Laacher See, met kringetjes in het water door opborrelend CO2
Dankzij geoloog Ronnie van Overmeeren en de Universiteit Utrecht bezocht ik opnieuw de Eifel om dit Europese Yellowstone uit te kammen.Bij de Laacher See borrelt de CO2 nog naar boven, en de vulkaan slaapt slechts nadat hij 12.900 jaar geleden uitbarstte, om zijn asregens tot in de Baltische zee uit te storten. In afgelopen 2 miljoen jaar vonden in de Eifel 340 vulkaanuitbarstingen plaats. De laatste uitbarsting was 11.000 jaar geleden, dus vlak voor/tijdens het begin van de eerste landbouw in het Midden Oosten. Met mondiale effecten op het klimaat.
CO2 bubbels borrelen van onder het gesteente vandaan
Met de geologische wandelexcursie- gids (die ze wat mij betreft in de verkoop mogen doen, topwerk van Ronnie van Overmeeren) en de Eifel Georoutes App, te downloaden (www.co2-cato.nl) voor je Ipad en mobiel leer je het natuurgeweld lezen onder het ogenschijnlijk zo lieve, soms bijna saaie Duitse agro/bos met heuvel- landschap. Je ziet zo ook vooral de herstelkracht van de natuur na zulke enorme catastrofes, die geologisch gezien recent plaatsvonden.
De abdij van Maria Laach aan de Laacher See is met vulkanisch gesteente gebouwd
Je kunt aan de rand van het meer bij Maria Laach periodiek de bubbels omhoog zien borrelen, en dan ontstaan kringetjes in het water. Het meer ligt in zogenaamde Caldera. Dat is een instortingskrater, die ontstaat als een magmakamer op ongeveer 5 kilometer diepte in korte tijd explosief enorme hoeveelheden lava uitspuwt om dan te imploderen. Die van de Laacher See is in een rondwandeling van 14 kilometer te belopen. De caldera van Yellowstone is 60 kilometer in doorsnede, dus van een supervulkaan. Da’s andere koek. Dit is meer E10-super, een beetje verdund met Duitse bio-ethanol.
Meerfelder Maar met links de Mosenberg. Trudy overdenkt de wetenschappelijke twist tussen de Plutonisten en Neptunisten over de vraag of basalt van vulkanische oorsprong was of sediment door water afgezet
Ja, maar!
De meest spectaculaire vista vormt het Meerfelder Maar, waar je Trudy in diepe geologische gedachten ziet mijmeren. Een Maar is een explosiekrater. De explosiekracht ontstaat doordat heet magma naar boven komt, en op zijn reis met water in aanraking komt dat direct door de hitte in damp wordt omgezet en dus enorm uitzet. Je krijgt dus een soort waterdampbom die enorme gaten slaat. Het dorpje Meerfeld ligt in die krater, deels gevuld met water.
Zie ook de Mosenberg vulkaan links op de foto en de Windsborn met haar vulkaanmeer. De Mosenberg spuitte lavafonteinen die door CO2 uit de magmakamer omhoog werden gestuwd.
Die Mosenberg barstte 35.000 jaar geleden uit, toen de Neanderthalers nog in het vlakbijgelegen Neanderthal tussen Dusseldorf en Keulen leefden. En zijn lava stroomde naar het dal van de Kleine Kyll, die je hier op de foto kunt zien.
Kleine Kyll slijt zich uit in dal onder aan Mosenberg-vulkaan, met blokkade van basalt ontstaat een watervalletje
Ook een natuurkracht, dat kleine riviertje dat zich in het dal uitsleet. Je ziet hier bij de Wolfslucht basalt-ontsluitingen. Door een blokkade van het riviertje met basalt ontstond een waterval. (letje)
Basalt-ontsluitingen bij Wolfschlucht
De Wolfschlucht, een naam die de Duitse Romantiek ademt, je gaat er spontaan het Horst Wessel-lied van zingen bij de wandeling, die ook voert over de ‘Germanenbrucke’: “Die Fahne hoch….
De natuur heeft de tijd, en zo slijt een klein stroompje in tienduizenden jaren een hele kloof uit
Spectaculair zijn verder de actieve lava-groeves waar met explosieven de aarde is opengewerkt, en waar je in de wanden laagje voor laagje de asregens ziet afgezet.
Plantengroei van akkerdistel en iets kamille-achtigs vult meteen de met rust gelaten gaten in van de lavagroeve
De asregens zijn laagje voor laagje afgezet. Op voorgrond vestigt zich boerenwormkruid
Met zelfs lavabommen, basaltbollen als zwarte stenen er in geramd.
Zaadjes vestigen zich met de wind in het catastrofe-landschap, en in korte tijd verhullen zij de rampen met groen vernis
En direct zodra de steenwinning een plek overlaat, grijpt de plantengroei weer haar kans. Akkerdistels worden door bijen en vlinders bestoven, hun zaadjes waaien met de wind naar een onbegroeid stuk lava. Het leven zelf is ook een geologische kracht, die rampen afdekt, gesteente doet barsten.
Een kleine parelmoervlinderop distel bij Strohn
Een vergeet-me-weltje op lava, ik moet even opzoeken welke dit is, een vlasleeuwenbek volgens de lezers
En al gauw zijn de restanten van de catastrofe bedekt met een groen en kleurig laagje vernis, alsof er nooit iets gebeurt is.
Lavagroeve van Strohn, met dynamiet opengewerkt, de menselijke variant van plutonistisch natuurgeweld
Beste Rypke,
hele mooie reportage! Wij zijn recent nog op deze plekken geweest, fantastisch mooi gebied. Helaas kun je geen plek meer vinden waar je uitzicht niet verkloot wordt door die @#$%@# Windräder. Knappe foto’s dus! Een aantal van je foto’s zouden zo uit mijn album kunnen komen. Mooi! Met name gebied rond Gerolstein is boeiend, vulkanisch met scherpe overgangen naar mariene afzettingen met vele fossielen, trilobieten etc. Bezoek aan het Edelsteen museum in Idar Oberstein is dan een verplicht nummer. Prachtige fossielen en mineralen tussen -naar mijn mening- gruwzame kitsch. Maar wel heel knap en met veel vakmanschap gemaakt, dat dan weer wel.
Dat vergeet-me-weltje is waarschijnlijk een leeuwenbekje.
Volgens mij is een Vergeet-mij-nietje blauw.
Ik heb in een grijs verleden nog eens mijnbouwkunde geprobeerd voor een paar jaar aan de TU in Delft. Op excursie voor geologie zijn we toen ook hier geweest. Wat me nog het meest is bij gebleven is dat de lavabommen van de laatste uitbarsting in de omgeving van Berlijn zijn gevonden. En het feit dat het geologisch gezien vanwege de geringe tijd sinds de laatste uitbarsting wordt beschouwd als een actieve vulkaan.
Als je op Google Earth kijkt zie je dat de omgeving vergeven is van caldera’s.
Dank Rypke,
Heeft je gastheer misschien ook meer details over alle bekende Pleistocene Erupties van de Eifel? Mijn hypothese is dat deze een patroon met een frequentie van ongeveer honderd duizend jaar oplevert. Terzijde zij opgemerkt dat de meeste Europese vulkaangebieden actief waren ten tijde van de Laacher See explosie. IJsland had een eveneens formidabele eruptie een paar honderd jaar later, die de wijd verspreide Vedde Ash achterliet. In Spanje was het Garrotxa gebied voor het laatst actief met een uitbarsting van de Croscat vulkaan tussen 13 en 15 duizend jaar geleden. Idem voor de Puy de Dôme in het Massif Central in Frankrijk ongeveer 10.700 jaar geleden. Waarom dat allemaal vrijwel gelijktijdig gebeurde (in geologische zin dan) heeft mij nog niemand uitgelegd. Maar er zijn ideeen.
Nee bliksem: dat is geen gehakkelde aurelia maar een kleine parelmoervlinder! Leuke soort, dat wel. Plantje is vlasbekje.
Wat is natuur toch veel indrukwekkender dan cultuur.
Prachtige plaatjes.
@Henk: dank voor je soort-aanwijzingen: voor een aurelia was hij me al niet gehakkeld genoeg, en te oranje. Dus dan heb je bij deze mijn twijfel ook weggenomen, dat het gele bloempje iets met ‘bekje’ zou zijn bleek al uit zijn verschijningsvorm, maar vlasbekje had ik zelf nog niet gezien
Vlasleeuwenbekje (Ness+Henk)
@Andre Bijkerk, wie weet heeft druk van het landijs van de ijstijden een effect gehad? Daar vond ik nog niets over in de gids
Zou kunnen maar het meeste ijs was toen al weg, Rypke.
Ik denk dat Prof mevr. Tolstoy er dicht bij in de buurt komt:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/2014GL063015/abstract
Daarom ben ik zo benieuwd of de vulkaan eifel zich ook aan die honderduizend jarige cyclus houdt. De schaasrse data die ik vond, wijzen wel in die richting.
eerder dan een CO2-ramp zou het denk ik een stof/as-ramp worden. Ik neem aan dat de laatste uitbarsting afkoeling veroorzaakte?
Mooi stukje Rypke. Ik moest erg lachen om je verhaal bij de Wolfschlucht. Dat soort humor gaat er bij mij goed in.
interessant.
Dus die vulkanen kunnen ook de oorzaak zijn van die gekke steen/basaltblokken in Luxemburg/’klein zwitserland’?
ik denk van wel.
@Peter Klein, hoe groot zijn die blokken? Of een Duitse vulkaan als Dikke Bertha kan fungeren, en een vrachtwagen van 40 ton kan wegschieten over 60 km is mij (nog) niet bekend. Maar de explosieve krachten moeten gigantisch zijn geweest
De Eifel was overigens van Luxemburg tot de Duitsers het in 1789 inpikten. Ach, en zo hangt de gehele wereldgeschiedenis aan elkaar van vrolijke landjepik, moord en doodslag, de wisselende regimes aanelkaar gekit in een bad van bloedvergieten.
Met de mensheid wordt het nooit wat, maar gelukkig is er bier en de natuur om dit in onze tijd zo overschatte ‘sociale leven’ te ontvluchten. Uiteindelijk is moord en doodslag de voortzetting van sociaal leven met andere middelen
de basaltblokken zijn ter plaatse ontstaan (uitvloeings-gesteente). Ik heb er overigens ook tussen gelopen.
Niet helemaal, ook de Eifel was onder de invloed van duitse Kleinstaaterei, met de grootste stukken onder Keurtrier en inderdaad Luxemburg.
Kaartje: http://www.hoeckmann.de/imagesdeutsch/rhlpfalz.gif
Volgens mij is de CO2 uitstoot enorm met een vulkaan uitbarsting.
Ik reageerde op een artikel waarin werd geschreven dat de CO2 peiling/meter in Hawaï staat. Mijn opmerking dat deze eilanden groep vulkanisch is met actieve vulkanen dus dat de peiling van CO2 daar hoger is, werd weggelachen want vulkanische uitbarstingen bevatten weinig CO2! Volgens de auteur……
Wie weet het antwoordt? Stoten vulkanen veel of weinig CO2 uit?
Wat is veel, wat is weinig. Alles is relatief. “Google is your friend ” hoor je steeds vaker….
http://www.knmi.nl/cms/content/99805/uitstoot_van_koolstofdioxide_door_vulkanen
Het meetpunt op Hawai is wel het eerste meetpunt, maar allang niet meer het enige… Twijfel over toename CO2 hoe je niet te hebben.
Mooie reportage Rypke, top!
Dat je niks over landijs hebt gevonden lijkt me niet zo vreemd, bij mijn weten is het ijs niet tot aan de Eifel gekomen. Niet tijdens de laatste IJstijd en ook niet tijdens het Saaliën.
@Roel, tnx, dat is ook niet nodig voor druk op de bodem onder de Eifel, je kunt je voorstellen dat een ijsbedekking tot de Weichsel (het Weichselien) een geologische invloed heeft gehad op de Eifel. Uiteindelijk veert het land in Scandinavie nu 11.000 jaar later ook nog steeds met een centimeter per jaar omhoog, sinds het IJstijd-ijs is verdwenen
Ik vind dit wel iets om eens wat in te gaan grasduinen, ik wil hier wat meer van weten.
Zo zie je maar weer, het ene woord lokt het andere uit.
Geologie blijft altijd een verbazingwekkend iets.