Vanavond overhandigde het Platform Communication on Climate Change (PCCC) de De staat van het klimaat 2009 -brochure aan minister Cramer van VROM. De brochure heeft als doel “een actueel overzicht van recente ontwikkelingen op het gebied van klimaatverandering te geven, zowel in het onderzoek als in de maatschappelijke en beleidsdiscussies” en is geschreven “vanuit een wetenschappelijke context”. Ik zal hier laten zien dat de passage in de brochure over de Kilimanjaro vooral een schoolvoorbeeld is van de kunst van het weglaten.
In het Platform Communication on Climate Change (PCCC) zijn alle Nederlandse klimaatonderzoeksgroepen vertegenwoordigd. Hun missie is:
The Platform Communication on Climate Change (PCCC) was established by the Dutch climate research community to improve the quality, efficiency and effectiveness of the communication of Dutch climate research. PCCC is a collaborative venture by PBL, KNMI, CCB Wageningen UR, VU University Amsterdam, Utrecht University, Deltares and NWO. It is supported by the Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment (VROM) and is implemented in collaboration with the BSIK Climate changes Spatial Planning programme.
Dit is dus een brochure, geen doorwrocht peer reviewed overzicht – hoewel er wel gesuggereerd wordt dat aan bepaalde kwaliteitsgaranties voldaan is – het is gecheckt door een groep wetenschappers uit verschillende disciplines en het is ook nog eens bekeken door Fons Baede – al heel lang betrokken bij IPCC-rapporten. Maar ja, het review proces was niet open en commentaren en antwoorden zijn niet publiek beschikbaar. Nu, na climategate, betekenen zulke opmerkingen over “checks and balances” maar weinig als we die niet kunnen inzien.
De Kilimanjaro in De staat van het klimaat 2009
We zullen later breder ingaan op de brochure en de kunst van het weglaten. Vandaag concentreren we ons op wat het PCCC te melden heeft over de Kilimanjaro.
De brochure meldt het volgende over de Kilimanjaro gletsjers – Al Gore’s global warming icoon:
In 1912 was het oppervlak van de tropische gletsjer op de Kilimanjaro in Tanzania ruim 12 km2. In 1950 was dit bijna gehalveerd en in 2008 resteerde er nog 1,8 km2, waarbij de afgelopen 8 jaar is vastgesteld dat ook de dikte van het ijs snel afneemt [Thompson et al., 2009]. Hoogstwaarschijnlijk zal het ijs binnen 20 jaar verdwenen zijn. In hoeverre dit wordt veroorzaakt door temperatuurstijging, valt door een gebrek aan betrouwbare metingen van neerslag en temperatuur niet eenduidig vast te stellen, maar vast staat wel dat dit [bedoeld wordt waarschijnlijk het volledig verdwijnen van de ijskap, red.] niet eerder in het Holoceen (de periode van 11.700 jaar geleden tot nu) is voorgekomen. Ook niet tijdens een uiterst droge periode 4200 jaar geleden die 300 jaar duurde.
Nu ben ik wel een beetje op de hoogte van de recente Kilimanjaro-literatuur, dus leek het me interessant om voor u eens na te gaan wat hier nou gemakshalve niet vermeld is.
Bovenstaand citaat lijkt grotendeels gebaseerd te zijn op de recente publicatie van Thompson et al. [2009], waar ook minister Cramer naar verwees in de aanloop naar Kopenhagen. Die “Thompson” is Lonnie Thompson, professor aan de Amerikaanse Ohio State Universiteit, bekend van zijn gletsjeronderzoek en ijskernboringen maar ook bekend van het slecht of niet documenteren van zijn onderzoeksresultaten en nou niet bepaald een klimaatcriticus.
Het artikel van Thompson et al. [2009] is trouwens wel zo eerlijk te erkennen dat:
Unraveling large-scale climate forcing from regional forcing caused in part by landscape changes is difficult.
Wat minister Cramer gemakshalve vergat te melden op haar weblog tijdens “Kopenhagen”. En met dat in ons achterhoofd duiken we de vakliteratuur in.
Uniek in de afgelopen 11.700 jaar
Om te beginnen, wat er in de PCCC-brochure staat is feitelijk correct. Voor zover bekend zijn de gletsjers van de Kilimanjaro al aan het smelten sinds de eerste waarnemingen eind 19e eeuw. Dat betekent dan wel dat de mogelijke invloed van de broeikasgasopwarming beperkt is, want volgens de huidige “consensus” kan alleen de opwarming na ongeveer 1980 in verband met de toename in broeikasgassen gebracht worden.
Interessant is vervolgens de opmerking dat de snelle afname dan wel het verdwijnen van de Kilimanjaro gletsjers uniek is in de afgelopen 11.700 jaar. Ook dat klopt voor zover ik weet. Maar, er verscheen onlangs een artikel van onder andere de Nederlandse onderzoeker Jaap Sinninghe Damsté in het toonaangevende tijdschrift Nature waarin de volgende opmerking gemaakt wordt (december 2009, eerste auteur is overigens de Vlaming Verschuren):
It thus appears that Mt Kilimanjaro’s glacial-era ice cap (…) possibly in retreat since the start of regional post-glacial warming ~ 20 cal.kyr BP, was finally eradicated by severe Younger Dryas Drought.
Hé? Dus de gletsjers zijn wel degelijk al eens eerder verdwenen, en wel ten gevolge van droogte en dus niet opwarming. Maar wanneer vond die Jonge Dryas plaats? Volgens Wikipedia duurde het Jonge Dryas van grofweg 12,800 tot 11,500 BP (Before Present). Kortom rond 11.700 was de ijskap rond de Kilimanjaro voor het laatst helemaal weg. De PCCC-brochure brengt met enig gevoel voor drama dat sinds 11.700 jaar de Kilimanjaro nooit helemaal ijsvrij is geweest en dat dit nu binnen twintig jaar kan gebeuren. Het vermeldt echter niet dat vlak voor die 11.700 de Kilimanjaro wel helemaal ijsvrij was als gevolg van een koudeperiode die met droogte gepaard ging. Het is natuurlijk mogelijk dat het Verschuren-artikel te kort op het publiceren van de brochure verscheen, maar het blijft een opmerkelijke hiaat in deze context.
Oorzaken wél redelijk bekend
Een belangrijke conclusie uit het Verschuren-artikel is ook dat de Kilimanjaro-gletsjers vooral gevoelig zijn voor veranderingen in de waterdampcyclus (verdamping, neerslag, bewolking). En dat brengt me op andere beschikbare vakliteratuur. In tegenstelling tot wat de brochure suggereert – en Thompson 2009 – lijkt het voor de Kilimanjaro-gletsjers eigenlijk wél redelijk helder wat de oorzaak van hun afname is.
Wat weten we over de Kilimanjaro-gletsjers en temperatuurveranderingen? Wie een beetje op de hoogte is van het Kilimanjaro-onderzoek weet dat de Oostenrijkse onderzoeker Professor Georg Kaser dé autoriteit is op dit gebied. Laat ik een paar zinsnedes halen uit recente publicaties waar hij aan meegewerkt heeft. Eerst maar eens over temperatuurveranderingen rondom de Kilimanjaro:
No temperature trends over the entire period (1948-2005) or between 1979-2000 are observed at 500 hPa, the approximate height of the glaciers on Kilimanjaro. A small but significant decrease in specific humidity between 1948 and 2005 … is observed at 500 hPa. There is no trend in specific humidity at 1000 hPa over the entire period [1948-2000] but a large decrease … between 1979 and 2005.” [Cullen et al., 2006]
Op de hoogte van de Kilimanjaro-gletsjers – 500 hPa is grofweg 5-6 km hoog – zien we dus geen opwarming maar wel een kleine afname in waterdamp, en we zien een veel grotere afname in waterdamp aan de voet van de Kilimanjaro. Uit het Cullen-artikel blijkt verder dat de temperatuur aan de voet van de Kilimanjaro wel gestegen is. Aan de voet van de Kilimanjaro is het dus warmer en droger geworden.
Vervolgens schrijft Cullen:
Melting of the vertical walls occurs despite air temperatures at the altitude of the plateau glaciers remaining below 0°C
Another important observation is that the air temperatures measured at the altitude of the glaciers and ice cap on Kilimanjaro are almost always substantially below freezing (rarely above -3 degrees). Thus the air by itself cannot warm ice to melting by sensible-heat or infrared-heat flux, it is produced by solar radiation in conditions of very light wind, which allows a warm layer of air to develop just next to the ice.
De gletsjers bevinden zich dus op een hoogte met een temperatuur waarbij zich altijd gletsjers kunnen vormen, mits er meer neerslag valt dan er aan ijs/sneeuw smelt en verdampt. Dat de gletsjers toch korter worden betekent dat ze momenteel uit balans zijn: het verlies door verdamping en afsmelt is niet in balans met de neerslag die valt.
Minder bewolking
Wat weten we verder over de Kilimanjaro gletsjers en de watercyclus? Daarnaast lijkt het erop dat de hoeveelheid bewolking in de afgelopen decennia is afgenomen:
A related line of evidence concerns the shape and evolution of ice. Stunning vertical walls of astonishing height (grater than 40 meters in places) tower over the visitor at Kibo’s summit. These edges cannot grow horizontally but lose mass constantly to ablation (primarily to sublimation and intermittently to melting) when they are exposed to the sun – even when the air temperature is below freezing. … The walls are predominantly oriented in the east-west direction. This too implicates solar radiation, whose intensity is modulated by a seasonal and daily pattern of cloudiness. [Mote and Kaser, 2007]
En daarna volgen in Mote and Kaser nog meer aanwijzingen voor een belangrijke rol van veranderingen in zonnestraling. Kortom, de voordurende gletsjer-afname over meer dan 100 jaar, de afname in vochtigheid, de toename in temperatuur aan de voet van de Kilimanjaro en het ontbreken van opwarming op 5 km hoogte, dit alles doet sterk vermoeden dat vooral verdamping en dus neerslag en bewolking verantwoordelijk zijn, en niet een vaag begrip als Global Warming. Die conclusie past ook keurig netjes in de bevindingen van Verschuren in Nature, die ook wijzen op een belangrijke rol voor de watercyclus.
Er is overigens wel gesuggereerd dat die veranderingen in de laatste eeuw samenhangen met ontbossing aan de voet van de Kilimanjaro, en dus wel degelijk met menselijk handelen.
De mythe in stand houden
Terug naar de PCCC-brochure. Er is natuurlijk maar weinig ruimte om uitgebreid in te gaan op de kennis rondom de Kilimanjaro-gletsjers. Maar toch, het is niet moeilijk om met een dagje surfen op het internet een beeld te vormen.
Bovendien rijst de vraag: waarom nou juist zoveel aandacht voor deze ene berg, dit ene onderwerpje? Op globale schaal is het niet van belang, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld ijskappen of zeeijs. Ik kan geen andere reden bedenken dat het te maken heeft met zijn status als icoon van Global Warming. Misschien dat ook de Kilimanjaro-discussies tussen minister Cramer en PVV’er Richard de Mos, die speelde ten tijde van het samenstellen van deze brochure, bijgedragen heeft.
Tegelijkertijd zie ik noch onder de auteurs en noch onder de reviewers mensen met kennis en achtergrond over de Kilimanjaro (waarom is Sinninghe Damsté niet benaderd?). Het gevolg is dat er selectief uit de vakliteratuur geciteerd wordt en dat er (doelbewust neem ik aan) geen evenwichtig beeld geschetst wordt om daarmee de mythe van de door global warming ten onder gebrachte Kilimanjaro in stand te houden.
Waar doet deze werkwijze ons aan denken? Wacht even, ging iets dergelijks niet ook fout in het IPCC-rappport toen het om de gletsjers in de Himalaya ging? Advies aan het PCCC: kijk goed naar wat er nu rond het IPCC gebeurt en probeer het in het vervolg beter te doen. Want de sluizen staan open, niet alleen rondom het IPCC. De subsidies staan onder druk en als het PCCC zo doorgaat kan het spoedig afgelopen zijn met de jaarlijkse brochure De Staat van het Klimaat.
Op zich aardig verhaal, maar:
– Die brochure is een generiek overzicht, geen uitgebreid review paper over de Kilimanjaro. Je kunt dus geen uitgebreide discussie over alle factoren die hier een rol spelen verwachten.
– Ik lees in je stuk sowieso geen feiten die de tekst in de brochure tegenspreken. Niet het statement over de doorzaak, noch het statement over het Holoceen. (Overigens was het Jonge Dryas interstadiaal in Nederland ook erg droog, vooral de tweede helft, maar dat terzijde)
– Het zou natuurlijk buitengewoon naïef zijn om te veronderstellen dat global warming en de veranderingen in de hydrologische kringloop los van elkaar staan. De correcte term is dan ook niet global warming maar global change…
Wat er in het paper staat is niet letterlijk onwaar. Dat staat ook duidelijk in het artikel. Het gaat hier om de context. Beter gezegd OUT OF CONTEXT. Dat wat er NIET in het paper staat maakt dat er onmogelijk een goede voorstelling te maken is van de relevantie van de beweringen. Wanneer je los van de inhoud kijkt naar de diverse vormen van redeneren in het paper dan worden vooral die kritisch geanalyseerd in het artikel. Ditzelfde generieke overzicht zou trouwens voor de komende jaren een grote invloed kunnen hebben op de politieke agenda in Nederland met betrekking tot de klimaatdiscussie. En dus op de maatregelen en de ermee gepaard gaande kosten. De correcte term was meer dan een decennium lang global warming nu dat bewijs "aan het smelten is" gaan we naar global change?!
Het was altijd al "global change". Anders had het IPCC wel IPTR (Intergouvernmental Panel for Temperature Rise) geheten, niet?
Het zijn ook juist de AGW-ontkenners die net doen of het om global warming per se gaat, en vervolgens alle andere variabelen hier aan linken. En dan dus het aangroeien van de gletsjers in de west Himalaya als bewijs van het gebrek aan warming zien. Terwijl er voor de global-change wetenschapper niets vreemds aan is: global change veroorzaakt behalve global warming veranderingen in het moessonpatroon, veel meer neerslag in W. Himalaya, en dus groeiende gletsjers.
@ Boog,
Lezen!
" Ik lees in je stuk sowieso geen feiten die de tekst in de brochure tegenspreken"
Nee, dat schreef ie ook niet. Hij schreef dat er zaken verzwegen waren. Letterlijk " We zullen later breder ingaan op de brochure en de kunst van het weglaten"
Dus ongeveer zo: ik bied jou een fiets te koop aan, jij koopt hem voor 200€, je rijdt er mee weg, en ik pak de bus.
Om de hoek houdt jou iemand staande omdat je zijn fiets aan het stelen bent. Jij weet van niks want ik had je niet verteld dat ik niet de eigenaar was.
Weg fiets, weg 200€
Je hoeft niet te liegen om niet eerlijk te zijn, verzwijgen volstaat.
Valt niet mee he, moraliteit…
Blijf nieuwsgierig en kritisch! Dat was en blijft nodig. Dit is een heldere en uitstekende korte analyse! Genoeg voer om eens echt kritisch te kijken naar de diverse tunnelvisies van zwaar (door belastingbetalers) gesponserde onderzoekers. En Cramer (oud hoogleraar duurzaam ondernemen)die dan wild om zich heen slaat en zegt dat ze wel volledig op de wetenschappers moet kunnen vertrouwen want die bepalen "de waarheid tenslotte". Echt kritisch vermogen van een politiek vertegenwoordiger kan dus al niet meer verwacht worden. Maar dan chapeau voor Samson, die geeft toe de critici veel teveel buiten de deur te hebben gezet. En wil het zinvolle principe van het voeren van een inhoudelijke discussie terugbrengen in de klimaat hype..
Voor Samsom past helemaal geen chapeau !
Hij heefz het over het huis van wetenschap dat ingegooid wordt. Naar het is zíjn huis van wetenschap. Zijn alarmistisch huis.
Laat ie maar zorgen dat er orde op zaken gesteld wordt binnen "zijn huis" zodat ze kunnen aanschuiven bij het normale huis, van hoe wetenschap hoort te zijn.
En dit artikel laat zien dat er nog aardig wat veranderd moet worden. Want met eerlijke, oprechte, wetenschap heeft dit weinig van doen.
Nieuw kwisje. Wat is er onduidelijk aan "OUT OF CONTEXT". (1) Engels is te moeilijk voor me, of (2) ik WIL het niet begrijpen. Een tweede kwisje zou kunnen zijn, waar staat AGW voor? Oh ja… Tip: http://acronyms.thefreedictionary.com/AGW kies maar uit dus.
Als je jezelf zo'n neerbuigende toon aanmatigd hoef je uiteraard geen antwoord te verwachten. De groeten.
Ollie Boog Bommel !
@Boog Je hebt de inhoud van mijn reactie zo uitgelegd dat je er geen antwoord op hoeft te geven. Wil je dat niet? Heb je de link wel aangeklikt? Welke AGW bedoel je? Een lastige vragensteller verwijt je dan een neerbuigende toon. Je kreeg ook het advies te lezen wat er staat. Daar had ik van gemaakt "out of context". Het was misschien onhandig van me dat in caps te zetten, ik wilde niet schreeuwen. De vraag blijft hetzelfde.
angawadi worker, dat lijkt me duidelijk na himalaya-gate
na himalaya-gate weet ik het zeker: An Gawadi Worker
beste schrijver:
vanwaar dit verhaal? als je een beetje had gegoogled dan was je dit tegen gekomen:
http://www.klimaatportaal.nl/pro1/general/start.a…
getiteld: Kilimanjaro dankt sneeuwmuts aan natte periode 11.000 jaar geleden
volgens mij staat het daar allemaal al in
dus niks vreemds zoals gesuggereerd wordt
Let ook op de statements van Damsté over de rol van de mens:
"Het smelten van de sneeuwmuts is volgens Damsté niet alleen de schuld van de mens"
dus natuurlijk én de mens.
"Na het uitkomen van de publicatie is gebleken dat sommige media dit bericht hebben geïnterpreteerd als direct bewijs dat de boodschap van Al Gore in 'An Inconvenient Truth' onjuist is. Sinninghe Damsté hecht eraan te verklaren dat dit niet klopt."
en
"Over de oorzaak van het huidige afsmelten kan het geen uitspraak doen. Op basis van recente studies spelen zowel verhoogde sublimatie als minder neerslag een rol, maar is de recente trend van minder en onregelmatige neerslag in die regio waarschijnlijk deels ook een gevolg van antropogene klimaatverandering. Die invloed van regenval sluit goed aan bij onze bevindingen gepubliceerd in Nature.'"
Hey al die gegevens die niet kloppen, en dingen waarvoor te weining data bestaat zouden eigenlijk veel beter uitgezocht moeten worden. Wie gaat dat onderzoek financieren wat zo nodig is? En wie zorgt ervoor dat wetenschappers echt onafhankelijk onderzoek kunnen doen zonder zich druk te hoeven maken over wie het financiert.
De Nederlandse en andere nationale overheden bezuinigen vaak op wetenschap en onderwijs, dat het niet verbazend hoeft te zijn dat er zoveel vragen onbeantwoord blijven. Zeker wanneer men weet dat onderzoeksprogramma's samengesteld worden met onderwerpen die "hot" zijn, dus alle niet zo "hot" onderzoekslijnen worden meestal weg bezuinigd op de lange termijn. Dat betekend ook die lijnen die juist kritisch kunnen zijn naar de bevindingen in de onderzoeksgebieden die "hot" zijn, zoals het klimaat? Waarom stelt niemand vragen over hoe de wetenschap gefinancierd wordt op dit moment in de geschiedenis, en hoeveel geld we er eigenlijk voor over hebben.
Wil je zeker zijn dat onderzoekers onafhankelijk werken, dan moeten er nog heel wat dingen veranderen wat betreft de geld stromen. Daarnaast moeten de beleidsmakers op het ministerie, die de minister adviseren kunnen begrijpen hoe en wat er onderzocht wordt in de wetenschap. Aangezien het binnen het ambtelijk wereldje van de ministeries de gewoonte is dat men elke ongeveer 5 jaar van baan veranderd, is het maar de vraag of ze daartoe in staat zijn. En daarom gaat minister Kramer op haar smoel omdat ze de teksten van haar ambtenaren overneemt. Wetenschap vraagt om een lange adem, maar de wereld wil alles snel op een presenteer blaadje. Vandaar dat je dan sloppy onderzoek krijgt, met alle sloppy adviezen die daar uit volgen. Het moet het liefst gisteren klaar zijn, en oh wat zijn we dan boos wanneer er allerlei domme fouten uit de IPPC rapporten opduiken.
Wanneer wordt er een organisatie opgericht die zorgt voor de financiering van echt onafhankelijk onderzoek, waarbij wetenschappers de middelen krijgen om die vragen uit te werken die door de mainstream onderzoekers wordt gezien als onzin ideeen? Welke organisatie durft daar zijn hand voor in het vuur te stekken? Onze overheid doet het in iedergeval niet. Het laat alle onderzoeksvoorstellen eerst beoordelen door de grote namen in een onderzoeksveld (mainstream). Wanneer deze heren tegen zijn, dan komt het onderzoek er gewoon weg niet. Weg onafhankelijk onderzoek. In de VS zijn er tenminste nog organisaties die buiten de overheid om wetenschap financieren, hier in Europa ken ik er geen.
@Mart, heb jij ook gezien van wié deze informatie komt….? Van het PCCC. Waarom melden zij het verhaal over de ijsvrije Kilimanjaro in de jonge Drias er dan niet bij?
Hebben zij soms twee petten op en zitten ze nu om subsidiegeld gelegen?
Toevallig stuit ik op deze site. Ik had dezelfde blunder in het PCCC rapport geconstateerd. Leuke toevoeging is dat 66% van de ijsmassa al is verdwenen tussen 1880 en 1953, dus lang voor 'de opwarming'
Hans Meyer die voor en in 1889 meerdere expedities naar de top van de berg ondernam onderkende toen al een snelle afname van de ijsmassa en schatte destijds in dat het nog 10 jaar zou duren voordat al het ijs verdwenen zou zijn, welnu het is nog niet geheel weg.
Reeds op de lagere school leerde ik de 3 aggregatietoestanden van zuivere stoffen kennen.
Zover het om water gaat, spreken we van de vaste toestand (ijs), de vloeibare toestand en de gasvormige toestand (stoom).
Water en ijs zijn dus dezelfde stof, opgebouwd uit hetzelfde H²O molecuul; de toestand (of fase) wordt bepaald door de gegeven temperatuur. Verder leerde ik dat water een paar anomalieën bezit: 1: De grootste dichtheid wordt bij 4° boven het stolpunt (vriespunt) bereikt. 2: De directe overgang van vaste toestand naar de gasvormige toestand is mogelijk, zonder dat eerst een vloeibare toestand doorlopen moet worden. Dus buiten smelten, stollen, verdampen en condenseren kan ijs (en sneeuw) ook sublimeren.
Dit te weten, noem ik “gewone algemene ontwikkeling”. Iemand die bovendien nog weet dat er inmiddels meer aggregatietoestanden en anomalieën ontdekt zijn, heeft een “goede of hogere algemene ontwikkeling”.
De “gewone algemene ontwikkeling” is toereikend, om na het lezen van de brochure van het PCCC, deze bij het oud papier te smijten.
Verder leerde ik eveneens reeds op de lagere school, dat een semantisch begrip, zoals “Climate Change” eigenlijk een pleonasme is. Ja: optelefoneren of: koud ijs en nat water!
Een verandering in het klimaat is natuurlijk een increment en afgezien daarvan, dat het onderzoek daarnaar waanzinnig interessant is, is het niets nieuws te ontdekken, dat het klimaat zich voortdurend verandert.
Al heel lang is er een tendens naar een specifiek woordgebruik, “Climate Change”, “Global Warming”, “AGW” etc. en alle vertalingen daarvan behoren daartoe. De betekenis is synoniem en wil zeggen: Een door mensen veroorzaakte globale opwarming van de aarde. Niet echter een onderzoek daarna, of dat eventueel zo zou kunnen zijn, veelmeer een poging om argumenten te vinden, die deze these ondersteunen. Het “wetenschappelijk” onderzoek daartoe, schrikt er ook niet voor terug om hier en daar een beetje te overdrijven. Tenslotte staat veel op het spel! Een politieke agenda dus.
Zo gelooft men, en hier kom ik op het semantische punt: De media herhalen de boodschappen in een zelfde taalgebruik en doen dit vooral omdat alarmerende berichten beter aankomen.
Niemand is zich er dan meer van bewust in een val gelopen te zijn, zoals in George Orwell’s roman “1984” (nieuwspreek of newspeak).
In een brief in NRC Wetenschap van 29 november 2009 heb ik gewezen op het feit dat mij in 1970 bij een bezoek aan de Kilimanjaro werd verteld dat de sneeuwkap al zeker sinds 1850 aan het smelten is. Als voornaamste reden werd de ontbossing rondom de Kilimanjaro genoemd, waardoor de opstijgende lucht langs de berg warmer en droger is geworden. Ik woonde in 1970 in Ethiopië waar zich een identiek proces afspeelde op de Ras Dashen (4.620 meter), de hoogste berg van het land, waar toen nog 'eeuwige' sneeuw op lag, maar nu alleen nog in de winter. En de ontbossing in Ethiopië is inderdaad schrikbarend: van 40% bebost oppervlak naar 2-3% in zo'n 50 jaar! (Overigens voor een belangrijk deel te danken aan rampzalig eenzijdige westerse 'hulp').
@ leon
misschien omdat de huidige sneeuwkap pas na dat Dryas ontstaat?
maar je hebt gelijk, een zinnetje extra en het was helder geweest;
Bij de duscussie in Climategate moeten we Joanna Nova volgen: niet ingaan op allerlei verschijnselen die verband houden met klimaatschommelingen: Zeg steeds weer dat CO2 niet de oorzaak is.
CO2 is plantenvoedsel.
Het is een groene misdaad om dit plantenvoedsel in de grond te stoppen. Het is een onschuldig gas, transparant en de mens gebruikt het in frisdranken, en om bier vanuit de kelder naar de tap te persen.
Het is een economische misdaad om emissierechten te heffen, om daarmede ontwikkelinshulp mee te financieren.
Het hele CO2 gedoe moet stoppen, liever vandaag dan morgen.
Is het meeste ijs niet al gesmolten voor de opwarming van de aarde? Dat is namelijk wat ik eerder bij een onderzoek ben tegen gekomen.