Bekijk flamingo’s in de natuur en je begrijpt de flamenco

Voor mij is de Spaanse flamenco dans al sinds mijn studietijd verbonden met flamingo’s. Ik heb vele dagen besteed aan het bestuderen van die prachtvogels in hun natuurlijke habitat en voor mij was het overduidelijk. Hun gedrag inspireerde de flamenco dans. Ik vond het zo vanzelfsprekend dat ik ervan uit ging dat het algemeen bekend was. Maar tot mijn grote verbazing vermeldt wiki dat het eigenlijke ontstaan onbekend is. Er staat vooral veel vaags te lezen over de oorsprong.

Als link met de flamingo wordt de roze kleur genoemd en de associatie met de kleur van de jurken van flamenco danseressen en er staat nog iets vaags over wapperen met de armen. Waar overheen wordt gekeken is het gedrag van deze vogels. Wie flamingo’s in het wild heeft geobserveerd die ziet gewoon dat de dans is geïnspireerd op deze vogels. Er zijn vele gelijkenissen.

Flamingo’s moet je bij voorkeur in de vrije natuur zien
Ik had het geluk ze in hun natuurlijke habitats uitgebreid te kunnen bekijken. Ik zag flamingo’s in de Camargue in Zuid Frankrijk, in de Salines bij Antequera in Zuid Spanje, in de moerassen van La Macta en in de Salines d’Arzew in Noord Algerije. Dat is het voordeel van een studie biologie met specialisatie ecologie of veldbiologie, je komt nog eens ergens!

Maar voordat dit verward wordt met een vakantie-uitstap moet je weten dat flamingo’s meestal in afgelegen barre omstandigheden voorkomen. Uitgestrekte kurkdroge zoutvlaktes in de brandende zon, met apparatuur beladen, uren geduld in stekelig struikgewas, stekende muggen en dazen, zwoegend door dikke stinkende blubber om het beste plekje te vinden… Om vervolgens een vol etmaal de indringende stank van die anaerobe blubber aan je lijf te hebben, hoe vaak je je ook wast. Kortom, ik had het niet willen missen.

laarzen en/of voeten

Elegante uitstraling
Maar die vele uren gluren door mijn verrekijker maakten het voor mij kraakhelder. Bij elk flamenco optreden zie ik er de flamingo’s in. In hun natuurlijke habitat stralen flamingo’s elegantie uit, net als flamenco dansers. Slank, met een fiere houding. Hun armen gestrekt als de nek van de flamingo en de hand gebogen in de vorm van zijn kop. Bij flamingo’s in het wild valt die grote zwarte snavel op, ook op grote afstand door je kijker. Met die snavel maken ze soms klapperende geluiden.. Zwarte castagnettes in een gebogen hand..

De engelstalige wiki:

‘baile flamenco is known for its emotional intensity, proud carriage, expressive use of the arms ..  en ook: .. rhythmic stamping of the feet.

Tappen of trappelen
Stampen op de grond en tapdansen is een essentieel element van de flamenco dans, flamingo’s trappelen. Ze zoeken hun voedsel meestal in brakke wateren en zoutpannen. Vaak hebben deze wateren een roze-rode aanblik vanwege de algen en pekelkreeftjes. Flamingo’s zijn gespecialiseerd in het eten van die kreeftjes.

Al wadend maaien ze met hun snavels onder water heen en weer in halve cirkels. Telkens zuigen ze water op en persen het dan weer naar buiten waarbij de kreeftjes en ander spul op hun ingenieus filtersysteem in hun snavels achter blijven. Een soort mini-scampi’s, maar het duurt veel langer voor zij hun buik vol hebben. Het trappelen helpt om meer prooi op te wervelen, daarom bewegen ze voortdurend afwisselend met hun lange steltbenen in de modder. Een zeer karakteristiek gezicht en de inspiratie voor het stampen en tappen!

Veel meer dan roze
De grotere mediterrane (onder)soort, Phoenicopterus roseus, is de minst roze van de flamingo’s. Van grote afstand door je kijker lijken ze zelfs bijna wit met soms een kleine beetje rood van hun vleugels zichtbaar. Het observeren wordt beloond als ze plotseling hun vleugels uitslaan. Dan zie je ineens een heel ander beeld in je kijkertje, met fel contrasterend rood en zwart. Kijk eens op deze site die verschijnt na het googlen van images ‘flamenco dancer costume’. De hele pagina kleurt zwart en rood! Vooral bij de soort die voorkomt in het Middellandse Zee gebied valt dit op omdat ze zo wit zijn met gesloten vleugels. Die soort vindt je ook in Andalusië in Zuid Spanje, de bakermat van de flamenco.

Typisch voor de flamenco zijn ook de plotselinge, schoksgewijze bewegingen van de dansers met hoofd en armen. Tijdens het baltsen doen flamingo’s dat ook. Ze draaien hun kop telkens heel snel 180 graden heen en weer en slaan daarbij soms hun vleugels uit en tonen dan hun kleuren. Dat is goed te zien in dit filmpje (bijvoorbeeld op 1.45 en 2.02, er zijn verschillende soorten door elkaar te zien; de grote en meest witte zijn de mediterrane).

Ook dat karakteristieke gedrag wordt nagebootst in de flamenco dans. De danseressen dragen lange jurken tot aan de grond. Krachtig stampend en tappend en met schoksgewijze arm- en hoofdbewegingen verplaatsen ze zich sierlijk over het toneel. Dan zwaaien ze plots hun lange jurk omhoog en zie je even hun lange onderjurk met felle contrastkleur. Dezelfde verrassende sensatie als bij het flamingo kijken! Ik zal wiki eens aan moeten passen.