Invasieve exoot in Nederland en Noord West Europa, waaronder het Engelse Watership Down
In het Vakblad Natuur Bos en Landschap waarschuwen Henk Siebel van Natuurmonumenten en Anne Reichgelt van de Vereniging van Boseigenaaren en Natuurterreineigenaren voor de opkomst van invasieve exoten. Het meest dure Natura 2000 habitatje ‘zwak gebufferde vennen’- waardoor boeren en straks iedereen met een fikse kachel- aan de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) moet, raakt overwoekerd door de invasieve watercrassula. Zoals gebruikelijk bij de orthodoxe natuurbeweging sluit hun pleidooi af met een degelijk beroep op Europese subsidies.
Invasief schelpdier Ensis bedreigt voedselvoorziening Natura 2000-aantallen duikeenden
Zoals ik al eerder schreef bedreigt het invasieve schelpdier Ensis directus (zwaardschede) ook de draagkracht van Natura 2000 habitat de Noordzeekustzone voor schelpdieretende duikeenden. Waar Natuurmonumenten dit met Imares en de overheid in de schoenen van vissers wil schuiven (terwijl Spisula en duikeenden bij 90 procent hogere visserijdruk- in kWh uitgeoefend op zeebodem -talrijker waren) zien we hier een typische kolonisatie van een invasieve exoot: waar Ensis verschijnt verdwijnt het meer optimale duikeendenvoedsel de Spisula, in combinatie met zandsuppleties.
Helaas ontbreekt het bij de leiding van Natuurmonumenten (Wilfred Alblas ..)en onderzoekers van Imares aan de wetenschappelijke integriteit en interesse om dit feit te onderkennen, dat overigens ook exact volgens mijn probleemstelling wordt onderzocht door het VLIZ van de Universiteit van Gent. En Imares mensen weten het ook best, ze schrijven het ook voor andere opdrachtgevers. Maar bij Natura 2000 kreeg Imares waarschijnlijk een andere opdracht: lever een rechtvaardiging voor gebiedssluiting via een opeenstapeling beweringen. Sterker nog, de Imares-bucklerbiologen schrijven zelfs voor de overheid in een rapport dat Ensis een natuurbeschermingsdoel is in de Noordzeekustzone: een invasieve exoot! Bij Imares is men wetenschappelijk een klein beetje van het padje af. Wat mij extra doet vrezen voor het NIOZ wanneer dit nog meer contractonderzoek moet doen met jaarlijks 7 procent korting.
Half werk helpt niet tegen exoten
Het probleem bij exoten is dat het al te laat is wanneer je constateert dat ze invasief zijn: die Ensis is een blijver, en Spisula passee in vroeger aantallen. Dat exoten niet onschuldig zijn voor inheemse flora en fauna toont ook mijn onderzoekje naar massa-uitsterven voor de Stichting Milieu, Wetenschap en Beleid dat als het goed is komende maand verschijnt. Alle 9 in het wild uitgestorven vogelsoorten tussen 1970 en 2000 sneuvelden door introductie van een exoot (bruine boomslang op Guam), tenminste 400 amfibiesoorten zijn bedreigd door de exotische bd-chytrideschimmel, meegelift op terrariumpadden. Het gros van de extincties vond plaats op eilanden (75 procent) waarbij met name bij vogels de rat de grootste bedreiging is. Maar ook de pathogenen die ze meenemen, en waar inheemse fauna dan niet resistent tegen is: exotische vogelmalaria op Hawaii, Europese neusschimmel bij Amerikaanse vleermuizen en hier kan opwarming van de aarde wél destructief werken. De pathogenen krijgen een ruimer verspreidingsgebied door gunstiger (=warmere) temperaturen.
Wanneer mensen van Natuurmonumenten dus waarschuwen voor invasieve exoten, én je spreekt af: die natuurdoelen zijn belangrijk. Dan moet je een massavernietigingscampagne starten. Het lukte in Brazilie waar de malariamug werd uitgeroeid. de Schotten waren succesvol met hun mink eradication programma op de Hebriden. Maar in Nederland komt daar zoals ik voorspel nooit genoeg wil en budget voor. We stuiten bij succesvolle aanpak ook direct op diersentimentalisten, zodra het veertjes of een vachtje heeft. Dus vergeet het maar. Daarnaast is de discussie te complex.
Schade door invasieve exoot ‘het konijn’
Wanneer ben je exoot af? Het konijn helpt Natura 2000 doel open duinen
Door zeevaarders geintroduceerde konijnen (voor vlees) op Pacifische eilanden eroderen daar de vegetatie en bedreigen zo zeldzame zeevogels, waar ze in Australie al verantwoordelijk worden gehouden voor het uitsterven van 2 buideldieren. Daarmee komen we meteen bij het problem met ‘exoten’. Het konijn was in de Middeleeuwen ook uit Spanje geintroduceerd in onze duinen voor vacht en vlees. De knager werd een invasieve exoot die onze duinen kaal graasde, taluds ondergroef.
Nadat eerst konijnenziekte myxomatose werd geintroduceerd kelderde pas de stand, en VHS deed de rest. Maar moderne natuurbeheerders dichten het konijn allerlei magische graaseigenschappen toe als aanvulling op hun oerkoeien. En onze predatoren van vos tot hermelijn missen het konijn, dé voedselbron ook van de Spaanse pardellynx die op uitsterven staat. Nu zijn er zelfs konijnenherstelplannen, jagers en valkeniers klagen dat nergens (behalve in bebouwde kom en Maasvlakte) nog een konijntje zit en geven de vos de schuld. En natuurbeheerders proberen het natuurbeeld in de duinen terug te krijgen, dat werd veroorzaakt door invasieve konijnen: kaalgegraasde stuifvlaktes, waarvoor Natuurmonumenten nu zelfs een megakonijn op Schiermonnikoog wil inzetten die opschietende vegatatie met grof oergeweld snoeit. Bison bonasus. Heb je dat konijn er eindelijk onder, en dan is het weer niet goed.
Wilde rucola, buiten het zakje van de Albert Heijn minstens zo lekker
Poldergamba en gestoofd schadekonijn
We weten dus nu al bij voorbaat, en iedereen weet dat die tevergeefs Prunus trok in natuurterrein (de Amerikaanse vogelkers) Ook de watercrasulla, een veenmossig waterplantje is een blijvertje. Er komt een half laf subsidieprojectje, waarmee Natuurmonumenten weer wat FTE kan onderhouden, en als de subsidie op is groeit de watercrassula weer waar hij gebleven was. Je kunt beter doen zoals André Blokland in het Groene Hart: die vermarkt de invasieve Amerikaanse rivierkreeft (die ‘onze’ rivierkreeft uitroeide met biologische oorlogvoering) nu als lekker voedsel.
Ik lus dat wel: Amerikaans Hollandse poldergamba, zoals er bij de valkenier waar ik vroeger stage liep niks ging boven een braadkonijntje, vers met de havik gevangen. Het water loopt weer in de mond zodra ik er aan denk. Is die watercrassula niet eetbaar? Ik vond op de Afsluitdijk ook al wilde rucola die ik tot salade verwerkte (met mosseltjes) Heerlijk!
Wat betreft de Amerikaanse vogelkers in de kustduinen waarover dr H. Siebel schreef in Vakblad Natuur Bos Landschap, mei 2014. Siebel -Natuurmonumenten-beveelt aan de opneming van een apart hoofdstuk in de Natura 2000-beheerplannen en hij klaagt terecht over de kustgemeentes die nog steeds exoten in plantsoenen aanplanten.
Neem van mij aan dat Prunus serotina in de duinstreek tussen het Noordzeekanaal en Noordwijkerhout uit te roeien is. Als vrijwilliger bestreed ik circa 15 procent van de Amsterdamse waterleidingduinen -daar nog in matig geinvadeerd gebied- en Herenduin van NM. Waarschijnlijk zal het beheerplan uitroeien verplicht gaan stellen. Bewezen is althans dat grote prunuswoekers in de duinen door verschillende soorten van beheer algeheel van het toneel verdwenen is. De andere exoot, het Konijn, nam soms de heel jonge zaailingen voor zijn rekening! Exoot bestrijdt exoot. Ten oosten van dit Natura 2000-gebied is er een vrij smalle strook waar hij op terreinen van zorginstellingen of gemeentebossen voorkomt. Een groot deel heb ik daar al bestreden. Verder oostelijker gaand komt de Prunus serotina niet voor, pas het Gooi laat de eerste struiken zien. Door de isolatie van de duinstreek hoeft deze invasieve plant hier lange tijd niet meer op te treden. Vraag aan floristen voortaan op te letten, de plant uit te trekken zodra hij toch weer ergens opduikt. Maar dit zal niet snel hoeven gebeuren.
Prunus s. kreeg zijn kans door suffe duinbeheerders die in het verleden de plaag gewoon lieten opkomen. Ze zitten er nog steeds en kosten me handen vol geld. Niet iedereen betaalt namelijk reiskosten (ik kom ervoor uit A’dam, al bijna veertien jaar).