Het pad naar Verlichting, een natuur zonder oordelen leidt over de Slachte

Climategate.nl vindt vandaag op de dag van Inspiratie, Inblazing, Pinksteren op natuurdijk De Slachte een antwoord op ‘natuur die met de rug naar de samenleving kwam te staan.’ Hans Marijnissen schreef zaterdag in Trouw dat dit natuurtype ook al bestaat. Foute boel voor wie met natuurterrein zijn brood verdient, zo was de boodschap. Wij gingen al wekelijks op zoek naar Sharon Dijksma’s Natuurpact-natuur, haar complot met clubs die jaarlijks 400 miljoen euro natuursubsidies krijgen. Hoe ziet die ambtelijke complotnatuur er uit, vroegen wij ons af, nu zij zich ook al onbegrepen met de rug naar beleidsmakers kan toekeren? Dit is deel 8.

Volgens onze natuurgids Sharon Dijksma was dat- we herhalen het voor de nieuwe lezer- dit:

‘robuuste natuur met een goede dooradering die midden in de samenleving staat en die daardoor tegen een stootje kan’.

Juist ja.

Niet oordelen!
Zonder overdrijving, deze door een natuurambtenaar bedachte zinsnede is daadwerkelijk in de Tweede Kamer door Dijksma voorgelezen aan CDA-Kamerleden in oktober 2014. En nu is daar dus ook natuur bijgekomen die ‘met haar rug naar de samenleving ging staan’. Waardoor we na 25 jaar ecologische verbindingszones meer op marketingpersoneel moeten vertrouwen en minder op ecologen met enige kennis van zaken. Aldus de conclusie van het artikel. Nou ja, voor de PR van de Postcodeloterijclubs en groene beleidsbureaucratie leest u dagblad Trouw, en hun trouwe vazal, de WNF/Natuurmonumenten- schoothond Hans Marijnissen. Waarmee we met dit harde oordeel komen op het thema van dit blog:

• Gij zult niet oordelen?
• ja nou want als je oordeelt zegt dat meer over jezelf, ja duhh, net in de Viva gelezen en ik ben heeeul zelfbewust, je moet iedereen zijn mening respecteren. Oh ik krijg een smsjuh, wacht ev..
• En Schopenhauer dan?

Ik schrijf dit en vind mezelf geen lul
Het is knap wanneer je  als ambtenaar die tegen een stootje kan, beleidsproza in alle ernst produceert en niet van jezelf denkt:

‘wat ben ik eigenlijk toch een lul’.

Je hebt die dooraderde robuustheid met draagvlak ergens tussen de 7de en 8ste koffiepauze na lang vergaderen uit je toetsenbord geperst. En je gaat vervolgens 16:00 beginnen met het aanstalten maken om naar huis te gaan om 16:45.

Je lege bammetjesbakje in de tas.. nee toch er weer uit, het is veel handiger de zware dingen er eerst in te doen. Of toch niet. En eenmaal thuisgekomen geef je je kinderen een aai, je robuuste vrouw met net iets te veel dooradering een kus die ze half afhoudt. En zelfs dan zal er nog niet enige wroeging ontstaan.

‘Ach, neu… dat draagvlak, dat is… belanguhrijk’.

Er zijn dus mensen die zonder blikken of blozen deze ambtenaren-natuur scheppen, die los van de realiteit haar eigen leven mag leiden. En daar volledige vrede mee hebben, dit is hun broodwinning en hun lichaam. Hoe kunnen wij ons daar op deze Pinksterdag- dat feest van de Heilige Geest- zonder oordeel en met medemenselijkheid in verplaatsen?

Bevinden zij zich eigenlijk in een hogere staat van zijn? Een toestand die wij allen ooit wensen te bereiken? Liefst ook met vergelijkbare onverwoestbare CAO en pensioenvastheid…

42 kilometer ecologische verbindingszone zonder EHS-miljarden
Die vraag bracht ons op het Friese pad der Verlichting, de Slachtedijk. Dat is een eeuwenoude waterkering met Marathonlengte die de Friezen gezamenlijk aanlegden door het zeekleiland met terpdorpjes. Tot 1992 hield de dijk de officiële status van waterkering. In 1999 kwam deze slingerdijk met geile bochten voor motorrijders in handen van Friese Gea. Voor 1 euro, als ik me niet vergis. De dijk is in de doodstille agrozee zo een ecologische verbindingszone voor vlinders, bijen en al wat daar op afkomt. Zonder EHS-miljarden ontstaan, met natuur als happy accident. Je kunt er over wandelen, rijden en fietsen.

Of gewoon lekker nietsen. Dat doet Friese Gea ook met de dijk, tot de overheid het onderhoud weer op zich neemt.

Er is kortom geen reet te doen.

Tenzij je natuurliefhebber bent, want dan slaat verveling hooguit toe wanneer je binnen moet zitten.

 

De Slachte begint bij de Waddenzeedijk, kronkelt dan door winderig akkerland langs het oudste windmolenparkje van Nederland bij Sexbierum. En Oosterbierum, de sexloze variant. De dijk steekt de snelweg naar Leeuwarden over via een designbrug van Fries architect Rein Hofstra.

Eenmaal over het Van Harinxma kanaal uitgerold- zie hierboven- komt de Slachte pas echt goed op stoom in het Friese weideland, de Greidhoeke. Een kleurig lint van fluitenkruid, diverse zeggesoorten, vogelwikke, scherpe boterbloemen en klaver. En daarlangs  op geschoren grasland, nu al samenscholende kieviten die klagen over kinderloosheid dankzij kraai, kiekendief, buizerd, vos en reiger.

In een bocht een verweesd Boeddhabeeld van import, de Niet-Friezen. Dooiers: mensen uit de stad die de doodse stilte zoeken van de zeekleivlaktes. Dit beeld is de opgepimpte variant van de als virus woekerende Intratuin-Boeddha, die plebejers achter de ramen hebben van hun sociale huurwoning. En dan een bordje met witte letters ‘Welcome’ op de deur.

Daarachter Nuon-turbines van het volgende windpark van Piet Paulusma-pleats Herbaijum. Turbines die kunstschilder Jopie Huisman verjaagden naar Workum. Ergens in Achlum raken we het spoor bijster van de dijk. Pas bij Lollum pik je de draad weer op van de Slachte, althans ik. Misschien een staaltje hogere dijkgravenkunst om zo ook de zee in verwarring te brengen, mocht deze het plan tot overstromen vatten. Dat het water ook denkt, ‘ja, waar moet ik nu de dijk doorbreken. Nou…als het zo moet.’

Malaria in Friesland
De list werkte niet overal. Want in de 18de eeuw verzopen duizenden Friezen bij diverse dijkdoorbraken, aldus de Atlas van Friesland. En de achterblijvers kregen Vivax-malaria – Moerascoortsen- dankzij de grote brakwaterplassen die achterbleven. Daarin broedde Anopheles atroparvus, de poldermalaria-muskiet die het op mensenbloed voorziet. Ja, toen kon de natuur nog plots onaangekondigd midden in de samenleving staan. Zonder enig draagvlak.

Biodanser
Achlum, iets voor de helft van de Slachte, daar woont Hans van der Togt tegenwoordig, gevlucht van het woelige Amsterdamse leven waar Ed Nijpels naar terugkeerde. Bill Clinton landde even in Achlum in 2011 voor een paar ton euro en de Conventie van Achlum. Al lopend en fotograferend ontmoet ik er- ja het bestaat- een biodanser, die met zijn vrouw een bedrijfje Biodanza Friesland runt. Bewegen op muziek met therapeutisch randje. Net als ik in de Abdij, nodigt hij mensen uit de Randstad uit om in de Friese natuur- liefst een eiland- van gedachten te wisselen. Misschien kan hij het Natuurpact-raadsel oplossen?

Hij keek met een plastic operatiehandschoen aan op lyrische wijze naar de koolmezen in zijn vogelhokje. Was kortom net zo gek als ik op andere wijze, en dan heb je een klik. Ook een beetje, klein beetje met de rug naar de samenleving, zo afgezonderd in zo’n dorp op de Friese klei.

Gij zult niet oordelen?
Hij bood me een wijntje aan en broodje kaas. We raakten in gesprek over de vraag:

• Mag je oordelen over mensen?

…nadat ik er volgens hem alweer diverse oordelen op had zitten. De natuur oordeelt niet, je kunt het beste je zintuigen openen, niet teveel in je hoofd zitten. Volgens hem was oordelen maar beperkend. Nu wil ik daar als professioneel oordelaar best een eindje in meegaan. Wu Wei! Natuurlijk zijn wij allen op zoek naar dat Jenseits von Gut und Bose. Dat pad waar alles uiteindelijk Maya is en alle tegenstellingen versmelten. En met de maat waarmee gij oordeelt…

Maar als je -als onverlichte bijna 40-er- op dat pad bijvoorbeeld biodansende zelfzoekers (voor de domme lezer, ik bedoel dan niet mijn waarde gastheer) tegenkomt die hun unieke zichzelf willen uitdrukken op de akoestische walm van panfluitmuziek? En je krijgt jeuk.

Wat dan?

De kaken op elkaar houden, en interesse tonen. Dat lukt steeds beter, al valt niet iedereen dat op.

VROEMMMM
Een zelfde Onverlichte staat van zijn- een lust tot oordelen- die treft je als vogelaar in het verkeer. Zo ook op de Slachte. De grootste verkeersergernis voor natuurliefhebbers- na inhalende vrachtwagens- zijn andere weggebruikers in het algemeen. Een ergernis die vaak met passie en geclaxonneer wordt beantwoord. Je ziet een zeldzame of gewoon mooie vogel en wilt plat op de rem gaan staan. Maar dan zit er zo’n medeweggebruiker je hinderlijk te stalken. Zondagsrijder.

En je kunt nergens even direct op de weg parkeren, uit de auto springen en fotograferen, onbekommerd over het oordeel der andere verkeersdeelnemers.

In het geval van de Slachte zat ik lekker als wereldvreemde kluizenaar met camera op het asfalt een Argusvlinder (?) te stalken met argusogen. Ik lag plat op het asfalt een compositie boterbloem te proberen.

En ben helemaal ZEN. Althans, dat meende ik, totdat:

VRROOOEEEEEM woem woem wom

Dan komt er – ik noemde ze al even vanwege de geile bochten- zo’n afgekoelde relnicht in maanpak gehesen op z’n grommende testosteronbrommer. En het ijdel gebruik van de naam des Heeren brandt op je lippen. Op deze dag van de Inspiratie, de inblazing van de Geest.

Ze komen steeds meer in karavanen, die brommers zodra het weer eindelijk zomers is. Groeien uit tot een plaag sprinkhanen met teveel cc tussen de benen.

Wat dan?

Oordelen is territorium afbakenen
1500 cc in mijn hoofd is me lief. Wat is de lol van die honderden kilo’s staal als extra beharing die een Chimpansee krijgt als hij tijdelijk de alfa-status bemachtigt. Terwijl je ook- hij reed voorbij- een pisrode Alfa Romeo Spider Cabrio kunt rijden, met voor 10 maal meer ingetogen stijl 1/10de van de herrie. En je ziet veel meer, zonder dat je jezelf in zo’n asbestpak moet hijsen met reclame-opdruk. Die Alfa gluurde ik na als de ronde appelbillen van een 16-jarige Lolita met omhoogprikkende borstjes, zodat passerende senioren al lachten: ‘jahaa, dat benadert de staat van perfectie’. Kijk, dan heb je smaak.

Ik heb een Clio. Hij functioneert, en ik ben- ja hou je vast- daar best tevreden mee. Daarmee is het ook gezegd.

Over smaak valt dus WEL te twisten, er is kwaliteit in gradaties, en oordelen is zinvol. Kan andermans droom niet jouw nachtmerrie zijn en omgekeerd? Dienen wij het Requiem van Mozart op gelijk niveau te plaatsen met het zoveelste I Love You-hitje op R&B-beat, van een meisje dat er geil uitzag, en dat dus kon zingen. Of erger, met Gangstarap. Dient het oordelen juist niet dat; het aangeven van grenzen, je territorium? Omdat wansmaak en andermans ergernissen zich aan je kunnen opdringen. Wie zijn grenzen niet bewaakt met een oordeel, krijgt andermans oordeel op visite.

En doet de natuur eigenlijk ook niet constant dat, grenzen bekennen?

Spotvogel
In de bosjes bij Achlum zat een spotvogel te zingen. Als een spreeuw op steroïden zit dit groene vogeltje de gehele vogelwereld te dissen. Zoals gangstarappers grooves jatten van oude P-funkplaten, zo jat de Spotvogel de geluiden van andere vogels. Van buizerd tot kievit en de claxon van de Melkboer, de spotvogel mixt ze tot hysterische potpourri. Die herrie wisselt de spotvogel iedere paar seconden af met slagen die klinken als zo’n uitrolbare feestfluit.

Daarmee oordeelt hij, ‘dit bosje, dat is van mij, dat was het beste bosje, dus opgerot andere spotvogels, of zoek je ruzie’. En daar krijgen mensen dan een ontroerd voorjaarsgevoel bij. Al die ongenuanceerde scheldpartijen van al die verschillende zangvogels door elkaar. Als wij de taal der dieren kenden, zou het laatste draagvlak voor de natuur verdwijnen. Die verruwing…

MI Side Cambuur
Wanneer we die natuurlijke interactie en vogel-oordelen naar de mensenwereld vertalen komen we bij een zwarte bladzijde uit mijn Friese jeugd: ik ben als late puber enkele malen mee geweest met biervrienden als supporter van Cambuur in Leeuwarden. En stond daar te duwen op de MI-Side toen Frank de Boer van Ajax nog als nog jonge, maar al norse God het veld over rende. Toen scandeerden de Camboeren als spotvogels richting alles dat Ajax was en aan het gas moest:

Joden! Boeren! Homo’s!

Dat zijn oordelen in deze context, jullie zijn niet als ons. Toch?

We kunnen die oordelen nog nuanceren natuurlijk. Wie weet ontdekken we enige goede wil in de stigmatisering van Ajax-aanhang als Joodse homoseksuelen die in de agrarische sector werkzaam zijn. Daar kunnen zij volstrekt normaal functionerende burgers mee bedoelen. In de Arava-woestijn in Israel heb je daadwerkelijk Joodse agrariërs die met Friese koeien de melk produceren voor Yotvata-melkchocolade. Ik heb bij de woestijnstal de regenboogvlag niet zien hangen, noch die van Ajax.

Dus wat bedoelen zij dan..

Moet je Havo hebben om homo te zijn?
Hoe zagen de MI-siders op zo’n afstand dat zij louter met homoseksuelen van doen konden hebben? Ik zie dat niet. Toch. Laten wij ze niet dom noemen, wij waken voor een al te snel oordeel over deze oordelende Camboeren. Zij zien iets misschien beter dan ons. 

‘Moet je Havo hebben om homo te zijn’, zo zong pretmetalband Van Katoen al. ‘Nee, de mavo is genoeg’. Dus kan wederzijdse herkenning op afstand zelfs al op de VMBO beginnen.

Domme mensen bestaan niet, je hebt ook praktische slimheid, mensen die heel handig een spijker in de muur slaan. Het kan mensenkennis zijn- die homoherkenning. Onderschat niet de inzichten die deze productiemedewerkers opdoen, als ze de hele week boteremmers inpakken of zeepjes in plastic. De hele week naar het weekend toelevend, van het ‘maandagmorgengevoel’ tot Thank God it’s Friday. 5 dagen vol bezinning. Om dan zaterdag eindelijk bij je uitlaatklep, je stadion, te zien hoe je troosteloze provincieclub alweer zal verliezen.

Mensen met mensenkennis, die zich daarna bezatten in clubcafe ‘Het Hert’ bij Anneke Douma’s ‘It Woanskip’ op herhaling.

Oooojooeu euuhhhh!!!!

Dat is een kreet van enthousiasme, die duidt op feestgedruis.

Zodat je bij stijgend promillage steeds milder oordeelt over je ware staat van zijn. ‘Mooi feestje joh, wel 30 Amstel gezopen, en ik voelde niks’.’Nee wol juh, ik ’n fles Beer’nburg, ik fielde niks’. ‘Mooi feustje juh’.

Wanneer ik in de sloot in Achlum dan groene kikkers met opgezwollen wangen luid hoor kwaken, beeld ik me ook in dat het Camboeren zijn. Die eigenlijk naar elkaar schreeuwen

Joden! Boeren! Homo’s!

Ze duwen elkaar in gevecht zelfs onder water, als bij een stadionrel. Ze veroordelen elkaar. Een natuur die zo met de rug naar de samenleving staat… hoe kun je daar dan inspiratie uit halen voor een leven met minder oordelen?

Dom
Is het dan slecht van mij, wanneer ik oordeel over voetbalsupporters bij een troosteloze provincieclub:

‘zij zijn gewoon dom, zij roepen maar wat.’

Of zijn zij als die robuust dooraderde natuur-ambtenaar van Sharon Dijksma. Die IS gewoon, zonder te oordelen, en vraagt zich immers ook niet af: Welke zin heeft mijn bestaan nog na het schrijven van zo’n Natuurpact- zin? Dat je zonder enige ironie iets bedenkt als ‘Natuurpact’…. Als de kat die de hele dag naar buiten kijkt, zonder enige gedachte of aandrang tot anders. Zijn bammetjes opknorrend bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Dat ambtelijk eufemisme voor ‘alle bedrijvigheid weg of aan het subsidie-infuus’.

Alweer een oordeel.

Hebben zij meer vrede dan ik?

Met hoeveel dolfijnen moet ik nog zwemmen, welke CD-collectie-uitbreiding van ‘Best of Panflute part XXII’ is nog mijn deel, en diepe ademhalingen tussen Tibetijnse klankschalen? En wat doen we met de mensen die oordelen over mensen die oordelen? Nee, de gebedsteams van Pinkstergemeentes van heel Nederland zijn in 24 uur sessies nodig, om deze eigenschap bij me weg te bezweren, in tongen sprekend en vallend in de geest.

Iemand dom noemen, dat kon niet vond de biodanser. Maar het Christendom dan? Veegde ook Jezus de Farizeeërs en geldwoekeraars niet de tempel uit, in plaats van panfluit te spelen? Wat als jouw zelfexpressie leidt tot agressie?

We kwamen tot een gedeelde conclusie dat te snel oordelen averechts werkt. Dan sluit je jezelf af. En een gesloten houding is het tegendeel van Verlichting. Want dan sta je open om te ontvangen, en kun je ook gastvrij zijn.

En dat was deze biodanser.
Dus hij snapt toch iets goed waar ik in onenigheid weer wat van op kon steken. En zo wandelden wij op de bonnefooi verder over het pad naar Verlichting door het Friese Boerenland.