Deel 4 van een serie blogs over post normale wetenschap
Op 1 april blogde ik een voorbeeld van een “normaal bestaand probleem”. Twee dagen later al vond ik in het NRC een heel mooi voorbeeld van een “post-normaal probleem”: bovenstaand verhaal over de richtingenstrijd tussen politici, wetenschappers en burgers rondom het bijvoeren van “wilde dieren” in de Nederlandse getemde natuur (zie deze Google Search voor inhoud van artikel). We zijn weer 10 dagen verder en eindelijk vind ik tijd er een blog aan te wijden. Erg mooi is dat juist nu de controverse rondom Post Normal Science (PNS) weer volop is opgelaaid op WUWT met dit bericht van proponent Jerome Ravetz en dit bericht van opponent Willis Eschenbach.
Ik houd dit blogje relatief simpel en roep iedereen op vooral de Engelstalige stukken op WUWT te lezen. Het is ironisch dat Ravets’ die de blogosfeer ontologisch praktisch gelijk stelt aan de wetenschap op een bekroond wetenschapsblog hierop wordt aangevallen! Ik ben geneigd te denken: inderdaad blogs die dieper kunnen graven op specifieke onderwerpen dan de traditionele media en die brede discussie uitlokken en kanaliseren zijn inderdaad de vijfde macht, nu de vierde macht – de journalistiek – laat zien niet competent te zijn om complexe issues zoals klimaatverandering te verslaan.
Marxisme
Als blogger met een missie sta ik welwillend ten opzichte van de ideeën van Ravetz en Funtowics en zie ik Ravetz’ lofzang op de blogosfeer als groot compliment. Ik ga verder niet in op Willis Eschenbach’s kritiek behalve het puntje waar hij ad hominem wordt ten aanzien van Ravetz Marxistische achtergrond. Eens een Marxist altijd een Marxist, is geen inhoudelijk argument. Nu ben ik als zoon van een uit Oost-Duitsland gevluchte moeder misschien wel de grootste anti-communist en zou ik huiverig moeten zijn. Toch ben ik het niet! Nee, Ravetz’ ideeën spreken me zeer aan. En misschien is enig Marxistische emancipatie wel op zijn plaats ten opzichte van de kapitalistisch georganiseerde wetenschap?
Een mooie quote van Ravetz en Funtowics in dit verband is:
Since this context of science is one involving policy, we might see this extension of peer communities as analogous to earlier extensions of franchise in other fields, as allowing workers to form trade unions and women to vote. In all such cases, there were prophecies of doom, which were not realised. (bron)
Kind met het badwater
Het fanatisme waarmee een Eschenbach, maar ook onze eigen Jaap Hanekamp (zie artikel), PNS in de verdomhoek (mooie beeldspraak) plaatsen, lijken mij juist deze prophecies of doom, een instinctieve ego-gedreven afweerreactie tegen maatschappelijke vernieuwing en vooral het kind met het badwater. De discussie op WUWT spits zich toe op de vraag of er überhaupt wel post-normale problemen bestaan. Die hebben volgens Ravetz en Funtowics deze eigenschappen:
The insight leading to Post-Normal Science is that in the sorts of issue-driven science relating to environmental debates, typically facts are uncertain, values in dispute, stakes high, and decisions urgent. (bron)
Victorie
Jaap Hanekamp en ik waren het er telefonisch vrij snel over eens dat dergelijke problemen eigenlijk nooit bestaan. De grootste alarmistische milieuhypes op basis van onzekere feiten, blijken achteraf altijd non-problemen te zijn geweest. De scepticische reageerders op WUWT kraaien op basis van dit argument victorie, door te zeggen dat er geen nieuwe wetenschap nodig is voor non-issues. Een beetje zoals Richard de Mos (PVV) voortdurend de hele klimaatwetenschap en al het klimaatbeleid wil afschaffen. Dit is in mijn ogen even onredelijk als tegen een depressief persoon te zeggen: “Stel je niet aan, je hebt niks!” Als een hele (mondiale) samenleving door een samenloop van motieven en omstandigheden in een bepaald al dan niet bestaand probleem gelooft, dan hebben we gewoon een probleem! En dan is het denkbaar dat het kapitalistisch gefinancieerde wetenschapsbedrijf niet bij machte is het probleem weer tot normale proporties te brengen. Dan is het denkbaar dat er nieuwe aanvullende vormen van waarheidsvinding nodig zijn om tot betere beslissingen te komen.
Klimaat-Industriële-Complex
De post-normale situaties die Ravetz en Funtowics beschrijven zijn situaties waar we tegenwoordig uitspraken van wetenschappelijke commissies verwachten, terwijl leiders van Julius Ceasar, via Karel de Grote tot Napoleon gewoon knopen doorhakten op basis van een in onze moderne ogen vreemde mix van adviezen en orakelspreuken. Het probleem van de democratie is dat het doorhakken van een knoop pas kan gebeuren na eindeloos maatschappelijk debat dat voortdurend schreeuwt om inzichten die de wetenschap niet kan geven, maar die dankzij een gul opengedraaide geldkraan wel gegeven worden simpelweg door peer review te veranderen in pal review. Follow the money! De vraag is of PNS (en dat zijn wij – de wetenschappelijke blogosfeer) een rol hebben in het ontmantelen van wangestalten zoals het Klimaat-Industriële-Complex, waarbij overheid, “wetenschap” en industrie hun feestje gaan vieren ten koste van de burger én de waarheid (zie Lomborg-artikel)?
Mij lijkt het weinig zinvol te gaan haarkloven over die omschrijving van stakes high, facts uncertain. Ik grijp terug op de oorspronkelijke definitie van Post Normal Science waarbij simpelweg wordt vastgesteld dat “tegenwoordig” de klassieke afwisseling van normale wetenschap via revolutionaire wetenschap naar normale wetenschap volgens Thomas Kuhn, vaak wordt gedwarsboomd door maatschappelijke belangen en ideologische vooroordelen. Ik verbaas me bijvoorbeeld over de situatie binnen de economie waarin iemand kan zeggen ik ben een Keynsiaan terwijl een ander in Friedman “gelooft”. Normaal zou je verwachten dat de wetenschap voortschrijdt. Even post-normaal is natuurlijk het geloof in homeopathie, wat in feite een ingevroren dogmatisch geworden medische hypothese is.
Een prachtig voorbeeld van een post-normale wetenschappelijke situatie is ook geo-engineering. In het actuele nummer van The Economist staat een artikel over deze mogelijke toekomstige praktijk (zie online versie) waarin de Oxford Pinciples worden aangehaald: 5 principes voor breed gedragen toepassing van geo-engineering. Roger Pielke Jr. somt ze op in een blogbericht van 5 april jl.. Hij kondigt aan in zijn snel verschijnende boek The Climate Fix te argumenteren dat geo-engineering geen optie is (zie artikel). De 5 principes zijn:
- Principle 1: Geoengineering to be regulated as a public good.
- Principle 2: Public participation in geoengineering decision-making
- Principle 3: Disclosure of geoengineering research and open publication of results
- Principle 4: Independent assessment of impacts
- Principle 5: Governance before deployment
Door de neus
Als je in Roger Pielke Jr.’s blog ook de toelichting op deze punten leest, dan zie je dat dit veel weg heeft van Ravetz’ en Funtowics inschatting van PNS. Dit is ook niet vreemd, want in feite is al het klimaatbeleid geo-engineering. Opslaan van CO2, vermijden van CO2-uitstoot is geo-engineering. Als burger hoor ik een stem te hebben wanneer het Klimaat-Industriële Complex voor mij gaat beslissen dat de plantjes in mijn voortuin minder CO2 te eten krijgen en dat de bossen waarin ik wandel minder groen zullen zijn en dat een kleine kans op een warmer klimaat me door de neus wordt geboord.
Zeer nuttig en zeer nodig
Net zo goed als het geen zin heeft te roepen dat het klimaatprobleem moet worden afgeschaft, heeft het geen zin te roepen dat geo-engineering niet mag worden toegepast. Als de hele wereld zich ergens druk om maakt, is het gewoon een probleem, waar enige vorm van wetenschap zich over zal moeten buigen. We cannot wish it away! Als we naar hypes uit de geschiedenis kijken zoals de tulpenmanie dan kunnen we gewoon toe met de normale wetenschap van de massapsychologie. Met hypes waar we middenin zitten, kan dat niet. Hier wordt het concept van PNS mijns inziens zeer nuttig en zijn blogs zoals deze zeer nodig.
Afsluitend nog een artikel uit dezelfde Volkskrant waaruit ik het artikel over het bijvoeren van wilde dieren haalde. Een essay van Frank Grosveld en Jos de Mol over evolutietheorie en het eeuwenoude nature versus nurture debat. Op evolutie.blog.nl staat een interessante kritiek op dit essay. Weer die blogosfeer! Ook hier. Toch zie ik de evolutietheorie juist als een gebied waar tegenwoordig normale wetenschap aardig haar werk doet. Via grotere en kleinere revoluties schrijdt deze wetenschap voort, waarbij het gekrakeel over intelligent design wel een post-normaal is, maar toch een echt achterhoedegevecht dat deze wetenschap niet in zijn kern raakt op corrumpeert.
Biljoenen dollars
Hoe anders zou dit zijn als overheden de geldkraan ruim zouden opendraaien voor intelligent design en er zelfs een heus VN-evolutiepanel zou worden ingericht? Met als global scare een spectaculaire nieuwe theorie dat ongebreidelde Darwiniaanse evolutie onvermijdelijk en deterministisch uitloopt op een totale ecologische catastrofe en dat de internationale gemeenschap met biljoenen dollars de evolutie 2 graden kan ombuigen naar intelligent design. Nee, ook ik ben liefhebber en aanhanger van zuivere wetenschap. Ook ik zie post-normale wetenschap liever gaan dan komen. Ook ik geef de voorkeur aan een wereld waarin de wetenschap niet corrumpeerbaar is en waar blogs zich beperken tot poezië. Maar dat is niet onze wereld en dus voer ik met hart en ziel en met prachtige medestanders en geestverwanten dit blog.
Duh, De natuur z'n gang laten gaan (oostvaardersplassen)? De grootste randdebielen zeggen "de natuur z'n gang laten gaan". De dieren zitten in een afgesloten gebied vast en kunnen niet eens weg om elders voedsel te zoeken. Wij hebben de omheining/begrenzing gemaakt. Bijvoeren dus wanneer nodig!
Post-normale wetenschap is een farce Hajo. Beleidspunten kunnen nooit wetenschap bepalen. Wetenschap doet onderzoek en maakt modellen en theorieen. Als je belangrijke besluiten wilt nemen (zoals mond en klauwzeer of H1N1 of klimaat) dan moeten beleidsmakers dat zelf doen en zelf de afwegingen maken. Dat is een beetje de "gist" van de kritiek op de post normale benadering.
Het is voor mij altijd ongelofelijk hoe makkelijk mensen elkaars werk afkraken simpelweg omdat het niet in hun denkpatroon past. In plaats van te kijken in hoeverre de gedachten van de ander je gedachtenpatroon kunnen verrijken. PNS is een zeer vruchtbaar concept. Zelfs als je het na lang wikken en wegen bij het grootvuil zet is er toch minstens een bevruchting van je gedachtenwereld.
PNS is een farce is veel te kort door de bocht. Jij maakt de denkfout dat PNS in plaats zou komen van de wetenschap of de wetenschap in de wielen zou rijden. Dit is echter allerminst de opzet van Ravetz en Funtowics. PNS is een aanvullend middel voor waarheidsvinding voor een nieuw soort problemen waarin wetenschap an sich onbetrouwbaar wordt door pervertering van de peer review.
Wat mij betreft zijn de sceptici die PNS naar de schroothoop verwijzen even sciëntistisch als de alarmisten.
Wetenschap is echt contingent. Het is een historisch gegroeide vorm van benadering van de werkelijkheid en niet de enige juiste voor alle situaties.
Wel voel ik dat de naam PNS niet erg gunstig is gekozen. Wat dat betreft vind ik extended peer review of peer-2-peer review betere namen.
En ik hoop dat Climategate.nl hier een mooi voorbeeld van wordt net als WUWT!
Nee, echt, wetenschap in de zuivere vorm houdt zich niet bezig met beleid. Zodra beleid of consequenties een leidraad vormen voor het onderzoek, raak je de weg kwijt. je wilt vaststellen of x to gevolg heeft dat y. Hoe x te voorkomen of y te voorkomen is een andere studie of een andere opdracht. Laat dat duidelijk zijn. Dat zijn wel onderzoeksgebieden maar hebben niets te maken met het verband tussen x en y. of x en y van invloed zijn op beleid is een ander ondrzoeksgebied. Ja toch?
Wat je ik dat compacte alineaatje schrijft is zo warrig dat er geen touw aan vast te knopen is.
Probeer het eens a la Wittgenstein met korte zinnen met een witregel ertussen.
Het absoluut allereerste begin van waarheidsvinding is zuiver redeneren. Daar komt geen lab of statistiek of universiteit aan te pas.
Er zijn zeker gesprekken tussen willekeurige hoogintelligente mensen (Ischa Meijer?) of passages in romans (Thomas Mann, Dostojevski) te vinden met een hoger wetenschappelijk gehalte dan bureaulades vol papers van over het paard getilde professionele wetenschappers met of zonder Phd.
Bij deze verzoek ik je bovenstaande knoedel nog eens in enkele zuivere logisch opeenvolgende redenaties uit te werken.
Oh ja, klimaat kritiek staat op de nominatie om een "verbrechen" tegen de mensheid te worden. Net zoiets als holocaust ontkenning dus.
ecocide is het woord, http://www.guardian.co.uk/environment/2010/apr/09…
Ik weet niet waar ik dit soort links kwijt kan. Hier dan maar even:
http://www.telegraaf.nl/binnenland/6517249/__Besl…
Wat een raar verhaal is dit. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat bloggers wel de waarheid in pacht hebben.
Wat het web mogelijk maakt is dat veel mensen tegen bijzonder lage kosten hun visie uit kunnen dragen, maar dat zorgt er niet voor dat die visie waar is. Het waarheidsgehalte van een visie wordt nog steeds bepaald door de overeenstemming met de feiten, net zoals toen het web nog niet bestond en het gedrukte woord/de journalistiek/de vierde macht gebruikt kon worden om visies te verkondigen.
Dan het geloven in Friedman of Keynes. Diverse economen hebben theorieen opgesteld en die theorieen concurreren, dus gaan over grotendeels over hetzelfde onderwerp. Een Keynesiaan is dan iemand die altijd de theorie van Keynes zal gebruiken om voorspellingen te doen over de ontwikkeling van een economische situatie.
Een wetenschapper gelooft niet dat een theorie waar is als die wetenschapper een betere theorie gaat gebruiken als duidelijk is dat die betere theorie er is. Iemand die gelooft (== iemand die aanneemt dat een theorie waar is ongeacht de feiten), blijft een aanhanger van een theorie waarvan duidelijk is geworden dat dat een slechte theorie is. Zo zijn er nog steeds mensen die geloven in de 2500 jaar oude wetenschappelijke theorie dat het heelal is opgebouwd uit 4 elementen, aarde, water, lucht en vuur. Wetenschappers zijn echter allang overgestapt op het Standaardmodel.
PNS is een ramp, heel simpel. Als je een probleem hebt dien je zo snel mogelijk concurrerende theorieen te ontwikkelen en die aan de feiten te toetsen. Dat is wat piloten in een neerstortend vliegtuig doen, een situatie waarvan de acuutheid van het probleem overduidelijk is. De constante toetsing aan de feiten zorgt ervoor dat je niet verblind wordt door je eigen en andersmans meningen, of die nu in de krant staan of op het web.
Mooi: PNS is een ramp! Je spreekt jezelf een paar keer tegen in je reactie, maar goed. Graag je antwoord op de volgende vraag:
Stel dat AGW een complete hoax is (of broodje aap zoals Yvo de Boer het noemde), maar er zijn wel duizenden wetenschappers en politici die er tot hun nek in zitten…. welke methodes van waarheidsvinding hebben we dan om weer naar een normale situatie terug te keren.
Alle PNS-critici hebben in zo verre gelijk dat de normale situatie te prefereren is, maar heel vaak is de situatie gewoon niet normaal.
En het is wel erg leuk dat je de situatie in de cockpit erbij haalt. Juist daar is de grootste veiligheidsdoorbraak bereikt met een vorm van "extended peer review". De co-piloot mag de piloot altijd overrulen als hij gevaar ziet. De piloot is gedwongen te luisteren naar de co-piloot.
Dat staat voor mij gelijk aan een situatie waarbij een IPCC, een VROM, een PBL gedwongen worden om naar sceptici te luisteren ongeacht of ze een Phd hebben, ongeacht of ze peer reviewed publiceren, gewoon simpelweg vanwege het grote belang van de kwestie en omdat argumenten van buitenastaanders valide en minder bevooroordeeld kunnen zijn.
Neem eens een stap terug, denk er nog eens over na en kijk of je het punt niet compleet mist ajb.
Ok, mij reactie is wat warrig.
<>
Er is geen methode van waarheidsvinding, maar alleen van onwaarheidsvinding. Dat betekent dat alleen het verloop van de temperatuur op aarde de mensen tot andere gedachten zal dwingen, in het geval van AGW dus dat de temperatuur zal moeten gaan dalen. Een constante temperatuur is waarschijnlijk wel in een AGW-theorie te passen, maar met constant dalende temperaturen wordt dat een stuk moeilijker.
<>
Kritiek op een theorie is goed en mag door iedereen gegeven worden. Die kritiek dient echter wel hout te snijden, daarvoor moet je verstand van zaken hebben en dan kom je meestal uit op iemand met een PhD. Kritici dienen hun standpunten dus ook te bewijzen, het gegeven dat je kritiek heb op een IPCC is an sich niet voldoende.
Als gewone burger kan je daarom inhoudelijk minder dan je zou willen, maar wat je wel kan is het politieke proces beinvloeden zodat het wetenschappelijke proces goed verloopt, dat de politiek, het krachtenspel van de belangengroepen in de maatschappij, de wetenschap niet in een bepaalde richting stuurt.
Het uiteindelijke probleem blijft dat er voldoende mensen moeten zijn die eisen dat er wetenschap wordt bedreven omdat ze alleen willen handelen op grond van de beste theorieen die er zijn. Als 90% van de mensen per se onder een greenpeace dictatuur willen leven of per se de olie opgemaakt willen hebben voordat hun kinderen hun rijbewijs hebben gehaald, dan houdt het op. Wetenschap is alleen nuttig voor mensen die feiten belangrijk vinden.
En als laatste, kan deze comment-box wat groter?