meer, op mínder landoppervlak. Meer dan door ‘biodiversiteit’leiden mensen honger door armoede. De Drentse armoede van 2 eeuwen geleden, is de realiteit van nu in Afrikaanse landen zonder moderne landbouw. De visie dat menselijk handelen per sé slecht is, berust niet op bewijs maar ideologie. Vaak van mensen die het Amerikaanse wildernisideaal hanteren, waarin de mens indringer is en slechts toeschouwer mag zijn.

Tot zover de theorie over hoe levensbeschouwing je kijk op natuur en de wereld kleurt.
Nu weer de waarneming ter plaatse. Het ergste dat de wereld kan overkomen bij 9 miljard mensen, is dat zij meer op het vollere Nederland gaat lijken. Ik vind dat niet erg. Nu in Friesland rij ik dagelijks door de provincie en verbaas me over de afwisseling in landschap die we in stand hielden, ondanks alle ruimtelijke druk. Van Fochteloer Veen tot de buitendijkse kwelders van het Wad, wat is Nederland nog mooi.

Het Drents Friese Wold- vroeger ontginningsgebied- is nu populair vakantiegebied dat wij ‘natuur’noemen. Gezonde mensen, trimmers en fietsende gezinnen, allemaal genietend van welvaart, gezondheid en vrije tijd. Vandaar dat ik me graag bij de Drentse boer aansluit, beste mensen: wáár is die crisis waar jullie het al weer 40 jaar over hebben? Je moet wel héél deskundig zijn om die planetaire ramp in ons land te kunnen zien voltrekken.