Geopolitieke klimaatverandering schudt energiebeleid wakker

Schijt aan het klimaat, als ik moet dan moet ik!

Obama wil in de VS proberen het klimaat te veranderen door koeien te verbieden scheten te laten. Vanwege het vreselijke methaangas. Tegelijkertijd moedigt hij Europa aan schaliegas te gaan winnen, en daarmee dus ook de klimaatambities te minderen. Politiek heeft zijn eigen logica. De Amerikanen willen ons wel schaliegas verkopen maar ze moedigen ons tevens aan om meer energie onafhankelijk te worden van Rusland.

De geopolitiek is ineens helemaal terug en dat zou wel eens kunnen helpen om het gezonde boerenverstand terug te brengen in de energiepolitiek. Geopolitiek gaat om macht en dat is geen kleuterspel. Dat laat geen ruimte meer voor kostbare ideologieën zoals windmolens, groene prietpraat of loze beloften over de green economy. Geopolitieke macht heeft een economie nodig die niet belooft maar presteert. En dus ook een betrouwbare en betaalbare energievoorziening.

Europa als paradijs
Voor mij kwam de geopolitiek in Februari al volop terug in beeld tijdens een boeiend publiek interview met Jonathan Holslag vanwege zijn nieuwe boek ‘De kracht van het paradijs’. Hij gaf interessante analyses over de plaats van Europa in deze –Aziatische- eeuw en noemde de belangrijkste geopolitieke bedreigingen voor Europa, zowel economisch als militair.

Eén daarvan is uiteraard de invloed van Azië op het wereldtoneel en China speelt daarin nadrukkelijk de hoofdrol. China voert een actief geopolitiek beleid gericht op de lange termijn. Het zet zowel in op zijn militaire als op zijn economische macht en dat zal Europa (nog meer) gaan merken.

Omarmd door een gordel van geopolitieke onzekerheid
Een andere belangrijke dreiging voor Europa is wat Holslag de ‘gordel van onzekerheid’ noemt. Die gordel ‘omhelst’ Europa als het ware, of misschien houdt het ons meer in een wurggreep! De gordel is de hele strook van Marokko via mediterraan Afrika langs beide zijden van de Zwarte Zee naar het noorden tot in Rusland. Daar zijn grote gebieden met een sterke bevolkingsaanwas zonder dat de economische welvaart toeneemt. Potentiële geopolitieke broeihaarden.

Ook zijn er in die gordel grote politieke en militaire spanningen die een invloed op Europa kunnen hebben. En dat is niet alleen het Midden Oosten. De publikatie van het boek had niet beter getimed kunnen zijn. Putin bediende de auteur en uitgever met een geweldige reclame voor het boek door de Krim binnen te vallen, QED!

Veel Europa-idealisten willen helemaal niet aan geopolitiek denken, dat zou maar wreed hun vredesdromen verstoren. En bovendien veel geld kosten wat er niet is. Holslag’s wake-up call herinnert ons eraan dat de rest van de wereld daar misschien wel geen boodschap aan heeft. Tekenend was dat de EU Ministerraad na de Russische inval pas na het weekend bijeen kwam, ‘gelieve Europa niet binnen te vallen in het weekend’.

Brengt de geopolitiek het gezond verstand terug in het energie beleid?
Holslag vindt het heel hard nodig dat Europa zich militair en economisch herpakt zodat het weer een speler wordt op het wereldtoneel, in plaats van een speeltuin. En Obama kwam daar deze week in Brussel nog eens een schepje bovenop doen. Plotseling staat energie onafhankelijkheid door de geopolititieke ontwikkelingen ineens bovenaan de politieke agenda.

Zo wordt in Europa de keuze voor het hele energiebeleid steeds scherper gesteld. Redden we de welvaart en banen nu, of misschien het klimaat in de verre toekomst. De geopolitiek heeft de druk enorm opgevoerd. Definitieve afspraken voor het EU klimaatbeleid zijn op de recente EU top uitgesteld tot oktober, vooral dankzij de harde opstelling van de Visegrad landen, de directe buren van Rusland.

Schaliegas moet van Obama
Ik was onlangs in de VS waar de maakindustrie weer een enorme dynamiek vertoont. Ik zag in een workshop illustratieve videos hoe de Amerikanen volop bezig zijn de technologie van schaliegas verder te perfectioneren. Horizontaal boren en gecontroleerd fracken is iets dat je moet doen, ervan leren en weer proberen.

De doordachte bevindingen van Wildavsky die Rypke hier onlangs ook aanhaalde zie je daar in de praktijk. Actief kleine doordachte risico’s nemen en ervan leren brengt meer vooruitgang dan een voorzorg-principiële verlamming. In Europa is het ‘doe niets dan doe je ook niets fout’ en dat is dus fout. Ook schaliegas winning is learning by doing Europa!

Every possible energy source has some inconveniences or downsides and I think Europe is going to need to examine in light of what has happened their energy policies to find other ways they can diversify and accelerate energy independence

zei Obama na afloop van zijn Brussels bezoek. En het groene ENDS van 27 Maart concludeerde schoorvoetend ‘.., the US president appeared to suggest that Europe should do more to develop its own shale gas resources too’.

Proefboren is leerzamer dan discussie
We lopen steeds meer achter met geneuzel over ‘misschien brengt het wel minder op in de VS dan men denkt’ of ‘in Europa zal het nooit zoveel zijn’. Het gebeurt al volop in de VS. De electriciteitsprijs is de helft van die in Europa, de gasprijs één derde. En inschattingen van winbare voorraden worden misschien overdreven, maar de eerstkomende 20 jaar zullen schaliegas en olie een sterke positieve invloed hebben op de economie in de VS. De huidige investeringsontwikkelingen liegen niet. En of het bij ons wat opbrengt weet je alleen als je gaat proefboren. Wildavsky en Obama zeggen: ‘doen’.

Met die dynamiek in Amerika voel je je als Europeaan een beetje als iemand uit een ontwikkelingsland. Dat zei ik ook tegen een collega waarop een Amerikaanse collega vroeg waarom we moesten lachen. Och zei ik, ‘we were just saying that Europe is on its way to the stone-age again; and we’re nearly there!’. ‘Well, at least you can still laugh about it’..
Galgenhumor, misschien zijn we daar dan wèl beter in dan de Amerikanen. Learning by doing.