Geslaagd KIVI winddebat over kosten en baten van wind op zee
Naar aanleiding van de recente opwinding over een aantal rapporten over wind op zee organiseerde de afdeling Techniek, Maatschappij en Economie van KIVI een debat over de maatschappelijke kosten en baten analyse (MKBA) van Wind op Zee, met de schrijvers van de verschillende rapporten.
De leiding was in handen van Frank Biesboer, de hoofdredacteur van het KIVI lijfblad De Ingenieur, en dat deed hij opmerkelijk vakkundig: ontspannen, met kennis van zaken, en met vanzelfsprekend gezag, waardoor de discussie in goede banen geleid werd, ondanks de emoties die het onderwerp ook hier weer opriep. Hij nam zelfs het risico om de uitgesproken wind-sceptische Fred Udo tijdens het publieksdebat een uitgebreid platform aan te bieden via de beamer voor zijn kijk op zaken, en verweefde die inbreng ook weer ontspannen in de discussie.
Frank Biesboer voor zijn sprekers
De MKBA van -5,5 miljard
De directe aanleiding voor het debat was de ophef over de 5,5 miljard die vermeld was in het rapport van Bos en Witteveen als negatieve uitkomst van de kosten/baten analyse voor wind op zee. Annemieke Verrips van het CPB gaf aan dat met de nieuwste cijfers dit getal zelfs op 6,2 miljard uit zou komen.
De opstellers van het rapport, Niels Hoefsloot en Ruben Abma van Witteveen en Bos, legden de systematiek en het bereik van het onderzoek uit. De kern ervan was het onderzoeken van het verschil in kosten en baten tussen windparken vlak bij de kust of verder daarvandaan.
Daarbij bleek dat veel posten niet waren meegenomen omdat ze te moeilijk vast te stellen waren of omdat ze voor deze afweging niet ter zake deden. Maar deze zouden een overwegend negatief effect gehad hebben op de toch al zo negatieve uitkomst.
De uitslag was namelijk dat verder op zee de baten min de kosten uitkwamen op 5,6 miljard negatief, en bij wind dichterbij op 5,3 miljard negatief. Jammer maar helaas voor de strandgemeentes.
Ik vind de ophef over deze getallen wel terecht: als je een optelsom maakt van alle kosten en baten die uit een beslissing voortkomen, en die valt extreem negatief uit, dan is er toch maar één conclusie mogelijk: NIET DOEN!
Maar in de werkelijkheid waarin wij leven is dat blijkbaar anders.
Wind op zee levert geen CO2 reductie
Annemiek Verrips van het Centraal Planbureau legde uit hoe de door de wind op zee bespaarde CO2 uitstoot via het CO2 emissie handelssysteem ETS systeem elders in Europa alsnog uitgestoten wordt, en CO2 reductie dus niet als baten in een MKBA mag worden opgenomen. Ook de opstellers van het rapport waren deze mening toegedaan. Dit werd het Waterbed van het ETS genoemd
Pas bij de publieksdiscussie kreeg ik de kans om uit te leggen dat de wind op zee er helemaal niet komt om CO2 te reduceren, maar (volgens Wiebe Draaijer zelf) er alleen moet komen om de voorgenomen 14% duurzaamheid te halen. Voor de wind op zee is namelijk een even grote CO2 reductie door de warmte-krachtkoppelingsinstallaties (WKK) in Nederland ingeleverd. Als het om CO2 ging had men de bestaande WKK voor een fractie van de kosten van de wind op zee in stand kunnen houden. Dat er 15 miljard meer aan de wind op zee wordt uitgegeven dan voor de WKK nodig zou zijn, heeft enkel een symbolische functie en heeft niets met de klimaatdiscussie te maken.
Deze argumentatie voor de stelling dat de wind op zee geen gram CO2 reduceert is in mijn ogen minstens zo valide als de ETS redenering van het CPB. Geen van de sprekers ontkende mijn stelling.
De AGW constructie als nieuw begrip
David de Jager van Ecofys mocht tegengas geven aan de voorafgaande sprekers. Hij bleek uitermate goed ingewerkt en een bedreven spreker en debater.
Terecht merkte hij op dat de MKBA van Witteveen en Bos zeer vakkundig het onderscheid tussen wind aan de kust en dieper in zee had berekend, en dat dat exact de reikwijdte van een MKBA is. Maar dat de getallen die eruit voortkomen puur relatief gezien moeten worden, en niet verabsoluteerd kunnen worden zoals nu gebeurde: er waren immers veel factoren weggelaten die niet voor het onderscheid tussen beide soorten parken van invloed waren.
Vervolgens rekende hij het publiek voor hoe enorm alle door CPB en W&B verzwegen baten wel niet waren. Zijn verhaal stond als een huis.
Tenenkrommend en met stijgende irritatie hoorde ik zijn redenering aan. Elke zin, elk argument was onderbouwd vanuit de grote poel aan zogenaamde zekerheden en bewijzen die de AGW (anthropogenic global warming) wereld heeft geconstrueerd. Ik zou vijf keer zoveel tijd nodig hebben om al die claims te ontkrachten als De Jager nodig had om ze naar voren te brengen.
Ik realiseerde me iets wezenlijks: dat we niet te maken hebben met een AGW hypothese, een specifieke opvatting over de invloed van CO2 op het klimaat, maar met een zorgvuldig uitgewerkte constructie van zogenaamde bewijzen en vanzelfsprekendheden, waar in dit soort discussies niets tegenin te brengen is.
Ik permitteer me de luxe om deze claim niet te bewijzen door de redenering van De Jager voor u uit te pluizen en woord voor woord te weerleggen. Mijn voorgaande 166 blogs bevatten alle hiervoor benodigde informatie. Ik zal als voorbeeld de voornaamste retorische trucs vermelden die hij gebruikte.
1. Urgentie
Omdat het IPCC op grond van sterk aangevochten en in mijn ogen inmiddels overtuigend weerlegde klimaatmodellen, op extreem korte termijn 50% tot 80% CO2 reductie nodig acht, claimde De Jager een dermate grote urgentie dat alle andere middelen dan wind op zee te laat zouden komen.
Veilige en schone thorium energie binnen tien jaar? Heeft geen zin, niet aan beginnen, komt toch te laat.
Er is geen enkele aanwijzing voor deze urgentie. Ook over een periode van 150 jaar bekeken wijzen de waarnemingen op een aanmerkelijk lagere gevoeligheid voor CO2 van het klimaat dan de modellen jarenlang claimden. Ook de gevolgen van opwarming zijn in het laatste IPCC rapport flink naar beneden bijgesteld. Het begint zeer de vraag te worden of er überhaupt wel een klimaatprobleem is. Laat staan een alles overheersende urgentie.
2. Fossiel wordt zwaar gesubsidieerd
Hier wordt een gedifferentieerd, nuttig belasting/industriebeleid gebracht als subsidie.
Er gaat geen subsidie naar fossiel, de staat verdient er per jaar 15 miljard aan. Er worden alleen verschillende belastingtarieven gehanteerd per doelgroep.
Als de staat de tuinders en het energie intensieve bedrijfsleven even extreme energiebelasting op zou leggen als de burger, was het snel gedaan met onze welvaart.
Die burger zou anders belast worden op inkomen of via de BTW, energie is door de overheid gekozen als minst ongunstige vorm. Dat staat los van hoe de overheid kiest het bedrijfsleven te belasten via vennootschapsbelasting, BTW en energiebelasting.
Ook deze constructie is vaste prik bij de AGW activisten van Greenpeace en – blijkbaar – Ecofys.
3. De rest van de wereld gaat ook 50% tot 80% CO2 reduceren
Met droge ogen beweerde De Jager dat China steenkool wil gaan afbouwen (er worden nog steeds wekelijks nieuwe kolencentrales geopend) en de CO2 doelstellingen van de EU zou overnemen (China heeft niks met CO2, alleen met luchtverontreiniging). In China stijgt de productie van duurzame energie sterker dan waar ook ter wereld (maar het is nog steeds maar een fractie van een procent, en fossiel stijgt er nóg sneller).
Als de groei van de CO2 uitstoot van China op termijn zou afvlakken, komt dat door hun zeer ambitieuze kernenergieprogramma , waarbij honderden kerncentrales gepland worden, en een zeer grote extra inspanning geleverd wordt om thorium MSR in recordtijd van de grond te krijgen.
4. De vereiste decarbonisering van de wereld kost maar 0,06% van het BNP
Deze dwaze claim van het IPCC is een belangrijk onderdeel van de AGW constructie en vaste prik in de verdediging van de extreme CO2 eisen voor na 2035.
Ik denk dat zelfs ik akkoord zou gaan met klimaatbeleid als het inderdaad zo betaalbaar was. Maar voor het rijke Nederland is 0,06% van het BNP €360 miljoen, terwijl de kosten van ons klimaatbeleid gericht op 14% duurzaamheid al op 3 tot 6 miljard per jaar liggen. Voor 80% wordt dat véél duurder, ook per procent: het rijpe fruit is het eerste geplukt. Per jaar 30 miljard is dus een zeer conservatieve aanname. Dat is honderd maal zoveel als De Jager claimde.
Dezelfde kosten betekenen voor een arm land, of voor China, uiteraard een nog veel groter en volstrekt onaanvaardbaar deel van het BNP.
Al deze onzin is onderdeel van de AGW constructie: het gaat erin als koek bij politici en ander ondeskundig publiek, en het laat de droom van een snelle decarbonisatie van de wereldenergievoorziening in tact, zoals ook precies de bedoeling van de constructie is.
“If you cannot solve a problem, enlarge it!”
Deze stelling van Eisenhouwer bleek de lijfspreuk te zijn van Kas Hemmes van de TU Delft, die als afsluiting een verhaal mocht houden over de onvermoede mogelijkheden van de techniek. Het stond weliswaar nogal ver af van de MKBA die het onderwerp van de avond was, maar bood toch een erg nuttige nieuwe invalshoek.
Kas Hemmes (TU Delft)
Zijn uitgangspunt was dat je veel meer in geïntegreerde systemen moest denken, en dat dan nieuwe oplossingen beschikbaar komen. Soms is een probleem niet op te lossen met een idee, maar wel door meerdere ideeën te combineren.
Dit legde hij uit aan de hand van zijn multi-source – multi-product energy systeem.
De achtergrond hiervan is:
1. Dat opslag van elektrische energie een fictie is: je hebt enorme verliezen bij de altijd noodzakelijke conversies, en de apparatuur is maar een fractie van de tijd effectief opgeslagen energie aan het leveren. Die apparatuur (electrolysers, reactoren, brandstofcellen) zijn ook nog eens extreem duur. Opslag van elektriciteit is dus volstrekt onbetaalbaar.
2. Dat windenergie boven een bepaald aandeel (mijn berekeningen geven aan dat de ellende begint bij ca 10% en de bovengrens 25% is) vaak niet meer afgenomen kan worden en dus als verloren beschouwd moet worden, als doorgedraaide tomaten.
Zijn oplossing draait om een keramisch brandstofcel systeem dat aardgas om kan zetten in warmte, waterstof en CO, en dat weer in elektriciteit, en dat in alle gewenste verhoudingen. Maar dat ook omgekeerd kan werken als elektrolyse apparaat.
Als je ervan uitgaat dat er naast stroomproductie ook een aanzienlijke behoefte is aan warmte en eventueel waterstof of ammoniak, dan kun je deze brandstofcel in elke situatie zodanig bedrijven dat alle aangeboden energie nuttig gebruikt kan worden. Hiermee is opslag overbodig geworden en kan een aanzienlijk hoger windaandeel behaald worden.
Vooralsnog is ook dit een erg dure optie, maar zeker de moeite van het onderzoeken waard.
MKBA negeert zeer aanzienlijke kosten
De publieksdiscussie verried zeer uiteenlopende standpunten in de zaal, met bijbehorende emoties, maar verliep toch constructief.
Nederlands meest vooraanstaande wind-scepticus Fred Udo mocht daarbij zelfs een presentatie houden met daarin zijn grootste bezwaren tegen de besproken rapporten. Hij noemde een aantal genegeerde kostenposten, waaronder:
– De aanmerkelijk toenemende kosten van de bestaande centrales door de inpassing van windenergie
– De energetische kosten voor het bouwen van windturbines. De windlobby noemde altijd 3 maanden terugverdientijd, de sprekers noemden vandaag 7 maanden, maar die waren gebaseerd op wind op land. Bij wind op zee is die terugverdientijd langer, en in de orde van grootte van 10 a 15 % van de totale productie.
– De sterke toename van onbruikbare windstroom bij toenemend aandeel.
Tot slot benadrukte hij aan de hand van een Engels onderzoek de wisselvalligheid van wind, die zonder opslag niet voor een stabiele elektriciteitsvoorziening kan zorgen.
Conclusie
Het nut van een MKBA voor de afweging dichtbij vs. ver van de kust is nuttig, maar biedt weinig houvast voor de beoordeling van de absolute kosten en baten van wind op zee.
De tegenstanders komen met zeer sterke argumenten dat de netto maatschappelijke kosten aanmerkelijk hoger zijn dan die in de besproken MKBA, die toch al tot 6,2 miljard zouden oplopen.
De voorstanders van wind ervaren het voorkomen van de door hen verwachte apocalyptische klimaatschade als gevolg van CO2 uitstoot als veel grotere baten.
Helaas lijken ze zo verblind door die angst voor de AGW dat ze niet zien dat er nooit meer dan een paar West-Europese landen bereid zullen zijn hun welvaart ter vergooien aan een drastische decarbonisering met behulp van onbetaalbare energiebronnen. Onze miljarden naar wind op zee zijn dus niet meer dan symboolbeleid.
Ook zonder het ETS waterbed.
De sprekers: Annemiek Verrips, Rob Aalbers , Kas Hemmes, Ruben Abma, Niels Hoefslag en David de Jager
De doelstelling voor de opstelling van hernieuwbare bronnen heeft nog een negatief effect: energiebesparing wordt buitengesloten als mogelijk alternatief voor de gewenste CO2-reductie. Voor burgers is dit veel aantrekkelijker omdat de energierekening lager wordt, of hooguit gelijk bij gelijktijdige verhoging energiebelasting, en het wooncomfort is op diverse punten te verbeteren door woningisolatie, dubbel glas en luchtdichtheid.
Bedankt voor deze rapportage Theo, zoals gewoonlijk.
Ook zoals gewoonlijk herhaal ik dat het ontkennen van de urgentie van AGW ons niet verder gaat helpen. AGW is wel degelijk een urgent probleem. Het ontkennen van AGW als urgent probleem speelt propagandaorganisaties als Ecofys in de kaart en ondermijnt daarmee juist datgene wat jij (en ik) graag willen bereiken: namelijk een schoon, kosteneffectief en op feiten en logica gebaseerd energie beleid waar onze kinderen blij mee zullen zijn. Samen met ECN is Ecofys op dit moment de belangrijke ant–kernenergie propagandamachine in het land, met grote invloed op de politiek en het energiebeleid. Daarmee vormen deze bedrijven een ernstige bedreiging voor het milieu, de economie en onze toekomst. Het bestrijden van dit vergif in onze maatschappij gaat alleen maar lukken als we de (tamelijk absurde!) ontkenning van AGW en klimaatwetenschap vaarwel zeggen!
Ecofys en ECN claimen beiden dat zon- en windenergie goedkoper is dan kernenergie. (Dat blijkt uit al hun ‘studies’ als je ze goed leest, ook al zullen ECN en Ecofys medewerkers met droge ogen ontkennen dat ze anti-kernenergie zijn. Dat is onderdeel van hun strategie van misleiding en sabotage.) Daarom moeten we ze (denk ik) juist op dit punt aanpakken.
Met kernenergie kan het klimaatprobleem (en het energieprobleem uiteraard) veel sneller en goedkoper worden opgelost dan zonder kernenergie. Dit aantoonbare feit maakt het mogelijk om Ecofys en ECN op hun eigen helft te verslaan, namelijk door er op te wijzendat ze juist de enige technologie die daadwerkelijk in staat is om klimaatverandering permanent op te lossen verdacht maken en uitsluiten. Zodra de bevolking op de hoogte is van dit verraad van ECN en Ecofys, dan kan er begonnen worden met het daadwerkelijk permanent oplossen van klimaatverandering en energiekostenstijging, ten behoeve van mens, milieu en economie. Tot die tijd gaat dat niet lukken, wegens de wurggreep die deze twee bedrijven hebben op het overheidsbeleid en de publieke opinie in Nederland.
Blijkt waaruit? Oogsten waren ongekend goed dit jaar. En graag concrete zaken, géén klimaat-modellen a.u.b., daar klopt toch niets van…
Klimaatverandering is niet tegen te gaan, zo wel opwarming als koude. Dit is door niemand aangetoond.
Ga vooral lekker door met je gedram Turris. Wat kan het jou ook schelen, he?
Huh??
Ik ben benieuwd wat Turris vindt van de gegevens in onderstaande. Ik vermoed dat hij vindt dat we de informatie van de wereld gezondheidsorganisatie over de gevolgen van klimaatverandering gewoon naast ons neer moeten leggen. Gewoon ontkennen. Niets horen, niets zien, en niets zeggen. Dan waait klimaatverandering vanzelf wel over, niet waar?
http://www.who.int/heli/risks/climate/climatechange/en/
Jouw link rapporteert 150.000 AGW-doden per jaar. Dit is allang achterhaald; moet zijn 400.000 doden (“Climate Vulnerability Monitor”) en dit kan oplopen tot 700.000 in 2030 (altijd maar weer die modellen…). Google is geduldig, ik kan alles vinden dat mijn mening staaft en dit geldt ook voor de deniezens. Of het echt wáár is, ja dat is wat anders…
@Joris
Er is veel te zeggen voor het omarmen van het AGW standpunt:
Er wordt meteen veel beter naar je geluisterd, je mag opeens overal meediscussiëren, en men is wellicht zelfs bereid om je een enkele keer gelijk te geven.
Dat doen een aantal van mijn medestanders (bv. Lomborg en Pielke) dan ook. We hadden waarschijnlijk nooit van ze gehoord als ze dat niet gedaan zouden hebben.
Maar dat ligt me niet: ik ben recht door zee. Ik heb geen enkel belang bij mijn standpunt, en geniet er grondig van dat ik één van de zeer weinigen ben in dit debat die vrijuit kan zeggen waar het op staat. Dat wordt steeds meer herkend en ook gewaardeerd.
Ik kom uit de alarmistische hoek, en ben er achter gekomen dat er niets van de onderbouwing van de AGW hypothese klopt, en dat het IPCC verhaal (niet dat van de onderliggende uitstekende rapporten!) zwaar overdreven is en een politiek doel heeft. Daar ga ik dus niet over liegen.
Maar ook strategisch is er wat voor te zeggen om de AGW hypothese kritisch te blijven benaderen. Want in de de intellectuele discussie kom ik wel verder wanneer ik dat niet meer doe, maar bij de publieke opinie werkt dat net even anders. Het op zich onzinnige argument dat het al 18 jaar niet meer opwarmt werkt fantastisch en geeft ons al jaren prima wind in de zeilen. Ik gebruik het alleen genuanceerd: het zegt niets over de werking van CO2, maar is wel vernietigend voor de klimaatmodellen. Maar in het publieke debat maakt die nuance niks uit:”de opwarming is gestopt vóór de huidige eerstejaarsstudenten geboren waren”. Prachtig toch?
Ik doe het zelf niet, maar heb er geen probleem mee dat het gebeurt: onze tegenstanders blijken in staat tot ongekende staaltjes demagogie, waar dit bij in het niet valt. Wat in bovenstaand verhaal weer eens pijnlijk duidelijk werd.
Theo, je vindt dus dat het IPCC de conclusies van de klimaatwetenschap over het klimaat en de gevolgen van broeikasgasemissies zwaar overdrijft. Daarmee geef je tegenstanders een stok om je mee te slaan, omdat de hele wereld deze conclusies niet overdreven vindt. Zelfs Shell erkent de conclusies van de IPCC, en stelt zelfs dat een temperatuurstijging van 4K voor het eind van de eeuw waarschijnlijker is dan dat de stijging beperkt kan worden (door drastische maatregelen te nemen) tot 2K.
Door een extremer standpunt over de conclusies en aanbevelingen van het IPCC in te nemen dan ‘zelfs’ Shell doet doe je jezelf te kort. Al je uitstekende analyses over energiebeleid zoals opgetekend op deze website gaan verloren daardoor. Sterker nog: door je anti-IPCC extremisme gaan weldenkende mensen vermoedelijk juist twijfelen aan de kwaliteit van je overige conclusies. Ik vind dat erg jammer, omdat ik al je conclusies (behalve je conclusies over het IPCC) deel.
Nogmaals: ik kies geen stelling om invloed te winnen maar omdat het in mijn ogen na zorgvuldig onderzoek nu eenmaal zo is. Ook op klimaatgebied zijn mijn analyses grondig en genuanceerd.
Maar inmiddels worden juist degenen die al vroeg gewezen hebben op het falen van het IPCC om goede wetenschap te bedrijven serieus genomen en de meehuilers niet meer. Kwestie van geduldig aan je standpunt vasthouden en alles komt goed!
“Extremisme”, is dat niet heel erg overdreven, als je het met iets oneens bent? Doet mij twijfelen aan jouw beoordelingsvermogen…
Als zelfs Shell de conclusies van het IPCC onderschrijft, dan zijn de nog resterende partijen die dat niet doen wel degelijk ‘extreem’ te noemen in hun hardnekkige overtuiging dat de IPCC het bij het verkeerde eind heeft, lijkt me.
Waarom immers zou Shell in vredesnaam ‘meehuilen’ met het IPCC als de boodschap van het IPCC niet betrouwbaar was? Welke nieuwe samenzwering waar Shell kennelijk deel uit van maakt zie ik dan over het hoofd?
@Joris
Shell heeft geleerd van de publiciteitsoorlog rond de Brent Spar en kiest eieren voor zijn geld.
De warme band met Greenpeace is geen toeval!
“Zelfs Shell”… laat me niet lachen!
Ok dan begrijp ik het.
Olie-en-gasbedrijf Shell erkent (tegen beter weten in) de conclusies van het IPCC ten aanzien van de urgentie van het terugdringen van co2 emissies omdat ze vrezen voor negatieve pers als ze de (volgens jou) onjuiste conclusies van het IPCC zouden aanwijzen.
Theo, ik vindt dat een belachelijke gedachte en ik blijf erbij dat je jezelf – en je missie, waar ik wel achter sta – tekort doet. Uiteraard vind ik dat erg jammer.
Ook, zoals gewoonlijk, herhaal ik dat je tegen de verkeerde boom blaft. Het beleid verandert echt niet wanneer klimaatontkenners (jouw woorden), na deemoedig hun zonden te hebben belijd, weer opgenomen worden in de grote blije CAGW moederkerk. Vraag je je nooit af waarom dezelfde CAGW gelovigen die zich baseren op zogenaamde harde wetenschappelijke feiten, volkomen doof zijn voor rationele argumenten als het gaat om energie voorziening? Het antwoord is dat het hen feitelijk geen bal interesseert of het een of twee graden warmer wordt of niet. De apocalyptische klimaatvoorspellingen zijn voor deze figuren een godsgeschenk dat het ideologische gat opvult dat ontstond na het echec van hun communistische idealen. Het is een ideaal middel (want wetenschappelijk “”bewezen”) om hun linkse, weg-met-ons, ideologie in een klap per decreet op te leggen aan het volk. Een goedkope en betrouwbare energievoorziening door kerncentrales is uit den boze, want dat is een sta-in-de weg bij hun streven naar een nieuwe maatschappelijke orde waarin een links-groene elite totalitaire bevoegdheden heeft. Lees “The collapse of the Western Civilization” waarin mevrouw Oreskes de loftrompet steekt over de zegeningen van het totalitaire China. Het geeft een inkijkje in de werkelijke motieven waardoor deze idealisten worden gedreven.
Ecofys haar klimaat riedel laten presenteren, nb. op een KIVI–seminar omtrent een kosten (& geen-baten) beschouwing van windenergie is vragen om klimaat-IPCC-voorzorgs-5voor12-AmersfoortaanZee-propaganda. Niet uitnodigen deze verdwaalde ideologische kwezels, heeft geen meerwaarde meer in het debat. Remedie bij dergelijke Ecofys presentatie indien uitgenodigd: Voortaan vooraf aan hun spreektijd al hun overbekende alarmistische argumenten (zoals je duidelijk aangeeft Theo!) opsommen en vriendelijk wetenschappelijk onderbouwd afbranden. Theo, bedankt voor verslag! Er wordt toch energie-kritische progressie gemaakt!
Een glashelder en goed leesbaar artikel.
Over de genoemde brandstofcel in een woning heb ik een opmerking.
De geproduceerde warmte (50 % ) is hier in Nederland slechts gedeeltelijk te benutten door ons klimaat. In de zuidelijk Europa nog veel minder.
De gemeente Ameland heeft er 45 aangeschaft van 1,5 kw elektrisch vermogen per stuk. Aanschafkosten 41.000 euro per stuk.
Hoever gaat het groene ideaal?
Het systeem dat Kas Hemmes besprak is wel iets ingewikkelder dan de SOFC’s op Ameland, maar inderdaad gebaseerd op dezelfde kern.
Ze zijn nog te duur, maar er is een enorme prijsslag te maken, ze zouden ook in die eenvoudige micro-WKK gewoon commercieel exploitabel kunnen zijn.
Dat je niet alle warmte kunt gebruiken is geen enkel probleem: er is altijd behoefte aan warm water, en ’s zomers aan koeling, wat ook m.b.v. van warmte kan.
En is er echt geen bestemming voor de warmte, dan is het rendement nog steeds groter dan van een elektriciteitscentrale.
Ik ben een grote SOFC fan!
Prima artikel, Theo.
Het is knap om helder te schrijven over deze materie die door Ecofys en trawanten zo ondoorzichtig wordt gemaakt.
Maar je claim van 3 á 6 miljard per jaar voor het duurzaamheidsbeleid?
Tot nu toe besteden we volgens de SDE rapportages zo’n 700 miljoen per jaar aan duurzaamheidssubsidies. Dat zal met wind op zee wel meer worden, maar 3 tot 6 miljard per jaar?
Kan je dat een beetje aannemelijk maken?
Kamp stelt zelf dat we naar 3,5 miljard per jaar aan SDE subsidie gaan tegen de tijd dat de windmolens draaien.
Daar komen dan nog allerlei kosten bij, waar je over kunt bakkeleien, maar 3,5 miljard staat vast. Als we het allemaal door laten gaan tenminste. Als het aan mij ligt stopt deze waanzin natuurlijk zo snel mogelijk.
David de Jager van Ecofys citeerde ook met enige trots uit het rapport, dat zij met Brussels geld hebben mogen maken over de energiesubsidies in Europa.
Wij dachten (zie ook de tekst van Theo), dat de groene energie gesubsidieerd werd en dat fossiele brandstoffen de melkkoeien van de staatskas waren.
Ecofys weet beter.
De Jager presenteerde de conclusie uit het 70 pagina lange rapport, dat de subsidies voor fossiele brandstoffen in Europa vrijwel gelijk waren aan de subsidies voor groene energie. Beiden waren ongeveer 40 miljard in 2012.
Hij vergat er bij te zeggen, dat fossiele energie productie meer dan tien maal groter is, dan de groene energie productie en dat de 40 miljard voor fossiel voor twee derde bestaat uit stimulatie van energieverbruik.
Bij het laatste moeten we dus denken aan de rode diesel voor de boeren en (doordenkertje!) de subsidie voor het verstrekken van melk op school….
Je moet het rapport van Ecofys eens lezen, als je dat al niet gedaan hebt. De manier waarop ze tot hun externe kosten voor kernenergie komen is tamelijk bizar.
Voor kernenergie blijkt volgens Ecofys het leeuwendeel van de externe kosten te bestaan uit de ‘kosten van grondstofverbruik’ van uranium. Oftewel: het feit dat een kerncentrale uranium verbruikt is op zichzelf een externe kostenpost voor de maatschappij volgens Ecofys. Ecofys hanteert een externe kostprijs van uraniumverbruik van €14 per MWh. Nu bevat uranium ongeveer 20.000 MWh aan winbare energie (in een kweekreactor) per kilogram, dus volgens Ecofys kost het de maatschappij ongeveer €280.000 aan externe kosten voor elke kilo uranium die wordt gesplitst in een kerncentrale. Deze kosten vloeien voort uit het feit dat die kilogram uranium niet meer beschikbaar is voor toekomstige generaties. Maar de aarde bevat ongeveer 400 biljoen ton uranium en thorium. Daarvan kunnen miljarden tonnen ontginnen op milieuvriendelijke en economische rendabele wijze. De totale wereld energiebehoefte zou gedekt kunnen worden uit het splitsen van slechts enkele tienduizenden tonnen op jaarbasis. We kunnen dus miljoenen jaren stoken op uranium voordat dit materiaal schaars begint te worden.
Hoeveel miljoenen jaren kunnen we zonnepanelen en windturbines bouwen voordat de zelfzame materialen die daarvoor nodig zijn (die we niet 100% kunnen recyclen) opraken?
Het toekennen van zo’n hoge externe kostprijs van het verbruik van uranium slaat hoe dan ook nergen op. Jaarlijks worden er tienduizenden tonnen uranium uitgereden over landbouwgrond, in de vorm van sporen van uranium aanwezig in kunstmest. Dat zijn dus externe kosten van duizenden miljarden euro’s op jaarbasis, volgens Ecofys. Maar trekt Ecofys aan de bel hierover? Moet er worden overgegaan tot het winnen van uranium uit kunstmest voordat het op het land gebracht wordt, zoals men vroeger deed toen men nog dacht uranium schaars was? Hier hoort men Ecofys niet over. Omdat Ecofys bezig is met het kapotmaken van de kernenergieoptie en alles in het werk stelt – hoe misleidend ook – om dat doel te bereiken.
Correctie, er worden niet ’tienduizenden’ maar ‘duizenden’ tonnen uranium via kunstbemesting op landbouwgrond gebracht per jaar. Mijn geheugen liet me even in de steek. De externe kosten van die uranium – indien de externe kosten van uraniumverbruik van Ecofys worden toegepast – is dan niet duizenden miljarden maar slechts honderden miljarden euro’s per jaar. Excuus. Ik geloof niet dat dit mijn argument al te zeer ondermijnt overigens.
@ Theo Wolters 2.42 pm.
De genoemde bedragen van miljarden euro’ s per jaar gelden als er voor 10.000 megawatt aan windenergie staat. Het daluren verbruik van het Nederlandse net is
8000 mega watt. De fossiele centrales die onder meer de frequentie en net spanning regelen zullen tijdens de daluren minimaal 4000 Megawatt produceren. Hoezo 10.000 watt windvermogen? De werkelijkheid is sterker dan politieke wens dromen.
@ Bijsterveld
Die vaste must-run basislast van 4 GW is helaas allang achterhaald.
Voor zover die bestaat uit industriële WKK blijft hij nog even bestaan, maar die installaties worden door het EA de nek omgedraaid, dus dat probleem is in 2023 van tafel.
De overige centrales worden al voortdurend teruggeregeld en vaak dagelijks aan- en uitgezet. Ook moderne kolencentrales kunnen snel op- en afregelen en gaan zelfs regelmatig gewoon uit. Dat is natuurlijk allemaal desastreus voor de economische rendementen, vandaar dat binnenkort geen enkele centrale in Europa nog rendabel is.
Maar ook zonder must-run basislast is wind beperkt tot maximaal ca 25%:
Stel dat de vraag constant 10GW zou zijn, en de piek-windcapaciteit ook.
Aangezien de wind maar 33% van de tijd waait (land en zee gemiddeld) levert wind dus maximaal 33% van de stroom, zolang je geen grootschalige, langdurige en volstrekt onbetaalbare energieopslag hebt. Als je meer windcapaciteit zet dan de 10GW vraag, houd je als het waait onbruikbare wind over. Daardoor stijgt het aandeel niet.
Bij een fluctuerende vraag kun je naar een piek-windcapaciteit gaan gelijk aan de piekvraag, maar toch zal je aandeel dalen, omdat het meestal zo zal zijn als het waait dat de vraag onder de piekvraag blijft. Dit leidt tot die 25% maximaal.
In de praktijk zijn er allerlei effecten waardoor er nog must-run elektriciteit is (de bestaande WKK , maar je moet ook bv bij het wegvallen van de wind snel kunnen reageren, dat kan niet met “koude” centrales), waardoor deze effecten al ver voor een 25% aandeel voelbaar worden.
Met het energieakkoord komen we in theorie net boven die 25% uit.
dan kun je al rekenen op tien tot veertig % onbruikbare windstroom.
Zoals Fred Udo al opmerkte: die kosten zijn niet meegenomen in het onderzoek!
Die kromme tenen had ik ook tijdens de KVI lezingen. Voor een ingenieursclub viel het peil mij toch wat tegen. Altijd interessant is wat niet wordt genoemd. De kippendrift om windmolens te plaatsen heeft winning van golfenergie en getijdenstroming verdrongen. Maar deze laatste methoden leveren per oppervlakte of geïnstalleerd staal een veelvoud van de energie van molens. In geval van getijden ook nog mooi voorspelbaar. Boven Schotland stroomt de zee 30km / uur. (5,6MWatt te winnen met propeller diameter van slechts 5 meter, nog onzichtbaar ook)
Verder gaat het er natuurlijk om welke technologie werkt. De nadelen moet je dan voor lief nemen, zoals verbrandingsmotoren nu eenmaal herrie maken en stinken.
Want het allerergste is geen of te weinig energie.
Maar de vraag of het werkt werd niet gesteld, wel hoe erg badgasten een windpark in zee vinden en hoe ver schepen moeten omvaren. Met dat soort onderzoeken benadruk je niet bepaald de urgentie, dacht ik zo.
Lachwekkend zijn altijd de toekomstvoorspellingen. Geen mens weet welke technologie we in 2050 tot onze beschikking hebben. Maar dat er dan nog functionerende windparken zijn lijkt mij sterk.
David,
golfenergie is net zo onbetrouwbaar / onvoorspelbaar als wind. Weliswaar heb je geen last van vlagen omdat het allemaal wat trager gaat, maar een betrouwbare leverancier van energie is wat anders. Je kunt er alvast niet 1 fossiele centrale van sluiten.
De Pentland Firth als voorbeeld van getijde nemen is net zo onzinnig als de eeuwigdurende windkracht 8 van de molenpropaganda. Het is een uitzondering, géén regel.
Dat neemt niet weg dat we in onze zeegaten op zeer betrouwbare wijze energie kunnen opwekken.
Het blijft natuurlijk peperdure onzin als je het vergelijkt met kernenergie, maar als men dan tóch geld wil verkwisten aan “groene” energie, kunnen ze dat beter in het water gooien dan weg laten waaien met de wind.
Geheel mee eens.
Ik geef alleen aan, dat er minder slechte oplossingen dan windenergie niet eens zijn onderzocht.
De KIVI lezing werd besloten met wat peptaal over geïntegreerd denken oid.
Maar de verbeelding ontbrak.
@ David
Ook over golf- en getijdenenergie is veel gelogen.
De praktijk is dat de huidige werken aan de Brouwersdam, waarbij alles er al ligt, alleen voor het toevoegen van de getijde-turbines aan het te maken gat per kWu al meer kost dan wind op zee.
Golfslag installaties zijn ongelooflijk zwaar per kilowatt. Ook daar is nog nooit een betaalbare kilowattuur uitgekomen.
Windturbines zijn op zich prachtige technologie, en een 7,5 MW turbine op de dijk rond de Maasvlakte kan mij wel bekoren, en wat belangrijker is, ook redelijk betaalbare stroom leveren, zolang het windaandeel onder de 5 % blijft. Op locaties in het binnenland, of bij een groter windaandeel wordt het al snel symbooltechnologie.
Theo, als de windenergie als klimaatoplossing nu toch wel is afgeserveerd, dan komt natuurlijk de getijdenenergie in beeld. Ik heb vorige week wat blogjes geschreven met verzamelde info hierover. Niet compleet natuurlijk, maar mijn sterke vermoeden is dat kosten per KWh zelfs die van de windenergie ruim gaan overstijgen. Naast geschatte kosten – en milieunadelen lees ik alleen maar optimistische reclame van producenten van deze onderwater-turbines. Smachtend naar meer feiten en kritiek op deze zoveelste “duurzame” utopie verblijf ik………
De informatie over golfslagenergie is vreemd, want de (opwaartse) krachten zijn enorm, 1000kg/kuub.
Je zou hier meer verwachten.
Getijdenenergie in NL lijkt mij niks, maar 1,2m hoogte verschil.
Maar getijdenstromingen moeten heel wat meer opleveren dan windmolens.
Mijn vorige getal was te hoog = totale energie.
Bij 50% winning , 30km/uur, 2,5Mwatt te winnen met rotor diameter van maar 5m.
[I]Getijdenenergie in NL lijkt mij niks, maar 1,2m hoogte verschil.[/I]
David,
niet om je aan te vallen, maar je weet blijkbaar niet veel over de Nederlandse getijdestromingen.
Op de open Noordzee is de sterkte van de stroming inderdaad niet veel soeps. Dit veranderd drastisch op plaatsen waar het water zich tussen eilanden & ondieptes moet persen om het achterliggende gebied te bedienen, oftewel Zeeland en de Wadden.
Er zijn plaatsen waar de meter slechts gehaald wordt in uitzonderlijke omstandigheden, daarentegen zit bijvoorbeeld Hansweert in normale omstandigheden al rond de 5 meter verschil tussen eb en vloed. Kun je zelf wel bedenken dat daar een puik stukje stroming bij hoort…
belangrijk voor energie opwerking prijs/KWh via getijdenturbines zijn een aantal bepalende factoren: Hoogte verschil eb/vloed, locatie zee of estuarium, nuttige tijd bruikbaar voor opwekking, type rotor/schroef/propeller, gemiddelde productie per eb/vloed, drijvende eenheid of vaste eenheid, benodigde omgevings-infrastructuur, milieu-effecten, investerings-, onderhoud, afschrijvings- en explotatiekosten. Niet veel anders dan windenergie op zee, maar naar verwachting overall nog minder economisch.
Theo, het feit dat men de Brouwersdam kiest om getijde-energie op te wekken, bewijst toch al dat we hier te doen hebben met dwazen en/of bedrijven die zo veel mogelijk gemeenschapsgeld willen roven?
Het getijdeverschil aldaar is namelijk zo’n beetje het minste wat je in NL kunt vinden: +/- 50cm.
Dan is het niet erg vreemd dat zoiets niet uitkan he?
Zet een eenvoudige heipaal met turbine vóór of achter de Oosterscheldekering, of in het Marsdiep. Dan krijg je opeens een totaal ander plaatje.
Maar jah, dáár is weinig aan te verdienen natuurlijk. Kun je beter een hele aparte dam willen aanleggen in een gebied waar het amper stroomt: Kassa!!
Ben dan ook benieuwd wanneer iemand op het briljante idee komt om hele lage windtubines in een heel hoog bos te zetten. Heb je lekker veel turbines nodig. Da’s goed voor de werkgelegenheid en de economie…
Ook op die urgentie is het een en ander af te dingen.
Leo Meyer van het PBL vertrouwde mij toe dat de laatste publicatie van het IPCC (eergisteren) geen nieuwe informatie bevat tov. vorige publicaties.
Wel komt men nu tot de slotsom dat terugdringen van fossiel pas eind van de eeuw verwerkelijkt moet zijn.
Er is dus nog tijd genoeg.
Hoe je de luchtvaart kan bedienen met windenergie, dat hebben ze daar nog niet uitgedacht. Vliegwielen misschien.
De hele AGW machinatie door IPCC en Gore heeft geresulteerd in een feiten en waarheden verdraaiende misdadige club die extreem goed betaalde “groene” banen heeft en diezelfde club strijkt subsidies op dit allen ten laste van de belastingbetaler.
Wetende dat zij – als hun “bedrog” blijkt – slechts sorry hoeven te zeggen en vervolgens nog meer beloning krijgen wanen ze zich onaantastbaar.
Politici en bestuurders lopen volledig aan de leiband van dit soort clubs en ze voelen zich geroepen nog meer maatregelen te nemen in het kader van de CO2 waan, waarbij ze vaak ook nog eens een “graantje” meepikken.
Samengevat: een zwaar criminele oplichtersbende die de bevolking bedriegen en bestelen, met enthousiaste medewerking van bestuurders en politici.
@ Theo Wolters. 11.15 pm
In voorbeeldland Denemarken leveren de windmolens 20 % van de benodigde elektriciteit. De Denen moeten de helft daarvan uitvoeren omdat ze het zelf niet kunnen opnemen. Naar wie zal Nederland het uit voeren bij overcapaciteit.?
Heb je daar een bron voor?
Volgens mijn info hebben ze 40% overschot, geven dat weg aan Noorwegen, en kopen het later op de dag terug voor de volle mep.
Hier zie je het voor je ogen gebeuren.
Ze hebben ongeveer evenveel wind als wij in ons energieakkoord gepland hebben, en net als wij (nu nog tenminste) ook heel veel WKK. Maar tegen de tijd dat wij dat vermogen hebben draaien, is er om ons heen meer dan twee keer zoveel windcapaciteit. Die 40% verlies van Denemarken lijkt dus erg optimistisch.
In ieder geval is de stroomprijs die nu door de SDE ingeschat wordt voor de verkoop van windstroom (4,9 cent per kWu) dan een illusie: die kan rustig tot ver onder nul dalen: het loont door de SDE om windstroom te produceren tot je er tien cent per kWu voor moet bijbetalen. Daar merkt de Nederlandse burger niets van, maar kost de exploitant kapitalen.
Een wilde voorspelling: de windparken zullen gaan eisen dat ze mogen bijbetalen, om de SDE te mogen blijven melken. Als de daling beperkt wordt tot nul cent per kWu en je daarboven de windmolens moet uitzetten is hun verdienmodel volledig naar de knoppen.
De andere producenten zullen dat niet willen, want zij moeten hun centrales draaiend houden om op tijd de wegvallende wind te kunnen opvangen. Die zullen dus juist niet moeten betalen voor hun stroom, maar er flink extra voor betaald moeten worden. En dat, lieve burger, zal natuurlijk niet op die windexploitant verhaald worden maar op u!
Leuk het Shell discussie-uitstapje: Theo heeft gelijk, als commerciële organisatie / winstmachine is Shell volledig kopschuw voor elke negatieve publiciteit en chantage vanuit de Klimaat & Milieu-clubs en hun Big-Industry aanvallen. In het jaarverslag van Shell staan daarom alle klimaat- en milieu-doelstellingen van de VN onderschreven. Shell is zelfs een groen bedrijf, zo stelt ze zelf vast. :-) Het verkoopt CO2 aan groente/bloemen-telers in het Westland. Shell wil ook mega verdienen aan de volstrekt zinloze “duurzaam” ideologische Carbon Capture initiatieven vanuit ons belastinggeld.
http://www.shell.com/global/environment-society/environment/climate-change/carbon-capture-storage.html
Joris schreef:
“Ok dan begrijp ik het.
Olie-en-gasbedrijf Shell erkent (tegen beter weten in) de conclusies van het IPCC ten aanzien van de urgentie van het terugdringen van co2 emissies omdat ze vrezen voor negatieve pers als ze de (volgens jou) onjuiste conclusies van het IPCC zouden aanwijzen.
Theo, ik vindt dat een belachelijke gedachte en ik blijf erbij dat je jezelf — en je missie, waar ik wel achter sta — tekort doet. Uiteraard vind ik dat erg jammer.”
In dit blog leg ik het heel uitgebreid uit. Daar is niks vreemds of belachelijks aan. Het is algemeen bekend in energiekringen.
Het is juist erg naïef om te denken dat op corporate niveau de beslissingen om andere redenen genomen worden.
En Shell weet helemaal niet beter. Het heeft er gewoon geen onderzoek naar gedaan. Want het doet er voor Shell helemaal niet toe of CO2 nu wel of niet een catastrofale opwarming geeft: de “politieke realiteit” bepaalt het handelen.
@ Theo Wolters, 5 november.
De gegevens over de Deense windenergie komen uit een verslag van Ekwadraat Wat kan Nederland leren van het Deense winderige model.
Nederland heeft een gemiddeld elektriciteits verbruik van 12.000 megawatt.
Als wij, net als Denemarken , 20 % hiervan door middel van windmolens opwekken is er bij een productie factor van 30 % een opgesteld windvermogen van 7000 megawatt nodig. En MOETEN dan net als Denemarken de overtollige stroom op de spotmarkt verkopen , net zoals Duitsland nu doet.
Wij krijgen hier er ook nog zonnepanelen bij, de groei hiervan is explosief.
Nu al meer dan 1000 megawatt ge installeert.
Toen ik vroeger Bij de Provinciale Gelderse Electriciteits Maatschappij achter de knoppen van een centrale zat was het geheel overzichtelijk.
Nu wordt het chaotisch.