Hoogveen bij Fochteloo, de ontginningspatronen zijn nog zichtbaar

Opnieuw bestuurlijke ellende en bewonersopstand bij Natura 2000, nu rond Natura 2000-gebied Engbertsdijkvenen, een hoogveengebied in Overijssel tegen de Duitse grens. Ik werd gebeld door de grondeigenaren, die voor ‘natuurherstel’ongeveer 500 hectare landbouwgrond zouden moeten afstaan, tien procent van het gemeentelijk landbouwareaal. Dat moet onder water voor ‘hoogveenherstel’. Hebben die 8 grondeigenaren geen trek in, en volgens hen de gemeente en provincie ook niet.

Over Duitse grens grootschalige ontginning hoogveen
Hoogveenherstel is moeilijk aan omwonenden uit te leggen die daar al decennia, zo niet generaties hun land of bedrijf hebben. Want iedereen die de grens over rijdt achter Emmen ziet dat de Duitsers nog vrolijk enorme lappen hoogveen ontginnen om ecosysteemdienst ’turf’te benutten- een veelvoud aan het oppervlak dat nu in Nederland zou worden ‘hersteld’. Ik heb mij glorieus verbaasd over de omvang van die ontginning in Duitsland, toen ik naar het Borkener Paradies reed, als onderdeel van een reportage voor het NRC.

De rentabiliteit van de maatregel voor mens en natuur lijkt hier voor discussie vatbaar, om het netjes te zeggen.

Wat levert het op?
Is de wrevel gewekt bij bewoners, dan komen alle oude bezwaren tegen de natuurbeweging naar boven drijven, als stok om mee te slaan. Zoals bij ieder potentieel zinloos project, waarbij omwonenden van tijd en bezit beroofd worden. Terwijl ook de meest progressieve mensen eigenlijk ontzettend conservatief zijn. De meeste mensen willen ‘geen gedoe’, gewoon hun leventje leiden en dus krijg je vragen als:

  • wat heb je eigenlijk aan die natuur
  • is het dat wel waard

    • Bezwaren die gedupeerde omwonenden bij aanleg van een industrieterrein ook uiten. Maar minder heftig, omdat de noodzaak (altijd uit te drukken in euro’s) van één specifiek natuurtype niet is uit te leggen: waarom beslist dít hoogveen. Bij een industrieterrein verwacht iedereen directe werkgelegenheid (wat bij leegstaande kantorenparken ook niet klopt), terwijl een ‘hersteld’hoogveen tot in lengte van jaren niets meer oplevert in concrete euro’s dan een niet hersteld hoogveen. Als het niet ‘hersteld’ was, kwamen de wandelaars en toeristen ook wel.

    Ecosysteemdienst turf mag je niet meer winnen, dus wat wel?
    Je kunt dan wel op basis van ondoorzichtige aannames iets roepen over ‘ecosysteemdiensten’van dat hoogveen. Een ‘dienst’is iets dat je levert aan afnemers. Van ‘hersteld’ hoogveen zijn geen afnemers, nu turfwinning verboden is. Of het moeten nu vogelaars zijn die met zijn verrekijker de pluimen van het veenpluis afstrijken op zoek naar een overwinterende klapekster. Het is misschien jammer, maar 99 procent van de mensen zal die klapekster niet zien of missen (taak voor natuuronderwijs, het is een stoer beest). Terwijl je wel met die ecofabete medemensen – de grote meerderheid- van doen hebt.

    Natura 2000 verscherpt tegenstelling natuur en economie
    Kortom: de natuurbeweging kan willen roepen dat er geen tegenstelling bestaat tussen natuur en economie. Die hoeft er ook niet te zijn. Een paar VVD érs als Onno Hoes kunnen dat op conferenties wat ongemakkelijk nazeggen, als vorm van oppervlakkig beleefde denkomslag. Maar je máákt juist een tegenstelling door bij een natuurproject de rentabiliteit zo lang mogelijk niet te bespreken. Terwijl die economische afweging bij alle aanwezigen als een olifant in de kamer blijft hangen.

      Dé vraag is natuurlijk: hoeveel goed kun je doen voor natuur én menselijke beleving (afname van de ‘ecosysteemdienst’) daarvan per euro.

    300 miljoen euro voor lapje hoogveen?
    Stel de omwonenden – 8 grondeigenaren- vangen de volle mep voor hun grond: de grondprijs was ongeveer 60.000 euro per hectare landbouwgrond. Het gaat om 500 hectare, 10 procent van het gemeentelijk landbouwareaal. Dus we praten dan al over 300 miljoen euro om een lapje hoogveen te herstellen, dat vlak over de grens ontgonnen wordt om de ecosysteemdienst ‘turf’af te nemen. En dan moeten de hydrologische werkzaamheden nog plaats vinden. Natuurlijk, in een tijd waarin we miljarden euro’s subsidie verbranden aan de strijd tegen hete lucht, steun aan Grieken of bonussen van bankmanagers, zijn dat soort bedragen peanuts. Maar toch…

    Landje van Gijssel kost niets, levert veel op
    Voor een paar euro kun je al een weilandje in een lage polder onder water zetten in het voorjaar voor aankomende weidevogels als grutto. Het wemelt er al snel van, er komen, wintertalingen, smienten, zomertaling, gruttos, tureluurs, zwarte ruiters, kemphanen. En dat trekt weer veel mensen aan, zo kon je jaarlijks bij het Landje van (boer) Gijssel zien bij Oudekerk aan de Amstel.

    Iets zegt mij dan dat rentabiliteit bij natuurbeleid in soortenwinst, beleving en geld wel degelijk van belang is, en volgens mij vindt 99 procent van de bevolking dat. Tenzij men natuur als liefdadigheid wil blijven zien, overeind gehouden met morele argumenten en ecologische klaagzangen. Te vaak dient dat om een redelijke discussie te ontlopen die je juist nú moet voeren.

    Natuurlijk, de klaagmuur zou niet in Jeruzalem maar Nederland moeten staan. Maar tussen de klachten zitten redelijke argumenten die je veel leren over eigen uitgangspunten.

    Deel dit bericht a.u.b.
    LinkedInMastodonWhatsApp

    Gerelateerd: