Klaas Knot, President Nederlandse Bank en prominent lid van Europese Centrale Bank, in gesprek met Witteman in Buitenhof
Ook Nederland’s super-econoom snapt niets van economie
Nadat ik eerder Arnoud Boot en Lex Hoogduin (overigens ex-kandidaat voor de baan van Knot) als monetaire topeconomen moest wijzen op hun volledig door de werkelijkheid achterhaalde Maastricht-denken, moet nu Klaas Knot ernstig toegesproken worden, naar aanleiding van zijn optreden in Buitenhof vanmiddag.
Knot ziet een groot probleem in het feit dat onze exporterende industrie bloeit, en weet ook hoe dat “probleem” opgelost kan worden: met loonsverhogingen.
Hij zegt het, maar elk zinnig mens snapt dat loonsverhogingen het bedrijfsleven geen goed doen. Ook Witteman had in deze een gezonde intuïtie. Zelfs Knot leek moeite te hebben om zijn intuïtie te verdringen. Uiteraard omdat loonsverhogingen natuurlijk helemaal niet goed zijn voor het bedrijfsleven.
Ze zijn wel goed voor “de economie”, in die zin dat ze de bestedingen bevorderen en daarmee onze economie stimuleren. Dat moet hij dan eerlijk zeggen. Maar ook dat blijkt een te oppervlakkige redenering die niet klopt, hier kom ik op terug.
Op Witteman’s bezwaar dat loonsverhogingen de concurrentiekracht toch verminderen, gaf hij het volgende merkwaardige antwoord:
In het MKB gaat het nog slecht, en de werkloosheid is nog te groot, maar onze concurrentiekracht is niet in gevaar. Loonmatiging kan ook te veel worden. Dat geeft overschot op de lopende rekening en dat is onevenwichtig.
Dus kunnen volgens Knot de lonen omhoog, maar dan alleen van de exporterende bedrijven.
Hoe naïef kun je zijn…
Want als de lonen in het exporterende bedrijfsleven stijgen, kun je een golf van loonstakingen verwachten in de zorg, bij de ambtenaren, en bij de grote bedrijfsleven CAO’s. Zeker omdat de lasten van de burgers al 15 jaar stijgen. De koopkracht van de middeninkomens gaat al 15 jaar achteruit, en dat komt niet door te lage lonen, maar door telkens stijgende lasten van de overheid. Er is dus veel behoefte aan een groeiend besteedbaar inkomen bij de burgers, maar dit te regelen met – gedifferentieerde! – loonsverhogingen is het paard achter de wagen spannen: voor een gezonde economie moet het grote graaien van de overheid teruggedraaid worden.
Helaas zal het tegendeel gaan gebeuren door het energieakkoord: dat gaat een enorme extra aanslag op de koopkracht plegen. Maar daarover een andere keer meer.
Handelsoverschot is het gevolg van de te goedkope euro
De reden dat de bedrijven zich suf exporteren is de euro. Als we die niet zouden hebben, zou onze gulden zeker 25% meer waard zijn dan de huidige euro, en onze producten dus 25% duurder voor het buitenland.
(Die 25% is een wilde gooi, je zou ook meer dan 33% kunnen beargumenteren: de 13% van bij het in de euro stappen, plus de 20% revaluatie van Zwitserland na een paar jaar aan de euro gelinkt te zijn, bijvoorbeeld.)
Onze exporterende industrie zou met de veel duurdere gulden heel hard moeten werken, innoveren en investeren om toch nog deze duurdere producten te kunnen verkopen in het buitenland, namelijk omdat ze beter en innovatiever zijn dan die van de goedkopere landen. Door de veel te goedkope euro hoeft de industrie dat allemaal niet, wordt je als multinational slapend rijk, is innovatie niet nodig en kun je lekker je oude investeringen uitmelken. En wat geld sparen voor slechtere tijden.
Onze multinationals vinden de euro dus helemaal top, en omdat die uitstekend lobbyen in Den Haag is dat ook in het kabinet de gangbare opinie: wat goed is voor het exporterende bedrijfsleven, is goed voor Nederland. Dus is de (te goedkope) euro fantastisch voor onze economie.
Dat is precies de reden van het “probleem” van de achterblijvende investeringen van de exporterende bedrijven waar Knot zo bezorgd over is, en die hij wil compenseren met loonsverhogingen. Een oplossing zonder probleem-analyse, daar houden wij ingenieurs niet van, maar topeconomen blijkbaar wel.
De nadelen van de te goedkope euro
De keerzijde van de voor Nederland veel te goedkope euro is dat uw spaargeld en pensioen 25% minder waard zijn, uw benzine, koffie, chocola, gebouwen (staal), energie, vakanties, een huisje in Frankrijk, etc. veel te duur zijn. En dat voor het niet-exporterende bedrijfsleven de grondstoffen, energie en machines 25% duurder zijn, en dus hun producten voor u ook veel duurder zijn.
Kortom: de te lage euro maakt de exporterende bedrijven lui en rijk, maar de burgers en het grootste deel van het MKB arm.
Helaas snappen Knot en Den Haag niet dat dit binnenlandse MKB en uw besteedbaar inkomen bepalen of het goed gaat met onze economie, en niet de winstcijfers van de multinationals!
En bedenk wel: tegenover ons enorme handelsoverschot staat een precies even groot handelstekort van de landen waar we naar exporteren: dus (ook) de Zuid-Europese landen. Daar concurreren we met onze (nu nog!) hogere efficiency en lagere kosten de economie namelijk volledig kapot. Waar ze zich niet meer tegen kunnen verdedigen met een devaluatie, omdat ze – u raadt het al – in de euro gevangen zitten.
Als wij de lonen maar genoeg verhogen en op innovatiegebied en efficiency maar afzakken tot Zuid-Europees niveau is onze handelsbalans weer keurig in balans en is Knot dus tevreden. Dat daarmee ook ons reële concurrentievermogen (dus gecorrigeerd voor de 25% te lage euro) vernietigd is, en daarmee de werkelijke kracht van onze economie, kan hem blijkbaar niks schelen. En dat is directeur van de Nederlandse bank….
Het echte probleem waar Knot aan zou moeten werken
Knot heeft dit totaal niet in de gaten en pleit dus voor loonsverhogingen. Los nog van de illusie dat die beperkt kunnen blijven tot de bedrijven die er ruimte voor hebben, is het dus ook de genadeslag voor de werkelijke concurrentiekracht van dit exporterende bedrijfsleven. Op het moment dat de euro valt (en dat is onvermijdelijk) zal blijken dat onze export totaal in elkaar zakt omdat de bedrijven te duur zijn en veel te hoge loonkosten hebben. Ik heb dus liever dat de lonen laag blijven en de bedrijven flink vlees op de botten opbouwen, want dat gaan ze heel hard nodig hebben!
De tactiek van Knot komt erop neer dat de sterke landen in Europa zich moeten aanpassen aan de slechtste, zodat de euro-utopie nog een tijdje langer in stand gehouden kan worden, maar waardoor onze concurrentiekracht buiten Europa instort. Terwijl niemand zich af lijkt te vragen hoe we in de wereldeconomie van over enige decennia overeind zullen kunnen blijven bij de onvermijdelijke opkomst van reusachtige economieën als China en India.
Laat ik Knot een gouden tip geven: het verhogen van de kosten en verlagen van de concurrentiekracht gaat daar niet positief aan bijdragen!
De rol van Nederland in de ECB
Dat Knot dit niet in de gaten heeft is zeer ernstig, want als prominent lid van de Europese Bank is het juist zijn morele plicht om dit rampzalige mechanisme van de one-size -fits-none euro muntunie te doorzien en aan de orde te stellen.
Maar niets daarvan. Hij vermeldt zelfs nadrukkelijk dat hij al altijd tegen de QE (quantitative easing) is, terwijl Draghi juist weer heeft aangekondigd daar onbeperkt mee door te zullen gaan. Draghi zal dus koste wat het – u! – kost de euro overeind houden. Knot weet blijkbaar dat dat slecht voor ons is, maar houdt zijn mond. Wat een ontluisterend vertoon van zwakke knieën en gebrek aan visie!
Het lijkt er steeds meer op dat hij zich samen met de Duitsers elke keer weer door de Fransen in de luren laat leggen. En intussen raakt Frankrijk (precies door dit beleid) steeds verder aan de bedelstaf, wordt de toestand in Italië steeds dramatischer en zakken Spanje, Portugal en Griekenland steeds verder weg in sociale ellende.
Het is uiterst verontrustend dat de machtigste economen en politici in Nederland niet begrijpen of niet willen begrijpen dat de oorzaak van de economische problemen van de eurozone niet de lage loonkosten, het te slappe (Zuid Europa) of te strenge (Noord Europa) overheidsbeleid, de te lage uitgaven van de burgers, de lage olieprijs, of de sterke dollar is, maar de euro zelf.
Als netto bijdrager aan Europa, met inmiddels honderden miljarden aan uiterst dubieuze garanties voor Zuid Europese schulden aan onze broek, en nog veel hogere transferbedragen en bank-red-kapitalen in aantocht, als sterke handelsnatie met goede banden met alle Europese landen, en zonder belastend oorlogsverleden, zijn wij bij uitstek het land om de knuppel in het hoenderhok te gooien en een einde te maken aan het Brusselse schimmenspel met de muntunie dat voor zowel de rijke als de arme eurolanden desastreus uitpakt.
Om te beginnen door in de ECB niets meer te accepteren dat de toestand nog verder verergert, zoals de quantitative easing. Waar Knot zoals gezegd tegen is, maar die hij wel gewoon laat gebeuren “omdat we gewoon moeten leren om met die meningsverschillen in de ECB om te gaan” en “omdat het ook niet geloofwaardig is om te suggereren alsof je het altijd overal over eens bent.”
Tsja….
Uiteraard is de enige op termijn stabiele oplossing voor de economische problemen van de eurozone, met behoud van de euro, de Matheo Solution, zoals u inmiddels allemaal weet. Maar daar zult u Knot in Buitenhof niet over horen.
Klaas Knot, President Nederlandse Bank: “een groot probleem in het feit dat onze exporterende industrie bloeit” is baarlijke nonsens. Dat hoor je in Duitsland bij hun Duitse Centrale Bank nooit en te nimmer zeggen.
Het hebben van een groot overschot op de Handelsbalans wil nog niet zeggen dat het goed gaat in Nederland. Het besteedbaar inkomen van de bevolking is alleen maar gedaald, dankzij de “bezuinigingen” van Rutte. Vandaar dat het MKB, de motor van onze economie, het helemaal niet goed doet.
Probleem van dit land is, het begrotingstekort. Jaar in jaar uit geeft onze overheid meer uit dan er in komt. Een privé-personen zou zich dit niet kunnen permitteren, maar ook een land niet. Onze politici weigeren dit probleem aan te pakken. Meneer Knot is een zetbaas van de Bilderbergers en dat doet ie goed (afpakken van ons geld) en een matig tot slecht econoom.
Probleem van onze economie is dat de staat aan de tieten ervan hangt,.
Zelfs wanneer de melk op is, zuigt ze door,.
Ach ja ondernemers hebben altijd een smoes om de lonen van hun werknemers niet te hoeven verhogen. Als het slecht gaat krijg je geen loonsverhoging omdat de jaarcijfers slecht waren, als het goed gaat krijg je geen loonsverhogoging omdat de vooruitzichten slecht zijn.
Titel en toonzetting in deze blog is enigszins misleidend omdat ik denk dat Knot donders goed snapt hoe de vork in de steel steekt. Het is alleen dat hij met handen en voeten gebonden is aan de ECB voor het voorstellen van te nemen maatregelen.
Ik denk dat je Knot overschat. Als je dit echt snapt, wil je niet verantwoordelijk zijn voor het naar de haaien helpen van je land, dat zou ook voor Knot gelden.
Ik heb inmiddels met een hele reeks mensen uit de top gesproken, die rechtstreeks verantwoordelijk zijn voor het Nederlandse beleid. Wat opvalt is dat de diepgang klein is en de group-think enorm groot. Men praat op een gegeven moment wel met adviseurs en met elkaar, daar komt een beeld uit, en dat is het dan. De top (kabinet en DNB) zijn het dan eens. Dan wordt er niet meer nagedacht en wordt alles in beleid omgezet. Daarbij is reflectie niet meer mogelijk, laat staan gewenst.
Je krijgt dan van iedereen dezelfde dooddoeners, men sluit de rijen en ploegt voort.
Dat die adviseurs van de banken en het grote bedrijfsleven komen is duidelijk, en dat die zo hun eigen belangen hebben ook.
Dat Zalm luid lachend de gulden voor 13% te lage waarde in de euro liet opgaan was ongetwijfeld erg welkom voor het exporterende bedrijfsleven, en Zalm dacht dan ook vast dat hij een slimme truc uithaalde. Daar heeft hij helaas het MKB en de sparende burgers niet nog even bij geraadpleegd, nadat het hem door de multinationals was aangeraden…
@ Dhr Wolters,
Ik ben geneigd Tije Pietersma te geloven . Ook Klaas Knot heeft niets meer te vertellen en lult maar een end raak, teneinde niet uit de groep te worden gegooid. En wie kijkt er nog naar ‘ buitenhof ‘.
Wat u zegt : ook bij de hoge heren is consensus belangrijker dan de problematiek zelf. Vandaar ook dat het schip de koers vaart die het vaart. Zie het gehele transitie – gebeuren . Veel kabaal, maar altijd te laat. Zo is het ook met de Europese banken die het inmiddels ook niet meer weten. Klaas Knot is de opvolger van Nout Wellink die als kleine jongen werd weggestuurd uit het fort en Nout was weer de opvolger van de nog machtige Duisenberg, maar die zag het allemaal al aankomen en pleegde zelfmoord in het zwembad.
Shauble zei het in 2012 al op de G20: ‘op een schuldenberg kun je geen ecomie bouwen’, en zo is het. Ik voorzie een herhaling van 1923 al heel lang en adviseer dan ook iedereen met geld op de bank er iets mee te doen. Ze luisteren niet naar me :-)
Wie voor een crisis waarschuwt krijgt uiteraard uiteindelijk altijd gelijk, maar in dit geval vrees ik dat je sneller gelijk zou kunnen krijgen dan velen vermoeden.
En wat moet je dan met dat geld gaan doen volgens jou?
Ik schreef al in 2012 het artikel ‘wanneer komt de groei terug ‘ oa op basis van het rapport van de Amerikaanse econoom JP Gordon: ” is Us growth over ?. faltering innovations confronts six head winds ” en een artikel van 4 Rabo economen: ‘ het klassieke groeimodel biedt ons geen enkel perspectief meer ” ( dat weer verwijst naar het rapport van Gordon . JP :-). Ook de uitspraak van Schauble heb ik daarin genoemd ) Uiteraard door niemand gelezen en door iedereen genegeerd. http://bertpijnsevanderaa.nl/wanneer-komt-de-groei-terug/ en
http://bertpijnsevanderaa.nl/het-klassieke-groeimodel-biedt-ons-geen-enkel-perspectief-meer/
Wat u met u geld kan doen ? Nou ,investeren in projecten bij u om de hoek voordat u alleen nog de kachel ermee kunt aansteken.
Mijn kachel brandt helaas niet op digitale ééntjes en nulletjes Bert…
@ Bert
Ik heb even je artikel vlug “gescand”, maar moest daar wel bij fronsen.
Er is geen probleem met het opraken van fossiel. Alle winbare voorraden zijn sinds de eerste vondsten alleen maar toegenomen, ook olie. Die laatste zelfs sterk de laatste jaren. Er is dus elk jaar méér winbare olie, hoewel we in dat jaar flink wat uit de grond gehaald hebben. Dit zal nog geruime tijd doorgaan, tot we om andere redenen minder fossiel gaan gebruiken, nl de opkomst van een beter en goedkoper alternatief. De rest kan dan lekker in de grond blijven zitten.
Olietijdperk vs stenen tijdperk en zo…
@ theo ,
Geeft niet dat je ook de essentie van het verhaal niet oppakt. Ik verwijs naar JP Gordon en ‘ economie’ die 100 % gebaseerd is op het verbranden van fossiele brandstoffen. Die is nu wereldwijd even tot stilstand gekomen, tengevolge van het feit dat ook in de oliebusiness de nodige lucht was geblazen , waardoor Knot cs er ook niet meer uitkomen , zelfs als ze met geld gaan strooien.
Dat we nog tot in het oneindige kunnen doorgaan met het verbranden daarvan, geloof ik inmiddels wel. ( Klimaatverhaal ben ik ook al immuun voor geworden . ) . Vandaar ook dat alle pogingen om het gebruik daarvan te verminderen ook niet noodzakelijk zijn en bovendien overbodig, want er bestaan geen alternatieven. Gek alleen wel dat de gehele wereld in ‘ brand ‘ staat vanwege energie gerelateerde oorlogen en ellende. Of denkt u dat dat komt omdat sommige mensen in een andere god geloven dan andere mensen.
Energie en olie in het bijzonder zijn zelden reden tot oorlog. Ook de Irak oorlogen gingen niet om olie, hoe vaak dat ook beweerd wordt.
Oorlogen gaan altijd om vijand-denken, anders gaat er niemand zijn leven opofferen. En dat vijand denken kan rechtstreeks uit de situatie voortkomen of kunstmatig opgewekt worden.
Het vijand-denken zit in de cultuur van het midden-oosten ingebakken en dus is het daar voortdurend oorlog. Geholpen door het oliegeld weliswaar maar niet daardoor.
Vijand-denken zit diep in onze genen, en komt vooral naar buiten in situaties waarin men zich (al dan niet terecht) bedreigd voelt. Het is dus makkelijk op te fokken. En niemand is er immuun voor.
Isis is – deels – een totaal ander verhaal, maar daarover blog ik nog wel eens als ik tijd heb.
@ Dhr Wolters,
Gelukkig maar dat we ons voorlopig geen zorgen hoeven te maken over de beschikbaarheid van fossiele brandstoffen want, zo geef ik aan in het artikel, is dat een basisvoorwaarde voor het functioneren van onze economie, die voor 100 % is gebaseerd op het verbranden daarvan. Niettemin zorgen nu zelfs een lage olieprijs plus gratis geld voor het bedrijfsleven niet voor de zo gewenste groei. Dat komt oa omdat mensen op hun spaargeld blijven zitten ( ca. 330 miljard ). Ook dat is een mechanisme dat zit in de genen van mensen : aanvoelen dat er schrale tijden aankomen en dan net als hamsters gaan ‘ hamsteren ” om te overleven.
Waarom denk u dat ‘ vijand -denken ‘ van mensen in de GENEN is gekomen ?
De mensen zitten inderdaad terecht op hun geld: de muntunie maakt de economie kapot, en je kunt maar beter wat vlees op de botten hebben. Het opjagen van de consumptie is een lapmiddel waarvan degenen die erin trappen de dupe worden.
De mens heeft geen natuurlijke vijanden. Onze genen komen voor 99,999% uit de tijd dat we als stammen leefden van de natuur. We planten ons sterk voort bij een overdaad aan voedsel, en als de groep te groot wordt en het voedsel is op, wordt het dorp in de volgende vallei overvallen en uitgemoord. Inclusief koppensnellen, het verkrachten van de vrouwen en het stelen van kinderen. Typische oorlogsgedragingen. Zo houden we onze aantallen in toom.
Mannen moeten bereid zijn te moorden of te sterven, vrouwen staan klaar om die bereidheid te belonen. Gaat om erg existentiële zaken en zit dus diep in de genen.
Veel primitieve stammen hadden nog minder dan een eeuw geleden die cultuur. Het wordt nu onderdrukt, maar het komt nog steeds heel gemakkelijk naar boven: we herinneren ons de Hutu’s en de Toetsies in Rwanda. Gezinnen die generaties lang vreedzaam in een dorp samenwoonden pakten opeens kapmessen om hun buren in stukken te hakken. Na een radioprogramma dat een vijandbeeld opfokte.
Maar ook bij ons is het korstje beschaving dun: dat bleek wel in Joegoslavië, en iets langer geleden in Duitsland.
@ Theo wolters, Dan zijn we het helemaal eens. mensen blijven terecht op hun geld zitten. gevolg is echter wel dat de economie vastzit, er steeds meer werklozen komen, meer collectieve lasten en lagere belastingopbrengsten enz. alleen het afschrijven van de schulden kan de boel weer vloeibaar maken.
De genen die wij hebben om te overleven kun je dan ook vertalen naar beschermen van bezit ; het stukje vruchtbare grond of naar onze tijd getransponeerd; het beschermen van (energie) voorraden.
Ik heb buitenhof gezien.. Ik begrijp dat alle problemen van hun draait om dat er te weinig inflatie is.. Dat hoor je altijd en overal..
Is dat werkelijk een probleem.. Ja, ik begrijp dat ze streven naar een bepaald percentage. Maar, wat bepaald dat..
Het werd zelfs zo gek dat ze opperden om de accijnzen op benzine maar te verhogen om inflatie te creeren !
Dus je mag de burger geen meer loon geven. Behalve dan werknemers van bedrijven met te veel geld op de spaarrekening. Maar je mag wel iedereen hoger benzine lasten geven.
Als je dat als leek bekijkt dan denk je dat de wereld gek geworden is. Volgens mij zitten ze vast in systeemdenken..
Ik heb Steve Keen daar wel iets over horen zeggen.. Maar ik ben een leek.
Dag @Theo, de artikelen die ik verzamel , samen met mijn virtuele vriendin Cassandra, gaan allemaal over deze vragen . Ik probeer wel ’s iets te begrijpen van hoe economische mechanismes werken , maar het lukt maar niet. In mijn denken ga ik terug naar de basis . Dat betekent voor economie dat ‘handel ‘ zich afspeelt ‘ op de ‘ markt ‘ waar de prijs wordt bepaald door vraag en aanbod . Afgezien van tomaten , babymelk , de hoogwaardige technologie van ASMl en uiteraard nog wat bedrijven, zou ik niet weten wat er nog wordt gemaakt in Nl , ofwel waar het geld wordt verdiend om de publieke sector , die steeds gretiger wordt, van middelen te voorzien. De oplossing is kennelijk de publieke en private sector steeds meer in elkaar te laten opgaan. Kalshoven vond het wel een mooi idee om scholen privaat te laten worden. Van de zorgsector weten we inmiddels hoe dat werkt en de energievoorziening van dit land, een basisvoorwaarde om een economie op te bouwen , is in handen gekomen van wild west bedrijven. Dus energie voorziening is ‘handel’ geworden ” , gelijk het abonnement op een mobieltje, terwijl energie door een land tegen kostende prijzen en zo efficiënt als mogelijk, geleverd zou moeten worden aan de afnemers. Nu moet een aluminium smelter straks stroom inkopen bij een commercieel bedrijf dat winstmaximalisatie als doel heeft . Vers van de pers:http://www.volkskrant.nl/opinie/wat-is-draghi-s-inflatie-obsessie~a4232643/
Steve Keen kan het altijd wel als alwetende brengen. Je ziet en hoort hem overal op internet en zegt altijd dat iedereen van verkeerde modellen uitgaat. Dat het daarom ook nooit wat kan worden.. Ik hoorde hem in pas nog in een interview zeggen dat nog steeds op scholen de mensen geleerd wordt dat steeds geld uit het niets prima is omdat het altijd in balans blijft. Ook al worden de cijfers hoger.. Als er meer geld bij komt wordt de zaak duurder en maakt het niks uit..
http://www.forbes.com/sites/stevekeen/#71878e246e6b
Hij schrijft colums op forbes