Screen Shot 2015-11-09 at 08.20.57

Televisie was al plat voor de flatscreen werd uitgevonden, maar Tegenlicht blijft af en toe uitzonderingen op die regel produceren, zoals in de uitzending met Duurzame 100-knuffelarchitect Thomas Rau. Voor we dat gaan bewieroken eerst even een heldere technische definitie geven van Bullshit, het plaksel waarmee de carbofobische duurzaamheids-industrie doorgaans aan elkaar zit vastgekit.

Harry Frankfurt geeft in zijn wetenschappelijke verhandeling over ‘Bullshit’ het verschil aan tussen ‘liegen’ en ‘bullshit’ verkondigen. Bij liegen erken je een zekere objectieve waarheids-standaard, maar je besluit die tot eigen voordeel te verdraaien. Bullshit verkopen, betekent dat je onbekommerd onzin verkoopt, dus ‘with no concern for truth’, geen enkele achting toont voor waarheidsstandaarden. Als je het maar goed bedoelt is de kern van de meeste bullshit geworden. Sinds de postmodernisering van waarheid is dat ‘gij zult niet oordelen’ toch een beetje de norm, ieder zijn waarheidje, want objectieve waarheids-standaarden mogen niet bestaan.

Net als bij facebook-meningen, of van die Palestijn-knuffelaars die tegen Israel schoppen maar er nog nooit zijn geweest. Dat zij het goed menen te bedoelen heet dan voldoende, en dat moet je dan zelfs maar respecteren.

Bullshit.

Zoals Frankfurt een herkomst van het woord ‘bull’ beschrijft: Bij een ‘bull’-bijeenkomst in de pub kunnen’the lads/bulls’ ervan uitgaan dat ze gewoon lekker voor de lol er vanalles tegen elkaar kunnen uitflappen, zonder dat anderen hen later op het waarheidsgehalte zullen aanspreken. Dat wat zij zeiden daadwerkelijk doordachte opinies waren op serieuze gronden. Als je samen maar een pint kon drinken en lachen. Zo is reclame een professionele vorm van bullshit, waarbij iedereen ook best weet dat het bullshit is. Of denkt u werkelijk dat die kleine olifant die door de jaren ’60 kleuter werd uitgelachen toen hij de laatste Rolo misliep, op zoete wijze wraak kwam nemen door de opgegroeide Rolo-snoeper een slag met zijn slurf te geven?

De groene lijm die de Duurzame 100 van dagblad Trouw bijeen houdt is soms gewoon botte leugenarij, maar nog vaker dus gewoon Bullshit. Men roept wat geks over CO2, het voelt goed, en meent het goed te bedoelen. Dus dan is het goed, zolang er maar voldoende toehoorders zijn die je niet weerspreken, die gewoon vaststellen wat je verkoopt: Bulllshit.

Belangrijk filosofisch standaardwerk, dat de op CO2-gefocuste duurzaamheidslobby grotendeels ondergraaft

Belangrijk filosofisch standaardwerk, dat de op CO2-gefocuste duurzaamheidslobby grotendeels ondergraaft

Groene lap
Je reageert aanvankelijk als een stier op een groene lap, wanneer Tegenlicht Duurzame 100-architect Thomas Rau opvoert die het einde van bezit aankondigt omdat ‘de’ grondstoffen razendsnel ‘op’ raken (= bullshit, goed bedoeld, slecht bedacht). En er moet weer eens een radicaal nieuw economisch systeem komen balbalblabla (= Bullshit, dat evolueert op darwinistische wijze en is niet topdown af te dwingen).

Maar….nee, Rau heeft een goed punt, wanneer het gaat om het nodeloos doordraaien van producten, die door de producent expres op een nodeloos korte leeftijd worden gefabriceerd. Zodat de consument weer eerder zijn product koopt. Hij toont een filmpje waarbij de gloeilamp aanvankelijk 2500 branduren had, maar door karteldruk werd beperkt tot 1000 uren. Dan moet de consument weer eerder naar de winkel voor een nieuwe.

Door het primaat van het product weer bij de producent te leggen, dwing je de producent weer anders over zijn product te denken en de levensduur daarvan. Een kantoor huurt dan de verlichting voor 15 jaar bij Philips. Want uiteindelijk heeft de afnemer geen enkel belang bij de lampen zelf, het materiaal. Hij wil gewoon dat zijn kantoor verlicht is. Na 15 jaar mag Philips de lampen weer terugnemen en kijken wat ze met het materiaal doen.

Als er nu iets is dat mij ook ergert, is dat ik regelmatig zaken ‘weg’ gooi, lees verplaats naar een andere plek op aarde, die in potentie gewoon grondstof kunnen zijn voor iemand anders, voor een ander product. Maar daar zit nu geen economisch model achter. Het idee dat Rau verkoopt kan best EEN manier zijn om met name bij grootverbruik meer zaken in een ‘dienst’ om te zetten die nu als ‘bezit’ worden verkocht.

Het ligt een beetje in het verlengde van die Vlaamse hoogleraar die Tegenlicht opvoerde, waarbij het fabriceren van rotzooi met korte levensduur uit China uiteindelijk onze eigen economie zal uithollen. Liever een echt Zwitsers zakmes dat je leven meegaat, dan een Aziatische imitatie die al vlot sneuvelt.

Kortom: iedereen die een leuk idee heeft dat werkt is welkom. Als het maar vanuit common sense is en niet vanuit groene paniek of zelfprofilerend groen moralisme: bullshit dus.