Van Soest, Bioshape en de lokale bevolking

Gastblogger Niek Rodenburg doet verslag van zijn onderzoek naar de praktijken van het inmiddels failliete Bioshape, het Nederlandse bedrijf waarvan groene goeroe Jan Paul van Soest voorzitter van de raad van commissarissen en dus verantwoordelijk toezichthouder was.

ActionAid International slaat alarm
Zeventien studenten uit Kenia, Denemarken, Tanzania, Nigeria, Sierra Leone, Zambia en Zuid Afrika maakten in mei 2011 deel uit van een groep onderzoekers die stage liepen bij ActionAid International. Ze hadden één gezamenlijk doel: proberen de honger de wereld uit te krijgen.

Ze richtten zich in eerste instantie op Tanzania waar nogal alarmerende berichten vandaan kwamen over land grabbing door een Nederlands biodiesel bedrijf, Bioshape. Ze deden hun onderzoek in aanloop naar een publiek debat over land grabbing aan de Universiteit van Dar es Salaam op 21 mei 2011. De studenten zijn in Mavuji in het district Kilwa op bezoek geweest om het effect van land grabbing door Bioshape te onderzoeken.

Deze video vertelt in het kort hun verhaal vanuit Mavuji (na 1e minuut in Swahili)
Voor wie Swahili machtig is, let vooral in het filmpje op de inwoonster van Mavuji en hoe ze nu woont nadat Bioshape haar grond heeft onteigend.

Wild West in oost Afrika
Nadat de Bioshape Holding in november 2009 surseance van betaling had aangevraagd stopten subiet alle activiteiten in Tanzania. Het zware materieel werd in de loodsen in Camp Mavuji opgeslagen en er werd permanente bewaking ingesteld door een bewakingsbedrijf uit Dar es Salaam.                        

Lokaal verzet
De inwoners van Mavuji roken snel onraad, het geluid van vrachtwagens klinkt in dit verlaten gebied als een donderslag bij heldere hemel. Ze togen massaal naar Camp Mavuji waar de directeur en zijn kornuiten bezig waren een vrachtwagen die het watertransport voor de plantages verzorgde, een graafmachine en andere materialen op een truck met oplegger te laden.
Nu moet je inwoners van Mavuji, die in feite niets meer te verliezen hebben en al meer dan 1 jaar geen loon hebben gehad, niet in de weg gaan lopen met het weghalen van materieel.

Met speren, pijl en boog, en andere gereedschappen werd de directeur en zijn helpers de weg versperd. Er werd zelfs een poging ondernomen om de truck met oplegger in brand te steken. De chauffeur van deze truck dreigde aan de spit boven het kampvuur te eindigen…

Volgens de regionale politiecommissaris was de situatie behoorlijk gespannen, maar nadat er een groep politiemensen was gearriveerd kalmeerden de medewerkers en heeft de politiecommissaris de chauffeur van de vrachtwagen met oplegger bevolen het terrein te verlaten zonder iets mee te mogen nemen.

Het is opmerkelijk dat het zover heeft kunnen komen. Niet alleen door een falend toezicht door de voorzitter van de Raad van Commissarissen van Bioshape, maar ook omdat Bioshape twee jaar eerder de opdracht had gekregen alle loodsen in Camp Mavuji te sluiten en alle zaagwerkzaamheden met directe ingang te staken.

Deze opdracht kwam van de directeur van de Forestry and Beekeeping Division, Dr. Felician Kilahama, omdat ze geen vergunning van het ministerie hadden om hout te kappen, zoals volgens de wet vereist is.
Dit gebod kwam nadat enkele ambtenaren van het ministerie van Natuurkijke Hulpbronnen en Toerisme onverwachts een controlebezoek aan Camp Mavuji hadden gebracht.

24 uur bewaking, maar nu door de bewoners
Een grote groep boze werknemers van BioShape heeft sinds die tijd een permanent kamp op de terreinen van BioShape in Mavuji opgeslagen om te voorkomen dat managers van BioShape Tanzania Ltd. in de toekomst nogmaals materieel weghalen.

In verschillende shifts wordt er 24 uur per dag op het Camp Mavuji gebivakkeerd om ervoor te zorgen dat er geen eigendommen van BioShape het terrein verlaten voordat ze al het achterstallig loon hebben ontvangen.

De 102 werknemers van BioShape Tanzania Ltd. claimden aan achterstallig loon en pensioenrechten een totaalbedrag van $ 81.000. Volgens nog niet bevestigde berichten zou BioShape de werknemers ieder $ 33 hebben uitbetaald en hen hebben beloofd dat voor het einde van 2010 alle achterstallige lonen zouden worden betaald.

Een zoektocht naar geld
De BioShape Holding B.V. was sinds het vertrek van Eneco Energie begin 2009 naarstig op zoek naar een nieuwe geldbron. De normale gevestigde Nederlandse banken hebben  na het Econcern debacle hun buik meer dan vol van deze biomassa sector, dus daar viel voor BioShape weinig te halen.
Dat Nederlandse banken inderdaad niet staan te dringen om BioShape geld te lenen of subsidie te verstrekken , blijkt uit het feit dat BioShape in 2009 al de neus stootte bij de FMO, de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden, een bank die initiatieven van Nederlandse bedrijven in ontwikkelingslanden financieel ondersteunt. De aanvraag van BioShape in februari 2009 om subsidie of een lening werd door de FMO afgewezen omdat de aanvraag niet paste in het duurzaam raamwerk voor biobrandstoffen dat de FMO hanteert.
Als dat geen duidelijke taal was. Het was in feite niets anders was dan een glashelder signaal dat BioShape met een bijvoorbaat  mislukt project bezig was.
Omdat de Nederlandse banken  niet in het zogenaamde duurzame concept van de BioShape Holding B.V. geloven en om die reden geen geld uitlenen aan ondoordachte avonturen in Tanzania ging BioShape als een kat in het nauw de alternatieve geldmarkt op, waar namen als Palminvest, Partrust en Easy Life geen onbekenden zijn.

De BioShape Holding B.V. kwam volgens het faillissementsverslag uit bij een bedrijf dat EMS Beheer B.V. heette. Heette, want ook EMS Beheer en aanhang werd al snel failliet verklaard.

EMS Beheer B.V. was actief op het gebied van beheer van vennootschappen of ondernemingen en deelnemingen in andere bedrijven. Zij kenden vast wel een bedrijf dat ook iets deed in biodiesel en vast nog wel ergens een oude sok had hangen.
En inderdaad, EMS Beheer B.V. toverde een bedrijf uit de hoge hoed.
Dit bedrijf, bedoeld  wordt CIG Biodiesel B.V., werd gerund wordt door vader en zoon Breur. Zij  kenden een ‘Trust’ in Luxemburg die vast wel de door BioShape verlangde € 5 miljoen in de BioShape Holding B.V. wilde stoppen. Echter, de denkbeeldige Amerikaanse suikeroom en eigenaar van de trust in Luxemburg, die BioShape was beloofd was nooit thuis en hield de hand op de niet aanwezige knip.
EMS Beheer B.V. hoefde trouwens niet zo ver te zoeken, de vrouw van de directeur van CIG Biodiesel was ook directrice van EMS Beheer B.V..
Wat een gelukkig  toeval.

Vader en zoon Breur, de eigenaren van CIG Biodiesel B.V., hadden al sinds 2002 ruimschoots hun sporen door de faillissementswereld getrokken met hun failliet verklaarde bouwbedrijven in Zwijndrecht. Vader en zoon Breur  zijn daarbij ook persoonlijk failliet verklaard. De curator in het faillissement van de bouwbedrijven is op dit moment nog steeds bezig met een onderzoek naar bestuurdersaansprakelijkheid.
CIG Biodiesel B.V. zelf was bezig met de financiering voor de bouw van een biodiesel fabriek in Enns in Oostenrijk en had bij diezelfde ‘Trust’ in Luxemburg immers € 52 miljoen hypothecair krediet kunnen los peuteren? Zegt de prospectus van CIG Biodiesel.

Nu wil het feit dat CIG Biodiesel B.V. ter financiering van deze biodiesel fabriek in Oostenrijk aan die € 52 miljoen niet genoeg had, dus werden er aanvragen voor subsidie naar allerlei instanties gestuurd. Zo zegde de EU ruim € 5 miljoen subsidie toe en ook de Oostenrijkse regering bood iets in de orde van grootte van € 5 miljoen. Maar CIG Biodiesel B.V. kwam nog steeds € 6 miljoen te kort van de totale investeringskosten van € 72 miljoen. Een slimme failliete ex directeur van een bouwbedrijf in Zwijndrecht en zijn zoon, de directie dus van CIG Biodiesel B.V., wisten daar wel raad mee. Ze zouden obligaties gaan uitgeven, op een zodanige manier dat CIG Biodiesel B.V. niet onder de strenge bepalingen van de AFM zou vallen. Men zocht dus mensen met teveel geld die bereid waren wat aan CIG Biodiesel te lenen.
Aspirant beleggers werden lekker gemaakt met allerlei mooie woorden en folders, onder andere over de Luxemburgse Trust, Hima Finance SA, die toch maar even € 52 miljoen wilde geven.
Beleggers werd zelfs een jaarlijkse rente van 15% in het vooruitzicht gesteld.

Na onderzoek in 2011 blijkt dat er nog niets terecht is gekomen van de biodiesel fabriek in Oostenrijk, terwijl in de prospectus toch was beloofd dat die biodiesel fabriek in het voorjaar van 2009 operationeel zou zijn. Van betrouwbare bronnen is vernomen dat de directie van CIG Biodiesel B.V. de stekker uit het Oostenrijkse project heeft getrokken omdat de bouw van deze fabriek aan de Donau niet ethisch verantwoord zou zijn.
Nu kun je je bij zoiets van alles voorstellen, maar het staat vrijwel vast dat vader en zoon Breur nooit de intentie hebben gehad om biodiesel te maken en slechts uit waren op de miljoenen die beleggers maar al te graag wilden geven.

De aangevraagde subsidies bij diverse Oostenrijkse instanties zijn door die instanties nooit uitbetaald en ook de € 52 miljoen van de Luxemburgse ‘Trust’ heeft nooit bestaan.
Ons onderzoeksteam kwam er ook achter dat deze ‘Trust’ in Luxemburg, Hima Finance SA dus, in feite een lege firma was die administratief weliswaar in Luxemburg was gevestigd maar als enige werknemer en directeur de zoon, tevens directielid van CIG Biodiesel B.V., had.
Geen Amerikaanse suikeroom, niets. Gewoon oplichting.
Deze ‘venture capitalist’, genaamd Hima Finance SA, bestaat helemaal niet. Het is een vennootschap van de familie Breur zelf, die ze kennelijk louter hebben opgericht om hun investeerders en Bioshape voor de gek te houden.

De statutaire directie van Hima Finance is het Luxemburgs trustkantoor CRT Register dat de fiscale en vennootschappelijke zaken van haar cliënten regelt. Eén van de vennoten van CIG Biodiesel B.V. heeft de Hima Finance SA in november 2006 aangekocht voor € 26.000. In deze vennootschap zitten dus geen ‘tientallen miljoenen’ van een Amerikaanse suikeroom.

Wie houd de rechter commissaris nu voor de gek?
De directie van de BioShape Holding B.V. wist in vrijwel elk interview vanaf oktober 2009 stellig en zonder voorbehoud te verklaren dat ze een nieuwe geldschieter hadden gevonden, die echter maar niet met het geld over de brug wilde komen, ondanks een getekende overeenkomst. Nu kun je daar, zoals de heer Cor Vaes van de BioShape Holding B.V. in een krantenartikel op 19 juni 2010 zei, wel grappig over doen en zeggen dat de ‘Trust’ nooit het jaar heeft genoemd waarin het geld zou komen, het staat vrijwel vast dat die Amerikaanse investeerder waar de BioShape Holding B.V. maar op zat te wachten, nooit heeft bestaan.

Het is aannemelijk dat de BioShape Holding B.V. via EMS Beheer B.V. met CIG Biodiesel B.V. zaken deed met de bedoeling geld van Hima Finance SA te krijgen. Het is ook aannemelijk dat de BioShape Holding B.V. ten tijde van de aanvraag van de surseance van betaling in november 2009 al op de hoogte was van het feit dat de Hima Finance SA in Luxemburg nooit met geld over de brug kon komen.
Immers, in april 2009 was al in de Nederlandse pers bekend dat Hima Finance SA in feite een lege firma was die uitsluitend door de familie Breur was gekocht met het doel beleggers te misleiden, terwijl al in 2008 berichten in de pers verschenen over de mogelijk frauduleuze activiteiten van CIG Biodiesel B.V.