Nieuwe milieuhype heet circulaire economie…

Kap een stuk bos en de wilgeroosjes bloeien er in no time. Nieuwe mogelijkheden worden direct benut door de natuur, er past altijd wel iets in een nieuwe niche. Economie volgt dit ecologisch principe ook. En kennelijk is er behoefte aan een ‘nieuwe’ mode in de milieu-consultancy die in sommige hogere bedrijfskringen weerklank vindt. De nieuwe hype heet circulaire  economie. Onthoud die naam; daar moet je in gaan geloven. De huidige economie is lineair volgens deze hype en daardoor worden we bedolven onder bergen afval. En uiteraard is de circulaire economie HET ENIG JUISTE antwoord. Nieuwe groene gebakken lucht maar nu met een positieve insteek.

Eerst angst zaaien, dan de verlossing verkopen
Er is zelfs een heuse stichting (NGO) voor opgericht om het verlossende woord te verkondigen. Onlangs gaven enkele BN-ers in Almere de circulaire economie een boost op het CE Bootcamp. Het rapport unleashing the power of the circular economy maakt al snel duidelijk dat het bekende recept wordt gehanteerd. Eerst de dramatiek. U moet vooral gaan geloven dat we hopeloos op weg zijn naar het einde van de wereld. Dat maakt u ontvankelijk. Politici noemen dat ‘draagvlak creëeren’. De bekende onheilsboodschappen die u ook in mainstream-media leest, maar die op climategate voortdurend doorgeprikt worden, staan in de executive summary nog even opgesomd. Als vaststaande feiten uiteraard:

Resource-scarcity risks are increasing, leading to more volatile prices and supply chains. Our society is headed for global overshoot and collapse.

Wanneer die apocalyptische boodschap er afdoende ingeramd zit en de kudde angstige gelovigen groot genoeg is, ontstaat er een nieuwe niche. Na al die ellende op weg naar verdoemenis is er behoefte aan licht aan het eind van de tunnel:

The current take-make-waste model is to be replaced by a circular one containing a so-called biocycle for biomass and a technocycle for inorganic materials, both involving cascades of reused, recycled or repaired materials and products.

en

…the circular model offers enormous opportunities including cost savings by waste reduction, better management of supply chains, companies becoming less sensitive to price volatility of resources, and building a longer and better relationship with their customers. It also boosts innovation, creates new jobs and is good for the environment.

Twee walletjes: meer eten

.
Die nieuwe niche van de verlossing wordt naadloos ingevuld door sommige van de voormalige doomsday consultants. Die spelen nu met verve de profetenrol. Onder ‘about us’ vinden we de ‘circle of consciousness’. Dat klinkt als sektarische ‘gutmenschen’, met veel namen die vaker op deze website passeren… Het mooie is dat een positieve boodschap ook nog een voedingsbodem vindt bij het bedrijfsleven zodat je niet alleen afhankelijk bent van de staatsruif. Onder ‘partners’ zie je bekende namen van bedrijven. Dat zijn de ‘early day leaders’ die weer nuttig zijn om ‘volgers’ aan te trekken. De mens blijft een kuddedier. Je vraagt je af of die bedrijven echt duurbetaalde consultants nodig hebben om na te gaan of hun afval nog van waarde kan zijn. Ook verder op de website vond ik niets nieuws dat niet ook nu al in onze economie gebeurt of kan. Als u het wel ziet laat het weten onder het commentaar, dat is het mooie van bloggen.

Heeeel oude wijn in nieuwe zakken
De kern van dit alles is hergebruik van afval, maar wat is daar nieuw aan? Het is een oermenselijke trek die al bestaat sinds de landbouw is uitgevonden. De poep van landbouwhuisdieren werd opnieuw gebruikt als mest voor de gewassen en in Afrikaanse hutten als dakbedekking en plamuur. Een moderner voorbeeld, maar nog lang voordat  circulaire economie was ‘uitgevonden’, is Organon. Iedereen kent dit wereldvermaarde farmaceutisch bedrijf (tegenwoordig als MSD) gevestigd in Oss. Maar weinigen kennen de geschiedenis die verklaart waarom de vestiging in Oss geen toeval is. Organon is een fantastisch voorbeeld van afvalhergebruik, een eeuw geleden al! En van doortastend ondernemerschap. Lees even mee op wiki:

 Al in 1887 richtte Arnold van Zwanenberg, telg uit een geslacht van vee- en vleeshandelaren, in Oss een exportslachterij op onder de naam ‘Zwanenberg Slachterijen en Fabrieken’. Deze slachterij breidde uit met tal van nevenactiviteiten voor de verwerking van bijproducten (voorheen afval!) zoals een kuiperij, een vetsmelterij, een bacon- en darmenzouterij, een bloeddrogerij voor bloedworst en een fabriek die varkensharen verwerkte tot borstels. In 1923 richtte Saal van Zwanenberg Organon op en het eerste product was insuline dat uit de alvleesklier van varkens geëxtraheerd werd.

Later werden ook hormonen een medisch product, bekend als ‘de pil’. Urine van zwangere vrouwen dat veel oestrogeen bevat deed een tijdlang dienst als grondstof. Dat werd verzameld in het moeders voor moedersproject. Hergebruik van urine: hoe ‘circulair’ wil je het hebben? Hoezo nieuw? Saal van Zwanenberg had geen duurbetaalde bureau-adviseurs die het bedrijf niet kennen, maar was gewoon iemand met ondernemingszin, lef en interesse in wetenschap. Hij pakte aan en kon dat toen nog doen zonder al teveel regels en hoge belastingen, hoewel hij daar toen wellicht al anders over dacht.

Recycling wordt ook hier weer ideologisch verkocht als een duurzame oplossing. Maar ook hier gelden de wetten van technische haalbaarheid en economische rentabiliteit. Als het niet ‘uit kan’ dan is het economisch geen lang leven beschoren en is het dus niet duurzaam. Niet een ideologie maar de technische en economische levensvatbaarheid moet de drijfveer zijn om een echte markt te openen. En we hebben met ETS (EU CO2 handelssysteem) gezien hoe rampzalig het wordt als de overheid de markt gaat sturen met subsidies in ware sovjet-stijl. DE EU loopt inmiddels mijlenver achterop op energie gebied.

Een subsidiemarkt is niet duurzaamIk gun ieder zijn bestaan en juich ondernemerschap toe. Handel is handel. Als je er geen kwaad mee aanricht en er trappen mensen in, dan is er een markt. Maar er is voor mij toch een maar. Deze ‘markt’ is toch een hype die vooral drijft op de vleugels van overheden. Door met niet onderbouwde claims naderend onheil aan te kondigen via overheidskanalen worden wij als burger en klant op het verkeerde been gezet. Daarmee wordt een kunstmatige markt gecreëerd. Dat is niet duurzaam, in de simpele betekenis van ‘lang bestaan’. En dat is toch een ander soort ondernemerschap dan die van de van Zwanenberg’s die een echte marktbehoefte invult en daarmee waarde creëert voor de maatschappij.

Kan de aandacht voor afvalhergebruik dan niets opleveren ? Zeker wel, het is altijd goed om weer eens met een andere blik tegen dingen aan te kijken. Maar het zou ook zonder de duur betaalde gebakken lucht kunnen. Die verkocht moet worden en daarom gehypt als iets nieuws. Wij (lezers van) Climategate houden niet van gebakken lucht. We willen feiten en rentabiliteitstoetsing!

Bovendien leidt zo’n ideologische nep-innovatie de aandacht af van wat echt nodig is in Europa. Dat is echte innovatie en ondernemerschap weer stimuleren en meer vrij baan geven. Dan creëer je een niche en komen echte innovatie en ondernemers vanzelf wel.