Wat gaat Nederland doen met zijn Europees voorzitterschap?

Overlopend van goedheid en alweer kortgesloten van de ratio moedigde mutti Merkel de vluchtelingen aan naar Duitsland te komen. Het duurde maar even voor de realiteit toesloeg. Zoals vaker botsten goede bedoelingen, ondoordacht ingegeven door emotie van het moment, keihard op de grenzen van de werkelijkheid. Het gevolg is prikkeldraad in Europa, iets wat Duitsland vast niet in gedachten had als resultaat van hun inzet. Zij hadden zich de ‘wiedergutmachung’ met Europa heel anders voorgesteld.

Het verdrag van Dublin was duidelijk over het bewaken van buitengrenzen, maar afspraken blijken vaak niet te werken in Europa. Dat ging ook al niet met de Maastricht normen die budgettaire discipline zou moeten regelen. Al snel braken de twee leidende mogendheden Duitsland en Frankrijk zelf die afspraken. Het management-adagio ‘leading by example’ werkte, alleen werd er een heel slecht voorbeeld gevolgd.

Een paar jaar later bleek Griekenland met de cijfers te knoeien en nog wat later gingen de eerste miljarden richting zuiden. En kwamen vooral in de zakken van banken terecht, soms zelfs in de zakken van de privé eigenaars van die banken die hun familiekapitaal veilig in Zwitserland gestald hebben. Leading by example en kritiek op Europa mag niet.

Problemen, hoezo problemen?
Tja, wat is nu HET probleem van Europa. Er zijn nogal wat probleempjes. We hebben inmiddels een rampzalig onbetaalbaar energiebeleid dat ervoor zorgt dat onze industrie niet meer competitief is. Europa is bang voor ‘carbon-leakage’ maar zou nog veel banger moeten zijn voor ‘investment-leakage’ die nu al volop plaatsvindt. Onze EUlite blijft maar zeggen dat ‘de crisis’ voorbij is, maar ondertussen blijft de economie kwakkelen en blijven we maar belasting-euro’s in de markt pompen.

En met diezelfde euro, de trotste munt van ‘het EU project’, zijn er ook nog wel wat probleempjes. Griekenland wordt even overstemd door de vluchtelingencrisis, maar hangt met de euro structureel in de touwen, ondanks dat Europees gezichtsverlies voorlopig nog even voor een lief prijsje voorkomen is. En Portugal, Italië en Frankrijk staan klaar met nieuwe euro-ellende.

De vergeten geopolitiek
De huidige vluchtelingencrisis toonde aan dat de ‘gordel van onzekerheid’ ook een echt probleem was. Holslag publiceerde zijn boek begin vorig jaar en kort daarna later viel Rusland de Krim binnen. Inmiddels voert Poetin de druk nog verder op. Hij is zijn geopolitiek niet vergeten, integendeel. En inmiddels wordt Europa ook overstroomd door vluchtelingen uit nog een ander deel van die gordel van onzekerheid en zitten wij met een uitgekleed militair apparaat waarvoor Holslag al waarschuwde.

Pardon, niemand voorzag het?
Ik was onlangs bij een lezing van Herman van Rompuy die zich goed laat belonen om in lezingen zijn Europese droom te verkopen. Hij besprak uiteraard ook de problemen maar bleef telkens maar zeggen: ‘Nobody foresaw..’. Maar velen voorzagen al die problemen wel degelijk, de EUlite wil het alleen niet zien of horen.

En dat is ook precies HET probleem van de EU, het gebrek aan democratisch zelfreinigend vermogen. Alle genoemde problemen zijn het gevolg van jarenlang slecht of afwezig beleid dat gericht is op een Europees ideaalbeeld dat totaal niet aansluit bij de werkelijkheid. Europa wil zijn dwalingen niet zien of horen. Europa speelt een steeds bescheidener rol in de wereld en is allang niet meer leidend. Dat is kennelijk een bittere pil en de EUlite kan dat niet accepteren.

Leidend of lijdend op milieugebied?
Krampachtig houdt ze zich vast aan haar laatste strohalm door zichzelf en anderen voor te houden dat ze leidend zijn op milieugebied. De EU probeert dat op wereldniveau af te dwingen via de VN, maar de VN is uitermate ongeschikt om anderen een wil op te leggen. Als je wat dwingends wil, zoals de EU die altijd gaat voor ‘legally binding’, dan sta je al achter in de onderhandelingen. Ik schreef al over de kwik Conventie waar de EU trots de victorie kraait. Maar dat is de buitenkant.

Kijk je naar de inhoud dan zie je dat China, een van de grootste kwikvervuilers (o.a. door steenkool-emissies), zodanig onderhandeld heeft dat de Conventie haar economisch beleid geen strobreed in de weg legt. En ondertussen scharen ze zich in de VN bij de club van ‘ontwikkelingslanden’ (de VN rekent dat uit per hoofd van de bevolking) die de EU als tegenprestatie voor de ondertekening van de Conventie vraagt te betalen om de vervuiling aan te pakken. Zo zal dat in ‘Parijs’ ook gaan.

Erkenning van de werkelijke positie en die als uitgangspunt nemen zou de beide EU-benen weer op de grond kunnen krijgen. De chemische industrie is een goede algemene graadmeter van de basale kracht van de economie. Leverde de chemische industrie van de EU in 1993 nog 32% van het wereld BNP, in 2013 was dit gezakt naar 17% en in 2030 zal het verder afnemen tot 12%.

Een bescheiden Europa dat weer van de burgers is?
Erkenning van die meer bescheiden rol en bouwen op de eigen kracht zou Europa sterker maken. De Europese welvaart is er gekomen mede dankzij democratische openheid en de wil vooruit te gaan met een open blik naar technologie en ondernemen. Dat moeten we weer herstellen om toekomstige welvaart te verzekeren, en een meer bescheiden Europa zou misschien kunnen helpen het vertrouwen van burgers weer wat te herwinnen.

Misschien een mooie rol voor Nederland als zij per 1 Januari 2016 het halfjaarlijks voorzitterschap van de EU in handen krijgt. Elk land dat EU voorzitter wordt probeert er wat van zijn nationale kenmerken in te verwerken.

Misschien met Nederlandse nuchterheid de werkelijke problemen onderkennen, deze met Nederlandse directheid benoemen en vervolgens met Nederlands gezond boerenverstand werkende oplossingen voor die problemen implementeren?