Ik werd gebeld door boze beroepsvissers uit Enkhuizen, die vonden dat ik ze te negatief afschilderde na het telefoontje van de klokkenluider. Zij noemden nogmaals de aalscholver als grote concurrent. Een vogel die spectaculair in aantal toenam sinds de jaren ’70, van 600 broedparen naar meer dan 20.000 broedparen met 13.000 paar rond het IJsselmeer. Ook het aantal overwinterende vogels in het IJsselmeer nam sterk toe, met in de winter nog eens 11.000 extra aalscholvers sinds eind jaren ’90. Neem vervolgens de tellingen van SOVON in 2013 bij de hand en je komt op een jaarlijks aantal van rond de 20.000 aalscholvers die voor hun visbehoefte dagelijks het IJsselmeer bevissen
Al eerder werd waargenomen dat met name bestanden snoekbaars sterk achteruitgingen met de opkomst van de aalscholver, vooral door winterpredatie van de 0-jaarklasse. Zoals deze studie van Witteveen en Bos uit 2008 toont haalt een kolonie makkelijk 1/3de van de totale jaarklas aan snoekbaars uit het water. De voedselbehoefte van aalscholvers varieert in de literatuur, maar 1/3de tot de helft van hun lichaamsgewicht per dag is een veel voorkomende opgave. In 2008 waren nog 60 beroepsvisssers op het IJsselmeer actief die 3000 ton vis onttrokken tegen een omzet van 6 miljoen euro. Dat zal nu nog minder zijn.
De aalscholver kan volgens een studie uit 2002 al makkelijk 2000 ton vis uit het IJsselmeer consumeren, en afgaande op zijn voedselBEHOEFTE meer dan 5000 ton. Oftewel: qua visbiomassa onttrekt de huidige populatie aalscholvers- zowel broedvogels als overwinteraars- MEER biomassa vis uit het IJsselmeer als de beroepsvisserij.
Je kunt het ook op een bierviltje narekenen, en zo tot een schatting komen. Neem als conservatief aantal 20.000 aalscholvers rond het IJsselmeer, die per dag 0,5 kilo vis nodig hebben. Dat is een redelijk gemiddelde, niet te hoog en niet te laag. Dan kom je met mijn bierviltjemethode op een jaarlijkse visbehoefte van 3650 ton per jaar. Uitgesmeerd over de hoeveelheid hectares (1,1 miljoen) van het IJsselmeer praten we dan over een onttrekking van 3,3 kg per hectare. Hoeveel is dat vergeleken met de IJsselmeervisserij in haar hoogtijdagen van 20 jaar geleden?
Wanneer we dit rapport uit 1992 ‘biologische monitoring zoete rijkswateren Markermeer IJsselmeer’ er bij pakken, zien we dat de snoekbaarsvisserij al in de jaren ’80 implodeerde. Dat kan een ‘aalscholver-effect’ zijn, want snoekbaars vormt een onevenredig deel van hun dieet. Hoewel de studie vooral de sterke uitbreiding van de schietfuikenvisserij als oorzaak noemt. Dan zien we verder dat de beroepsvissers over de periode 70-92 tussen de 3 en 5 kg aal per hectare IJsselmeerwater onttrekken, en een vergelijkbare variatie (3-5kg) in baars. Dus de VROEGERE beroepsvisserij ving veel meer vis dan de aalscholver. Maar anno NU is dat al lang niet meer zo.
Waarmee we de vraag kunnen stellen: voor de visdief en andere visetende vogels in het IJsselmeer geldt na een procedure door Vogelbescherming in 2011 een verbeteropgave voor Natura 2000. Er is te weinig spiering om de visdiefaantallen van de jaren ’90 te halen. Zou het dan niet zo kunnen zijn, dat de zowel in de winter als zomer toegenomen aalscholver de spiering wegvreet die de visdief eerder nog kon vangen? En dat de opkomst van de aalscholver de neergang van andere visetende vogels (mede) verklaart, die nu als Natura 2000 hersteldoel in aantal dienen te worden verhoogd. Immers, de aal is weggevist, er is weinig snoekbaars meer en de AALscholver vreet wat voor de bek komt. Er komt hem genoeg voor de bek, want sinds eind jaren ’90 komen ook nog eens 11.000 aalscholvers in het IJsselmeer overwinteren.
Hangt niet alles met alles samen in de ecologie?
Ze zitten op lantaarnpalen in de stad hun vleugels te drogen als prehistorische pteranodonten.
Ik waardeer het zeer dat een blog een reactie uitlokt, die meteen weer leidt tot nadere onderzoek en uitleg in een vervolgblog. Climategate is op deze manier een product van samenspraak met de reageerders, waar Rypke steeds toe oproept. Mooi!
Goed stuk Rypke! Op deze manier wordt steeds duidelijker dat je de visserij op het IJsselmeer geheel kunt wegsaneren, en dan nog zal er geen herstel plaatsvinden.
Blijkbaar dringt dat nog steeds niet door bij degene die herstel- en verbeteropgave formuleren dat je niet alles in de schoenen van de visserij kunt schuiven. Er zijn meerdere oorzaken, dus dan blijft de vraag aan degene die het beleid formuleren waarom ze die oorzaken niet allemaal proberen op te lossen.
Om het voedselaanbod in het IJsselmeer te vergroten stel ik voor de voedselvoorziening een zetje te geven. Laat maar eens verdeeld over het IJsselmeer in proefvakken de bodem flink omploegen met wekkerkettingen. En dat in die vakken met regelmaat herhalen. Eens kijken wat dat doet met de visstand in die proefvakken. Dat is de moeite waard om daar een onderzoek naar te doen. Mocht blijken dat dit een positieve uitwerking heeft op de visstand in die vakken, dan is dat voor de vogels en de vissers beiden goed.
Ik weet dat “bodemberoering” een soort “geloof in kwade” is geworden, maar die indoctrinatie mag nu weleens doorbroken worden.
Kleine correctie, het IJsselmeer + Markermeer is 185.000 hectaren.
De toename van het aantal aalscholvers is gestimuleerd door de overheid door het aanleggen van broedplaatsen en het stellen van instandhoudingsdoelen vanuit Natura 2000.
Niets natuurlijks dus gewoon het gebruikelijke gemodder in de bloempot genaamd Nederland waarbij men de ogen sluit voor de belangen van de ondernemer!!
@Nils en Poldervis: dank wat betreft de correctie maar ho ho, niet te vlug: al in 1992 werd gewaarschuwd voor te lage recruitment bij aal, maar de IJsselmeervissers bleven doorvissen
Het beleid is als volgt: je kunt mensen makkelijker sturen dan de natuur, en wij kiezen er voor om die vissers te naaien
Er is een innovatiever middenweg waar Martin Scholten ook al mee aan de weg timmerde, en wat Nils noemt qua proef vind ik ook interessant. Hoe verhoog je de natuurlijke productie….win win
Uiteindelijk konden dankzij fosfaatbemesting de mosselaars en eidereenden ook decennia naast elkaar bloeien, tot de draagkracht op het Wad kelderde
Rypke ja ook de visserij treft zeker blaam, maar om deze vissers (lees: ondernemers) nu te laten bungelen zoals heden het geval is lijkt natuurlijk nergens op. Een aalbeheerplan dat geheel wordt afgewenteld op de binnenvisserijsector terwijl er jaarlijks minimaal 150 ton vruchtbare schieraal verhakt wordt in één van de 5500 gemalen in Nederland! En meer dan 15.000 barrières de aal verhindert als glasaal binnen te trekken of als schieraal uit te trekken lijkt mij een gedeelde verantwoordelijkheid van private (binnenvisserij) en publieke (waterbeheerders/ministeries/provincies) partijen.
De publieke partijen zijnde de diverse overheden steken hun kop in het zand en zien niet dat ook zij palingbloed aan hun handen hebben.
Ondanks de mindere recruitment in vergelijk met de jaren ’60 en ’70 is er zeker nog plaats op het IJsselmeer voor een aantal rendabele ondernemers die Volendam en Urk kunnen voorzien van die heerlijke IJsselmeerpaling.
Daadkracht en duidelijkheid vanuit de overheid in goed overleg met de sector zal zeker kunnen leiden tot een verantwoorde palingvisserij op het IJsselmeer en in de rest van ons mooie waterrijke Nederland.
DUPAN heeft al een goede voorzet gegeven met de Balansberekeningen om zo te komen tot een maatschappelijk geaccepteerde palingvisserij in Nederland.
P.S. Ook de dames/heren van de diverse NGO’s zijn oorverdovend stil als het gaat om het verhakselen van schieraal in de gemalen. Laat ze die sandalen eens uittrekken en gaan kijken achter de gemalen en de waterkrachtcentrales, schieraalgehakt in de aanbieding of was het nou Plofaal!!!!!!!!
een anekdote …
een mijner vrienden heeft bij zijn huis een “zwemvijver” … neem 50m vierkant equivalent, en gemiddeld 1.5m diep … door natuurlijke zuivering is het water van een – in elk geval zo lijkt het, want het is ongelooflijk helder – van een goede kwaliteit …
de start was een 3-tal jaar geleden, en hij heeft zijn vangsten, en die van diverse vrienden, steeds op de vijver “gezet” …
met als gevolg 2 jaar geleden duizenden visjes van 3 à 4 cm …
dan verleden jaar zeker duizend visjes van 6 à 7 cm … en een nieuwe snoek, die ook zijn gang mocht gaan
dan begin dit jaar een zeer groot aantal visjes van 8 tot 10 cm …
het was een plezier ze bezig te zien vanaf de kant …
eind juni is hij een verlengd weekend weg, en ook zijn vrouw is 3 dagen op een uitstapje …
komen we ’s maandags terug, en gaan we even – zoals dikwijls – langs de vijver …
wat ?
waar zijn al die visjes ?
nergens enig leven te vinden …
vermits mijn vriend een jager is, wist hij dan al wat er was gebeurd … en zijn vrouw bevestigde het vermoeden …”inderdaad, ik heb zondagmorgen, toen ik thuis kwam, een aalscholver op de vijver gezien” …
ik kende het merk vogel, maar mijn bewondering voor de aalscholver is daar toegenomen … in a strange kind of way …
GEEN ENKEL visje meer op de ganse vijver … NUL stuks nog over … het allerlaatste visje van 5 of 6 of 7 cm was blijkbaar opgezocht, in het nauw gedreven, en opgegeten …
op een paar dagen …
die aalscholver moet uiteindelijk er wel een indigestie aan over gehouden hebben … kan niet anders …
Wat als de vissers eens goede voormannen hadden gehad en met elkaar waren opgetrokken? Ook de klokkenluider en de visser uit Enkhuizen vangen hun “brood” uit dezelfde plas. Gewoon jaren achter elkaar doorgaan terwijl men, volgens Rypke, al in 1992 werd gewaarschuwd. Heeft niemand dat toen gehoord? Lagen de vissers en hun voormannen te slapen op dat tijdstip?
Hou eens met klagen en een ander of de aalscholver de schuld te geven van problemen die je had kunnen aankomen. Alleen moet je soms even opletten. Echté ondernemers maken meerjarenplannen met de volgende vraag in hun gedachte: Waar wil ik over 5/10/15 jaar staan als ondernemer.
Piet, meerjarenplannen daar hoef je geen ondernemer voor te zijn doen de NGO’s al jaren ;-)