Gefopt door Sovon

Begin 2008 lanceerden Sovon Vogelonderzoek Nederland en het fondswervende bedrijf Vogelbescherming hun klimaatatlas. Ruud Foppen, afdelingshoofd Onderzoek & Advies van Sovon deed allerlei boude claims in de media: de velduil, vele zangvogels en een hele trits andere dieren die ons zo dierbaar zijn, zouden ‘vluchten’ voor de hoge temperatuur in ons land en uitsterven door De Klimaatverandering. De goedgelovige massamedia pikte het verhaal en masse op, om het met veel pathos over ons uit te storten. Zie Vara’s vroege vogels van januari 2008.

Toevallig hoorde ik afgelopen zondag wederom bij Vroege Vogels een andere fondsenwervende jammerkont dezelfde riedel herhalen: ‘vogels vluchten naar het noorden.’ Maar wacht eens even. Als een velduil het op de heupen krijgt, vliegt hij even goed naar Marokko als daar genoeg muizen zitten. Is, we noemen iets geks, voedsel niet de eerste voorwaarde? En waren vogels niet de meest adaptieve diergroep op aarde? Trekt een zangvogel uit Afrika naar het noorden om te broeden omdat het daar zo lekker koud is? Of speelt iets geks een rol als grote voedselbeschikbaarheid dankzij de langere dagen in het noordelijke voorjaar?

Buitenbeeld
Het kwam er niet van, maar nu ben ik  toch eens wat beter naar deze claims gaan kijken. Zou het kunnen zijn dat Ruud Foppen zijn achternaam eer aan doet? Waar zijn die fondswervende klimaatslogans  op gebaseerd? Mijn waarde collega en mentor op fotografiegebied, Martijn de Jonge, wees mij nog maar eens op zijn Volkskrantblog, Buitenbeeld.

De Jonge was vorig jaar winnaar van de Wildlife Photographer of the Year prijs. Hij ontdekte al dat juist soorten die voorheen in noordelijker streken leefden, als de zeearend en kraanvogel, de afgelopen tien jaar in Nederland gingen leven. Ook aardig is dat de brandgans, die vroeger in het koude Siberië broedde nu in Nederland zijn kroost laat opgroeien. Het is de snelst toenemende broedvogel van Nederland. Blijkbaar zal temperatuur de meeste vogels worst zijn, als er vreten is.

De Volkskrant lijkt een staand beleid te hebben, waarbij ze verstandige mensen ergens verstoppen in de digitale Bermudadriehoek. De Jonge beweegt zich al een kwart eeuw in het natuurwereldje van Nederland, en zijn natuurkennis vormt een te groot contrast met de dagelijkse verslaggeving bij Broertjes. Zo mag ook Hans Erren ergens verstopt op zijn Volkskrantblog nog enige ratio aan het klimaatdebat toevoegen. Kan Broertjes toch claimen dat ze ‘aan alle geluiden een podium bieden’. Repressieve tolerantie heet dat.

Ik ben in de materie gedoken, publiceer daarover en kan alvast verklappen dat de claims zich baseren op Brits biogeografisch modelleerwerk dat de ecologie terugzet naar de Middeleeuwen. Er zijn verschillende wetenschappers met stevige kritiek hierop, dus het debat gaat wel kantelen.

Animal Farm
Nu neem ik Vogelbescherming al langer niet meer serieus. Het is een fondsenwervend bedrijf, dat leeft van de Postcodeloterij, de overheid en uw goedgelovigheid, samen goed voor jaarlijks acht miljoen euro. Het bedrijf uit Zeist geeft meer geld uit aan marketing en overhead dan aan de bescherming van vogels, en in mijn artikel Gironatuur voor Bionieuws heb ik hier afgelopen zomer al aandacht aan besteed. Vogelbescherming heeft de vogels meer nodig dan andersom.

Vogelbescherming laat op basis van een door Nuon gefinancierd rapport uit 2006 de riedel verspreiden dat er ‘maar 6 vogels per windmolen per jaar sneuvelen’, ‘minder dan in het verkeer’. Terwijl bijvoorbeeld in Sleeswijk Holstein tien procent van alle dode zeearenden doormidden wordt gekliefd door windmolens, zo meldt de Seeadlerschutzgruppe. Er zijn dus genoeg echte vogelbeschermers, maar zij heten meestal anders.

Vergelijk de lading van de naam Vogelbescherming met Democratische Republiek Congo: ze moeten het in de naam zetten omdat je vanuit de praktijk geneigd bent een afwijkende conclusie te trekken. Wat schreef Orwell ook maar weer in zijn Animal Farm? ‘They looked from pig to man, and man to pig, and could not see which was which’. In deze tijden van Klimaatmanie zullen we voorlopig geen genoeg krijgen van George.