Ondertekenaars hebben geen flauw benul van de kosten

Forum cr 580

Ik ben nog aan het bijkomen van het Energie 2033 symposium van COGEN Nederland, de organisatie voor warmtekracht koppeling (WKK), in Antropia in Driebergen. De vorige keer had ik al genoten, maar wat was het ook deze keer weer smullen!

De setting leek op het eerste gezicht niet zo bijzonder: centraal stond het energieakkoord, en Wiebe Draijer (SER commissie voorzitter) en Tjerk Wagenaar (ondertekenaar namens Natuur en Milieu) waren de eerste twee sprekers.
In de zaal zat uiteraard wederom iedere club die iets met de energievoorziening van Nederland te maken heeft.

WKK is de Sjaak
Wat de middag zo pikant maakte was dat de partijen van het Energieakkoord de warmtekracht met een grote schop onder de kont het akkoord uitgetrapt hadden. Elke steun voor WKK wordt in het Energieakkoord nadrukkelijk uitgesloten. Ondanks een uitstekend voorstel vanuit Cogen, ook volgens de aanwezige SER leden.

Cogen voorzitter Kees den Blanken stelde in zijn inleiding dat WKK in Nederland voorziet in bijna 50% van de elektriciteitsopwekking, op een enorm efficiënte manier, die zeer veel brandstof en CO2 uitstoot bespaart. Daarmee lopen we wereldwijd voorop. Dat is voor u niets nieuws, ik heb het er elke paar maanden wel eens over: zó hoor je fossiel te gebruiken!

Maar u weet ook al sinds het vorige COGEN symposium dat de helft van die WKK capaciteit de komende tijd dicht gaat, door de zwaar gesubsidieerde windstroom en de goedkope kolenstroom, tegenover de hoge gasprijs. Het deel van de WKK dat naar alle waarschijnlijkheid moet stoppen gaat in 2023 zelfs richting de twee derde. We vallen dus terug van de helft van de elektriciteitsvoorziening waarbij op een uiterst efficiënte manier gebruik gemaakt wordt van schoon aardgas naar een zesde.

Niemand sprak Den Blanken tegen toen hij erop wees dat de WKK in Nederland meer energie bespaart dan de wind op zee uit het energieakkoord.  Wanneer twee derde van de WKK wegvalt, zal dat volgens hem ter compensatie een extra windvermogen vergen van 24 Amalia windparken. De kosten van deze parken zijn per jaar €850 miljoen (uitgaande van de 18 miljard voor 4,25 GW op zee)

Mijn vraag na zijn betoog was dan ook: voor hoeveel geld is het merendeel van deze WKK in de lucht te houden dan wel te vervangen? Dat bleek 133 miljoen (draaiend houden van bestaande capaciteit) tot 279 miljoen (ook herinvesteringen, dus ook op termijn) euro per jaar te zijn.
Veel minder dan de helft van de windparken dus.

Wiebe Draijer voor de leeuwen
De tweede spreker was als voorzitter van de SER commissie geen partij in het energieakkoord, maar is er wel het gezicht van. Dat heeft hem zeer veel goede pers opgeleverd, maar vrijdag toog hij met loden schoenen naar Driebergen, want het was duidelijk dat hem daar geen heldenonthaal te wachten stond!

Dat viel alleszins mee: de zaal was eerder afwachtend en bestond sowieso maar voor een klein deel uit echte WKK belanghebbenden. En waar verliezers zijn, zijn ook winnaars, en uiteraard zaten die ook in de zaal!

Draijer had geen enkel excuus voor de miskenning van WKK.
Hij zei het niet, maar de oprechte teleurstelling over het droeve lot van WKK in zijn akkoord straalde van zijn gezicht af. Een rationele verklaring bleef hij echter schuldig. Verder dan “het is nu eenmaal niet anders” kwam hij niet.

Waar hij zo te zien niet op gerekend had waren de vragen die ik hem stelde:

“Minister Kamp heeft gesteld dat puur de SDE voor wind op zee al 18 miljard kost, mijn ruwe berekening voor de totale kosten van het akkoord komen uit op meer dan 100 miljard, dus 1000 euro per gezin per jaar over 15 jaar.
Mijn eerste vraag is: wat zijn volgens u de integrale kosten van het akkoord voor de Nederlandse samenleving,
en mijn tweede vraag is: hoe kan het dat dit akkoord ondertekend is terwijl niemand weet wat de kosten ervan zijn?

Er kwam op beide vragen geen antwoord, maar een verwijzing naar het bekende PBL/ECN rapport, met de opmerking dat het akkoord de kosten verlaagde tov het vigerende regeerakkoord.

Ik wees erop dat dit ECN rapport maar een klein deel van de kosten meegerekend had, wat wel bleek uit het feit dat de inmiddels door minister Kamp genoemde 18 miljard aan SDE voor alleen wind op zee al bijna het dubbele is van het bedrag dat in het ECN rapport genoemd werd voor het totale akkoord. Maar Draijer bleef vasthouden aan de bedragen uit dit rapport, en bestreed mijn claim dat het rapport slechts de kosten tot 2020 heeft meegenomen.

Mijn gelijk is op dit punt allang bewezen, nota bene door schriftelijke verklaringen van ECN zelf. Het werd in de pauze ook nog bevestigd door de aanwezige ECN spreker.
Draijer had blijkbaar echt geen flauw benul van de totale kosten van het akkoord. De schokkende conclusie moet zijn:

de SER commissie heeft het niet eens over de kosten gehad!

Ook andere betrokkenen bij het SER akkoord bleken desgevraagd geen flauw benul te hebben van de totale kosten van het akkoord. Dat gold overigens voor iedereen die ik sprak. Niet eens een orde van grootte. En men leek daar tot mijn verbijstering niet eens mee te zitten.

Hoe absurd is het dat er een landelijk akkoord is dat over minimaal tientallen miljarden gaat, mogelijk meer dan honderd miljard, en dat zelfs door de regering is overgenomen, terwijl niemand zich zelfs maar afvraagt wat de kosten ervan zullen zijn?
De tien miljard uit het achterhaalde ECN rapport, de enige concrete informatie die er is, of mijn berekening van minstens het tienvoudige ervan? Niemand die het weet.

En toch is het akkoord getekend en zal er door Ed Nijpels streng op worden toegezien dat het uitgevoerd wordt!
Ongeacht de kosten voor de burger uiteraard.

De enige aanwezige die ik sprak met een mening over de kosten was een mysterieuze Belgische bezoeker. Die vertelde me dat hij op basis van de Belgische situatie voor Nederland alles meegerekend op 600 miljard uitkomt….
Dat lijkt me wat veel, maar ik verwacht wel degelijk een bedrag in deze orde van grootte.

Hoe zo’n SER commissie nou echt werkt
Het moge duidelijk zijn: niemand in de SER commissie was geïnteresseerd in een voor de burger optimale uitkomst.
Dat is inherent aan de opzet ervan: je zet een aantal (niet alle!) stakeholders bij elkaar en dwingt ze tot een oplossing te komen. Iedereen zal moeten inleveren anders komt er geen akkoord.

Er ontstaat dus een complexe strijd waarbij iedereen noodgedwongen als een leeuw zijn eigen belangen bewaakt, omdat hij anders kaalgeplukt wordt. Waarbij dat laatste dus sowieso geldt voor wie niét aan tafel zit. In dit geval de burgers, en helaas voor Cogen de WKK partijen.

Want voor de wél aanzittende partijen geldt: men is tevreden met de uitkomst als de eigen kosten niet te hoog uitvallen, en de eigen belangen het beste gediend worden. Hoe dit voor de andere partijen en vooral de niet aanwezige partijen uitpakt is niemand’s directe zorg.

In deze strijd is de WKK als weerloze afwezige gesneuveld. De reden zal officieel verborgen blijven in de beslotenheid van het overleg, maar de wandelgangen van zo’n symposium zijn niets verhullend, en bevestigden wat ik u al vaker uitgelegd heb: WKK is een veel goedkopere methode om CO2 te besparen dan wind of zon, maar het draait op fossiele energie (aardgas) en dus is het voor Big Environment volstrekt onacceptabel om het te subsidiëren. Dus draait de burger voor dezelfde CO2 besparing op met een veel duurdere energierekening. En stijgt hierdoor het fossiele energiegebruik  gewoon.

CO2 prijs cr580

Wat kost deze doodschop voor de WKK in het energieakkoord u nou precies?
Ik kom in mijn berekening van de wind in het energieakkoord op 100 miljard voor wind alleen. Ik heb in middels op een aantal punten betrouwbare informatie waaruit blijkt dat ik daarmee waarschijnlijk te hoog zit, vooral in het stuk van de directe kosten. Hierover later meer in een blog over het Northsea symposium.
Maar het daadwerkelijk halen van de 16% uit het akkoord gaat beslist 100 miljard kosten.

Let wel: door het wegvallen van de WKK, door deze uit het energieakkoord te schrappen, moet er geen 16% verduurzaamd worden om de gewenste verduurzaming tov 1990 van onze energievoorziening te halen, maar ca19%. Ook zal de daadwerkelijke opbrengst van wind en zon in de elektriciteitsvoorziening afnemen naarmate hun aandeel in de elektriciteitsvoorziening groeit, door steeds meer onvermijdelijke overcapaciteit en inpassingsverliezen. Ook dat zal weer gecompenseerd moeten worden om ook in werkelijkheid op 16% uit te komen.

Nu legde Draijer uit dat er zo’n buitensporig dure wind op zee paragraaf in het akkoord zit, omdat alle andere opties al tot hun maximale aandeel waren opgebruikt. Om de WKK teloorgang en de afnemende opbrengst van de wisselvallige bronnen te compenseren móet er dus wel naar het schrikbarend dure wind op zee gegrepen worden. Er is geen alternatief meer.

De kosten om de WKK in bedrijf te houden zouden over totaal 15 jaar ca 4 miljard bedragen, tegenover de meer dan 13 miljard aan extra windparken die nu ter compensatie gerealiseerd zullen moeten worden…

Uiteraard worden die extra windmolens om de wegvallende WKK te compenseren nooit gebouwd. Het is namelijk allemaal symboolbeleid: er moeten mosgroene energiebronnen gebouwd worden om de groene sentimenten te bevredigen, en dat tegelijkertijd het veronderstelde CO2 effect van de windparken door een andere deur (de gesloten WKK) weer even hard wegloopt interesseert niemand.
De geplande parken op zee kosten u alleen wel minstens €200 per gezin per jaar (dit is het door Kamp genoemde bedrag).

Alexandra van Huffelen en Ruud Lubbers
Rotterdam was sterk vertegenwoordigd op het symposium.
Ruud Lubbers nam ruim de tijd voor een vriendelijke pep-talk, verpakt in anekdotes uit zijn internationale politieke carrière. Maar vooral wethouder Van Huffelen imponeerde met een zeer vakkundige maar ook uiterst vlotte en geroutineerde presentatie van de Rotterdamse handen-uit-de-mouwen aanpak van het klimaatbeleid. Ik constateerde een ministeriële allure!

Alexandra van Huffelen voor de kaart van Rotterdam met de gesloten WKK installaties

Alexandra van Huffelen voor de kaart van Rotterdam met de gesloten WKK installaties

Het publiek
Zoals gezegd was de onvrede over het droevige lot van de WKK niet echt voelbaar in de zaal.
Wat wel opviel was dat er vooral behoorlijk kritische opmerkingen kwamen vanuit het publiek, waarbij de astronomische kosten van wind op zee regelmatig aanleiding waren om het nut daarvan zeer te betwijfelen. Mede maar zeker niet alleen door de ook aanwezige professor Frans Sluijter, die deel uitmaakt van de groep wetenschappers achter de kritische brieven aan Minister Kamp over het energieakkoord.

Ergerlijk oudbakken alarmisme bij de sprekers
Dat stond in schril contrast met de bewoordingen waarin de meeste sprekers zich ware zeloten toonden van het alarmerendste broeikasevangelie. De dramatische ramp op de Filippijnen, de levensgevaarlijke zeespiegelstijging, het gevaarlijke fijnstof, de explosieve runaway temperatuur als we het 2 graden tipping point bereiken, de allesoverheersende urgentie die ons gezonde denkvermogen en elke financiële overweging dient te elimineren: alles kwam voorbij als dringende reden om toch maar onbeperkt geld te gooien naar CO2 reductie.

Dit alles werd als de onbetwiste waarheid gepresenteerd, terwijl een deel ervan zelfs in strijd is met wat het IPCC erover beweert, en de rest minstens als onbewezen of zelfs als omstreden beschouwd moet worden.
Jammer, deze uitglijers deden afbreuk aan het niveau van het symposium.

De sprekers hadden blijkbaar niet in de gaten dat dit niet meer van deze tijd is.
In de klimaatwetenschap wordt inmiddels veel genuanceerder gedacht, en worden de onzekerheden rond de projecties van de klimaatmodellen veel openlijker toegegeven. De ontwikkelingen van de temperatuur in de werkelijke wereld zijn niet langer meer te rijmen met de klimaatmodellen.
De klimaatwetenschappers van het IPCC blijken veel te hard geroepen en sterk overdreven te hebben. Wie dat nu nog steeds doet, wordt niet meer serieus genomen

Ook de Volkskrant en het NRC bedrijven tegenwoordig, na jarenlange vrome belijdenis van het broeikasevangelie, regelmatig weer netjes onpartijdige journalistiek. Dit was ook veel aanwezigen opgevallen.
Steeds meer mensen beginnen te begrijpen dat er gewoon geen harde basis is voor de jarenlang in onze hoofden gestampte urgentie van het CO2 reductiebeleid.

Valt het doek?
In mijn uiterst informatieve gesprekken in de wandelgangen bleken veel aanwezigen zo hun twijfels te hebben bij het nut van het energieakkoord. Het deed me goed om te horen dat een paar zeer goed ingevoerde aanwezigen er zelfs van overtuigd waren dat de plannen voor wind op zee weer van tafel zullen gaan. De kosten zijn gewoon te buitensporig, en de afwezigheid van reële baten is niet meer aan het publiek te verkopen.

Het lijkt tijd te worden voor de politici om zich voor te bereiden op een omzichtige terugtrekkende beweging van dwaze windplannen richting zinnig fossiel energiegebruik, met als eerste goede keuze het in stand houden van het grote aandeel warmtekrachtkoppeling in de Nederlandse energievoorziening.