Wetenschappers en journalisten vallen alweer door de mand door #wetenschapsmisbruik

Gewicht verliezen door chocola te eten, heerlijk nieuws!
Dat schreeuwt om prachtige koppen in de krant, maar is het wel waar? Dat is kennelijk iets waar veel journalisten geen boodschap aan hebben. ‘Een studie wees uit dat..’ is genoeg om het gepubliceerd te krijgen. Het onderwerp spreekt de massa aan, het gaat over eten en klinkt lekker, het is goed nieuws en er is ‘een studie’ waarmee je de persoonlijke verantwoordelijkheid af kunt schuiven. Het persbericht is al bijna een panklaar artikel, hoppa, ideaal voor de luie ’journalist’. Met minimale tijd en inspanning iets gepubliceerd dat graag gelezen wordt. Of het klopt doet er niet toe.

Precies dàt gebeurde met een nep-persbericht, zie het artikel ‘Junk science geeft waardeloos beleid’. Dr John Bohannon creëerde dit nep-persbericht en fingeerde een instituut om de bewering autoriteit te verschaffen. Het artikel baande zich als vanzelf een weg door de media. Bohannon, een Harvard moleculair bioloog, deed zoiets al eerder zoals we hier berichtten. Hij slaagde er toen in een nep-artikel door 157 van 304 ‘peer-review’ tijdschriften geaccepteerd te krijgen. There is something rotten in the state of science:

This whole area of science has become kind of corrupted by really poor standards between scientists and journalists. Bohannon and his collaborators purposely falsified some of their data and left crucial details out of their press release to see how many in the media would notice. It turned out to be none.

Niemand checkte zijn onderzoek, niemand vroeg commentaar en niemand vroeg naar onnauwkeurigheden in zijn werk, aldus een geschokte Bohannon:

 “I was kind of shocked at how bad the reporting is,” he said. “I didn’t realize how bad people who call themselves proper journalists are at covering this beat.” … “most reporters aren’t interested in the finer points of scientific research. They want a sexy story, and if it can be based on a catch-all authority, even better.”

Bohannon noemt het niet alleen schokkend dat het vertrouwen van het publiek in wetenschap zo misbruikt wordt, maar een consequentie is ook de ‘adoption of bad policies’. Behalve de journalistiek pakt Bohannon ook de wetenschappers en politici aan die hierin meegaan. Als voorbeeld haalt hij onder andere de ‘neonics’ pesticiden aan die in de EU volop de schuld kregen van bijensterfte. Onterecht zoals meerdere blogs hier op CeeGee punt ennel aantoonden.

Het is schokkend hoe makkelijk en hoe vaak wetenschap misbruikt wordt. De academische jacht op publikaties èn subsidies leidt tot perverse misstanden. Er zijn een aantal oorzaken. Een belangrijke is het gebrek aan morele integriteit bij sommige wetenschappers die de grenzen van het betamelijke overschrijden voor een project, baan of prestige.

Dit zouden universiteiten niet mogen tolereren vanwege de geloofwaardigheid van de wetenschap. Ze zouden moeten ingrijpen, ook als dat ten koste gaat van lucratieve projecten, maar het hemd is soms nader dan de rok. Bohannon’s aanpak: ‘my approach is shaming’. Onderzoekers die duidelijk en aantoonbaar over de wetenschappelijke schreef gaan verdienen het kritisch in de kijker gezet te worden. Er is immers publiek geld mee gemoeid en iedereen mag het weten als dat misbruikt wordt. 

Maar ook het hedendaags wetenschapsbedrijf is een probleem. Zo vertrouwde een hoogleraar in de milieuwetenschappen mij privé eens toe dat hij het klimaat-argument soms ook pervers vond. Maar ja, wat moet je. Als je bij een projectaanvraag toevoegt ‘dit onderzoek zal belangrijk inzicht op kunnen leveren in de gevolgen van klimaatverandering’ dan schieten je kansen op toekenning omhoog. Succes van een hoogleraar/afdelingshoofd wordt door de leiding vooral afgemeten aan het succes bij het binnenhalen van geld, minder door het minder makkelijk te meten wetenschappelijk succes. Dat is dus een perverse prikkel in ‘het systeem’.

Ik wil ook niet alarmistisch doen over DE wetenschap, want die bestaat niet. Het merendeel van wetenschappers doet degelijk en nuttig wetenschappelijk werk. De moleculaire mechanismen bij Alzheimer, de genregulatie van celdeling, ingenieuze katalysatoren voor speciale reakties.. en ga zo maar door. 

Sommige gebieden van wetenschap lenen zich helaas ook beter voor misbruik dan andere en het zou interessant zijn om te weten waar de kans op misbruik het grootst is. Duurzaamheid bijvoorbeeld, het is populair en lekker vaag. Je kunt er alle kanten mee op, ook de verkeerde. Niemand weet precies wat je ermee bedoeld maar het klinkt goed en het leent zich ervoor het publiek angst aan te jagen. Vruchtbare grond voor misbruik. Ik ben benieuwd of er dergelijk onderzoek is gedaan. Als er reageerders zijn met informatie, wetenschappelijk betrouwbaar :-), dan lees ik het hieronder graag. Ik vermoed dat de typische thema-onderwerpen van climategate.nl  hoog zullen scoren.

Dit tweede onderzoek van Bohannon geeft toch een beetje hoop. Zijn illustratieve  voorbeelden zouden toch ogen moeten openen en acties stimuleren. Het misbruik van wetenschap door politiek en media moet door integere politici en media aangepakt worden. Je kunt academici moeilijk verwijten dat correct onderzoek misbruikt wordt door cherry-picken bijvoorbeeld.

Het rommelen op het niveau van de wetenschap daarentegen moet door de academische wereld zelf worden aangepakt, het is zonneklaar wat wel en wat niet kan en sinds ‘Stapel’ zijn er meer  mogelijkheden om fouten en misbruik te melden. Er zijn ook recente initiatieven die misschien een begin van de nodige schoonmaak in gang kunnen zetten. Climategate.nl houdt ze in de gaten en u op de hoogte.