Echtgenoot gedood door paramilitairen steenkoolmijn
Niets zo nodig als degelijke onderzoeksjournalistiek. Het is te hopen dat dit blog er ooit de tijd en middelen voor krijgt. Tot die tijd haken we graag in op het soms uitstekende werk van collega’s in de traditionele media. Zojuist heb ik in twee aparte blogs de twee afleveringen van NCRV en EO over de erbarmelijke toestanden rondom kolenmijnen in Zuid-Afrika en Colombia gepost. Daar hoort natuurlijk een opiniërend commentaar bij.
De eerste post toont Netwerk: “steenkoolwinning Zuid-Afrika verpest milieu” en laat met name zien dat steenkoolwinning grondwater kan verzuren en dat blootstelling aan kolengruis leidt tot longemfyseem bij omwonenden. Een onderstreping van hoe belangrijk de klassieke milieuthema’s zijn en blijven, juist in de landen en gebieden die nog op de top van de Kuznets-curve zitten. De tweede post toont de Netwerk-uitzending van gisteravond: “Energiebedrijven medeplichtig aan moord”. In die schokkende uitzending verklaart hoogleraar Internationaal Recht Willem van Genugten onze vaderlandse energiebedrijven medeplichtig aan moord (zie uitsnede).
Bloed aan je hybride
Vakbondsleiders die strijden voor betere arbeidsomstandigheden en meer loon staan op dodenlijsten van door de steenkoolmijnen betaalde paramilitairen. Bewoners die zich weren tegen de ontruiming van hun dorpen voor de aanleg van nieuwe dagbouwmijnen, worden geterroriseerd, gemarteld en omgebracht. Helemaal de thematiek van Once upon a time in the west van Sergio Leone, maar dan zonder de Hollywood-romantiek. Gewoon doffe ellende. En alles voor de centen. Superfout roofkapitalisme. En, hoewel onze energiebedrijven dus niet transparant zijn over de herkomst van hun steenkool, legt Netwerk bloot dat als je je hybride auto oplaadt met door steenkool geproduceerde stroom er een goede kans is dat er bloed aan kleeft.
CDA fatsoenlijk
En nu is mijn vraag: waar kom ik dit tegen in de kolenwet Duyvendak-Vendrik? Waar kom ik dit tegen in het verkiezingsprogramma van Groenlinks? Of van de SP? Of van de PvdA als ze nog een greintje solidariteit bezitten? Nee, de PVV doet het op dit punt ook niet beter: ze pleiten wel voor een terugkeer van het malle klimaatbeleid naar ouderwetse focus op schoon water, bodem en lucht, maar dan alleen voor Nederland. En over mensenrechten horen we ze alleen als het islamitische misstanden betreft. En niet D66, maar het fatsoenlijke CDA neemt nu het initiatief: de CDA-fractie wil direct na het zomerreces een debat voeren over de invoering van een wet die Nederlandse energiebedrijven dwingt te zeggen waar ze hun steenkool vandaan halen.
Wat mij betreft gaat de Nederlandse politiek een stap verder en gaat ze pleiten voor een internationaal agentschap dat gaat toezien op arbeidsomstandigheden en mensenrechten rondom de steenkolenwinning. Wellicht kan Amnesty het oppikken met een jaarlijks rapport? Of de VN? Iets voor Pachauri misschien in een post-IPCC wereld? Want de grote vraag is natuurlijk: moeten we het kind met het badwater weggooien? Had Henry Ford moeten kappen met de autoindustrie vanwege de armoede van zijn arbeiders? Moeten we de kleding- en speelgoedindustrie afschaffen omdat er in China en India wel eens misstanden zijn? Of moeten we door de zure appel van de Kuznets-curve heenbijten en gewoon samen solidair zorgen voor een zo snel mogelijke transitie naar algemene mondiale welvaart en welzijn? Mét behulp van alle energiebronnen inclusief de fossiele die we maar hebben?
Menselijk gezicht
Hieronder zie je door Netwerk geproduceerde videocommentaren van Herman Wijffels, Jan Pronk, Agnes Jongerius (FNV), CNV en Greenpeace. De vakbondsvertegenwoordigers tonen respect door eens niet over CO2 en duurzaamheid te zeurklazen en gewoon hun ontzetting uit te spreken. Wijffels, Pronk en Greenpeace spreken wel alsof er ook maar enig geloofwaardig verband zou zijn tussen CO2-uitstoot en mensenrechtenschendingen. Pronk toont daarbij nog het meest menselijke gezicht. Bij Wijffels en Greenpeace lijkt het wel of de mensenrechtenschendingen een welkome PR-ondersteuning zijn om voor hun duurzaamheidskarretje te spannen.
Bekijk de video’s met reacties op de misstanden binnen de steenkoolindustrie:
Vierhonderd jaar geleden was het in Nederland ook niet al te best gesteld met ons leefklimaat.
Onze voorouders hebben hun schouders er onder gestoken om voor ons dit paradijs te creeeren.
Het is absurd dat we die zelfde evolutie curve nu aan de derde wereld binnen een paar jaar willen opleggen. Enige wat we kunnen doen is ze helpen door lokaal in bedrijven te investeren en geduld te hebben.
Daarna worden de inwoners vanzelf rijker en kunnen ze hun leefomgeving verbeteren.
Het is zoals Mathijs schrijft.
En natuurlijk zou je er zo snel mogelijk vanaf willen. Laten we eens vragen wat de Chinezen en Indiërs denken van deze problematiek.
Verder zijn het tranen voor de bühne. Bekend is dat het leeuwendeel van de longziekten in Afrika veroorzaakt wordt door het bereiden van maaltijden op een soort open houtvuur maar dan wel midden in de huiskamer. Daar heeft het Westen in tientallen jaren met duizenden miljarden nog geen spat verandering in gebracht. Tranen voor de bühne.
P.s. Wijfels heeft het over de transitie naar duurzame energie, waar wij momenteel middenin zouden zitten. Wat weet hij dat wij niet weten?
De Toyota hybrides produceren hun eigen stroom.
Dank Hajo voor de twee links naar de Netwerk documentaries. Inderdaad goede journalistiek.
Je energie of kolen ergens anders vandaan halen helpt niet. Dan koopt een ander die wel (en sommige afnemers zitten daar niet mee en schenden even goed mensenrechten – denk aan China).
Je zou in kaart willen brengen waar bedrijven hun delfstoffen vandaan halen. Alle delfstoffen, niet alleen kolen (of olie). Want het lijkt me sterk dat bij winning van andere delfstoffen geen misstanden zijn of aan het licht komen. Goed je kunt misschien met kolen beginnen.
De politiek zou zich moeten afvragen hoe ze CEO’s en andere managers van “besmette” bedrijven kan dwingen om in alle geledingen van het bedrijf en bij hun subcontractors fatsoenlijk/goed ondernemerschap (rechten van werknemers, inzake milieu etc.) door te voeren. En ze op concrete cases, waar het echt fout gaat, te bevragen, wat ze eraan gaan doen en te controleren of dit dan ook gebeurd.
We kunnen binnen de EU geweldige boetes uitdelen inzake mededing. How about this…(de bewijslast ligt moeilijker wellicht, maar toch).
In de US wordt de CEO van BP op het matje geroepen voor een Senaatscommissie. How about this, when it is further from home.
Maar het blijkt bijna utopisch om te denken dat dit gebeurt. En toch daarover nadenken lijkt me zinvoller, dan de discussie terugkaatsen of wegkaatsen richting transitie van energie, richting duurzaam ondernemen. That is not addressing the issue! Zie verder…
Na de docu’s gezien te hebben, schreef ik de namen op van de bedrijven die werden genoemd en ik ging googlen. Dan vind je websites van die mining companies met jawel….mooie verhalen over sustainability, environment, social responsibility etc.
Na de netwerk documentaries weten we wel beter.
Je kunt op zijn minst zeggen dat het alles toch veel minder mooi is dan deze bedrijven zeggen (en dat – veel minder mooi – is dan eufemistisch uitgedrukt).
Zuid Afrika:
– Klipspruit mijn – BHPBilliton (http://www.bhpbilliton.com/bb/home.jsp) en die hebben op hun site een link naar sustainable development (http://www.bhpbilliton.com/bb/sustainableDevelopment.jsp)
– Tweefontein – Xstrata (http://www.xstrata.com) en jawel ook die hebben een link met sustainability (http://www.xstrata.com/sustainability)
Columbia:
– Cerejon (http://www.cerrejoncoal.com/secciones/CERWEB/HOME/seccion_HTML.html), waar we kunnen lezen dat ze boompjes planten, met links naar Ambiental, Derechos Humanos. Cerejon is een joint venture waarin ook BHPBilliton en Xstrata zitten (http://www.cerrejoncoal.com/secciones/CERWEB/HOME/MENUPRINCIPAL/NUESTRACIA/NUESTRAHISTORIA/seccion_HTML.html)
– Drummond company ( http://www.drummondco.com) lees dan bijvoorbeeld “in the news” (waar ze alles glas hard ontkennen) en daaronder de clickable met een pdf naar het Drummond Ltd. Magazine.
Je gaat gewoon over je nek van die pr praatjes “our greatest value social responsibility”, “derechos humanos” van Drummond en Cerejon, na het zien van de tweede Netwerk docu.
Dat bedrijven die arbeidsomstandigheden en rechten van omwonenden in vele landen aan hun laars lappen in het westen met mooie groene verhaaltjes pogen ons zand in de ogen te strooien, is niet echt nieuws. Vergelijkbare praatjes voor de vaak horen we al decennia vanaf het moment dat de productie overgeheveld werd naar lagelonenlanden. Nu staan duurzaamheid en ecologie bovenaan in de propaganda, toen het ontwikkelen van die landen en het verhogen van inkomsten voor de arbeiders daar. Voor bedrijven gelden echter kosten en baten en maximalisatie van de winst. Arbeids- en mensenrechten zijn daarbij vooral een kostenpost. Vakbonden vormen dan een natuurlijk tegenwicht. De keus voor landen met autoritaire regimes is dan logisch, die onderdrukken met grote liefde die vakbewegingen in ruil voor een paar miljoen op een Zwitserse bankrekening.
Schandelijk is het wel als een deel van de milieubeweging die ecologische praatjes geloven en die 'gebruiken' (cognitieve dissonantie?) om zich af te sluiten voor de andere problemen. Bij Groen Links heb ik al sinds zij begin jaren '90 hebben gepleit voor extra belasting op energieverbruik – een maatregel die vooral mensen met lage inkomens in slechte huizen die veel verstookten treft – mij afgevraagd of ze dat áchtervoegsel 'Links' niet beter kunnen laten vallen. GL en VVD zijn inmiddels perfecte coalitiegenoten geworden.
En toch hebben de problemen rondom klimaat, CO2, duurzaamheid en de noodzaak over te stappen op niet-fossiele energiebronnen niet per se iets te maken met arbeidsomstandigheden, inkomen en mensenrechten. (Ja ja, uiteraard zijn er relaties en hangt alles met alles samen, maar dit voert nu even te ver.)
De diehards van de milieubeweging zullen sowieso de genoemde kolenmijnen willen sluiten, al verdienen de arbeiders er vijf keer modaal. Als grote bedrijven te maken zouden krijgen met stijgende loonkosten in die landen, zouden ze gaan lobbyen om de mijnen in Limburg weer te openen. Die zijn ooit gesloten omdat de kosten te hoog werden, niet vanwege milieuredenen of arbeidsomstandigheden.
Kortom, behalve dat het terecht is dat de progammamakers voor hun onderzoeksjournalistiek een veer in hun reet krijgen gestopt, zie ik niet precies waarom de 'steenkoolwinning een schrijnende illustratie is van het schijnprobleem CO2'.
Mogelijk is het wel een illustratie van het feit dat onze westerse zorgen om klimaat, CO2, de vermeende relatie tussen die twee en duurzaamheid de ruimte om ons te interesseren voor en geëngageerd te zijn met échte directe problemen van vele miljoenen in de weg staan. Dat de zorgen om ecologie, klimaat en milieu in feite sterk egoïstisch zijn. Dat het ook de groenen in feite om behoud van hun welvaart en levensstijl gaat en het diep in hun hart een zorg zal zijn of de Aziaten, Afrikanen en Zuid-Amerikanen ook de materiële welvaart bereiken waarna ze zich de luxe kunnen veroorloven zich druk te maken over ecologie, duurzaamheid en klimaat.
@Fred: spijker op zijn kop:
Ik denk trouwens niet dat het de groenen een zorg is wat er in de derde wereld gebeurd… het is een vorm van szichofrenie…. men weet niet wat men wil…. in ieder geval: zij niet wat wij hebben… want wij zijn ondanks onze welvaart niet gelukkig geworden (ik persoonlijk wel maar dat terzijde)…. nee het moet iets anders zijn…. misschien moeten ze terug naar de oertijd… of oertijd + mobieltjes….. of oertijd + geboortebeperking…. of middeleeuwen – religie…. of middeleeuwen – oorlog of moderne tijd – kapitalisme…. of wat dan ook… als het maar geen kopie is van wat wij hebben… want wij zijn slecht en zondig en ongelukkig….