Naar een ecologie van overdaad

Bij Cafe Weltschmerz pluggen Hajo en ik een nieuw ecologisch paradigma van overdaad: Climategate haar ‘gate’- uitweg-om het schaarste-paradigma van ‘Duurzaam’ vaarwel te zeggen.  Wij zien natuur als OPEN systeem buiten evenwicht, dat bloeit bij verstoring. ‘Duurzamen’ portretteren natuur als GESLOTEN kringloop in statisch evenwicht. Die balans raakt bij hen ‘verstoord’ door menselijk gerommel in het ‘huishouden van de natuur’ (= ecologie). Wij bieden een ecologie van de hoop.

Meer welvaart en energieverspilling leiden tot creativiteit
In ons ecologische paradigma van een open systeem, hoeven we niet in ‘harmonie’ met die natuur te leven- als jager-verzamelaars danwel apen in maatpak- omdat anders een catastrofe zou dreigen. Al staat het ieder vrij dat wel te doen en is Hajo van de Paleo. Er is geen scheidslijn tussen cultuur en natuur, menselijke vindingen zijn een logische voortzetting van natuurlijke evolutie.

Een Oosterscheldedam is niet minder ‘natuurlijk’ dan een beverdam, maar hooguit knapper gemaakt.

Fossiele energie bevrijdde ons van de kluisters van de natuur, en machines werden onze slaven, Robots (van het Tsjechische ‘robota’ voor werken). Waar we eerder slaaf van onze natuurlijke beperkingen waren, specifieker: van energetische beperkingen. Omdat we de enorme hoeveelheid energie die beschikbaar is niet bruikbaar wisten te maken, in arbeid konden omzetten.

Maar steeds door toeval, welvaart en intellect ontstonden nieuwe ideeen die succesvol werden via een evolutionair bottom up-proces. Hoe meer welvaart en bruikbare energie om een steeds complexer samenleving te vormen, hoe meer nieuwe ideeën tot bloei komen. En hoe vrijer de samenleving kon worden. Zo werd het technisch mogelijk de slavernij af te schaffen. Wie weet volgt de loonslavernij ook die weg nog eens.

Minder welvaart en besparing leidt tot onderdrukking en afknijpen
Het schaarste-paradigma van de zuurzamen verheerlijkt een statisch evenwicht- de dood in de pot, wat wij Natuurhistorisch Materialisme noemen. Een materialistische kijk op natuur, die de werkelijkheid wil sturen op basis van de beperkte kennis die we al hebben. Gesloten systemen genereren een gesloten geest. Terwijl een open systeem bestaat bij gratie van stroming en ongelijkheid.

De mensheid heeft nog maar een tipje van de sluier opgelicht van bizarre ideeën en mechanismen waarmee de natuur geconstrueerd is. Onze kennis is gelimiteerd, terwijl mogelijkheden onbeperkt zijn.

Vanuit hun jager-verzamelaarsparadigma van keiharde Planetaire Grenzen– alsof de aarde een gesloten reservaat is- willen ecologen als Johan Rockstrom van de Club van Rome/Stockholm Resilience Center de rol van scientistische dictator spelen, die de mensheid insnoert. Net als de vroegere landlord, die alle jachtgrond voor zichzelf opeist in ‘reservaten’, wat ‘apart zetten’ betekent. Reserva. En wee het klootjesvolk dat dan aan ‘zijn’ hertjes kwam. Zo ontstond ook het jachtreservaat New Forest van William the Conquerer. En zo legden feodale heersers de basis van wat wij nu natuurbescherming noemen.

Zero Sum Game Reserve
Het ‘laatste oerbos’ Bialowieza in Oost Polen is bewaard gebleven als jachtreservaat van Koning Jagiello en de daarop volgende feodale heersers. Het klootjesvolk putte verder alle wild uit. Omdat het in een zero sum game leefde van overleving, van natuurlijke beperkingen: zij moesten hun energie uit bronnen putten, die evolueerden voor zichzelf. Niet om 10 miljard mensen te voeden.

En dat is wat de zuurzamen nu opnieuw willen: terug naar vroeger. Waarbij ‘natuurlijke grenzen’ de limiet bepalen, en ‘natuurlijke energie’, energie die door de wisselvalligheid van de natuur wordt begrensd.  Terwijl fossiele energie hielp de natuur te ontlasten, want plots konden we de fossiele voorbije natuur uitmijnen. Die kon toch al niet meer stuk, omdat ze al voorbij is. De bestaande natuur kan je zo meer met rust laten, ja zelfs bewonderen op ecologische fotoreizen en vakanties.

Vanuit een ecologie die enkel kijkt naar ‘natuurlijke’ processen, schrijf je ook een steentijdparadigma voor aan mensen: het dierlijke leven binnen dierlijke grenzen als norm voor hoe mensen moeten leven. Een leven in stasis. En een Zero Sum Game Reserve, een safaripark waar mensen binnen vaste grenzen moeten bewegen, levend op een ecologische bonkaart, waarbij de overheid als Eco- Gestapo optreedt.

Een cultuur-inclusieve ecologie bevrijdt ons uit dat reservaat.

Het ideaalbeeld toont de filosofie
Limits to Growth, het rapport voor de Club van Rome is op een zelfde denken gebaseerd, van de angst voor exponentiële groei in een gesloten systeem. Deze protagonisten komen ook altijd aanzetten met de mystieke Indiaan die de natuur beter zou begrijpen. Terwijl ik jeuk op zeven plaatsen krijg van Native American-opperhoofd Sitting Bullshit, die de hogere wijsheid zou hebben. Omdat hij leuk kan trommelen, in dierenvel wat rondspringt en rare kreten uitstoot terwijl hij onder de mescaline zit en waanvoorstellingen krijgt.

Doe mij dan maar het requiem van Mozart.

Aan het ideaalbeeld herken je de filosofie. De Zuurzamen zouden Mozart waarschuwen dat hij moest stoppen met componeren, omdat anders de melodieen op zouden raken. Limits to Imagination.

This is not The End
Wij hebben geen drugs nodig om onze Doors of Perception te openen, het door Aldous Huxley beschreven geestverruimend experiment met Mescaline (natuurproduct uit Cactus) waarnaar The Doors zijn vernoemd. Waarom in de geesten- en sprookjeswereld winkelen, als er op aarde zoveel heldere geesten bestaan die voor ons opschreven wat wij intellectueel kunnen vergisten. Het leven zelf is bizar genoeg.

Leunend op de schouders van levende anderen, bieden wij van Climategate een ‘gate’- een uitweg- naar een paradigma van overdaad, een model van de natuur dat meer overeenstemt met hoe de natuur werkelijk werkt. Een natuur die in tijd, materialen en energie geen grenzen kent, een open systeem waarin verspilling van materialen en energie de regel is.

The Balance of Nature
Het ecologische paradigma van de zuurzame medemens is dat van het ‘natuurlijke evenwicht’, dat ook in de groene Pauselijke Encycliek komt opdraven. Dat is de negentiende eeuwse kijk op de natuur die Ernst Haeckel ons gaf als bedenker van ‘ecologie’. Een stabiel en geordend huishouden dat voor de komst van de mens perfect was. Adam en Eva in berenvel. Een paradijselijke staat van perfectie kun je alleen nog afbreken. Die staat raakt dus ‘verstoord’, wanneer mensen er in rommelen.

Alle milieu- en natuurbeleid dat de natuur pretendeert te sturen richting een wensbeeld, dat is op die foutieve aanname gebaseerd. De natuur is daarbij een gesloten systeem, en de kringloop moet dan gesloten zijn.

Het voorzorgprincipe van milieubeleid is op die Balans-filosofie gebaseerd. Nee, tenzij. Angst voor het onbekende.  De zuurzame mensen portretteren ecologie als Zero Sum. Zie ook de expositie in het Museon die door Neo-Malthusianen is opgesteld. Vanuit een paradigma dat zo in de hoofden van het goedwillende klootjesvolk is ge-etst (communicatiemiepjes, BNR-Duurzaam-luisteraars) dat ze het niet eens meer opmerken.

Milieuclubs/Verenigde Nazi’s versterken schaarste: zelfbevestigend wereldbeeld
Hun oplossingen- versterken conform hun denkmodel- juist de schaarste, en hun oplossingen zijn steevast proto-fascistisch, top down opgelegde inperking. Zie wat Museon als buikspreekpop van de Verenigde Nazi’s verkoopt als ‘oplossing’ bij Social Development Goal nummer 7:

7. Betaalbare en schone energie 
De fossiele brandstoffen raken op. (wanneer? we hebben nog voor eeuwen RZ) Allerlei mensen zijn bezig met het bedenken van en investeren in nieuwe manieren van duurzaam energie opwekken. De geijkte voorbeelden zijn wind- en zonne-energie, energie uit geothermie en energie uit water (via getijdenwerking of waterkrachtcentrales= allemaal manieren die ons in ruimte- en voorraad beperken RZ). Daarnaast zijn er heel erg veel alternatieven, die we op het meubel willen laten zien. De bezoeker krijgt inzicht in het verloop van de transitie naar groene energie voor iedereen op de wereld. Er zijn ontzettend veel leuke, mooie initiatieven hiervoor.

• ‘Groene’ energie, is Neo-Malthusiaanse beperking van fantasie, die ons terug wil werpen in de kluisters van de natuur zoals die voor de Industriele Revolutie door evolutie ontstond.
• Grondstoffen zijn geen fysisch gegeven. Mensen bepalen wat een grondstof is. De Rare Earth Metals die nu essentieel zijn voor elektrische auto’s en windturbines, waren eerder afvalproduct van koperwinning.

Planetaire grenzen; scientistisch fascisme
Ook klimaatfanatisme heeft die ‘huishouden’-notie als onderliggende aanname. Wat mensen toevoegen aan CO2 is dan ook per definitie slecht, een catastrofe. Zo hoor je dus – vanuit het ‘verstoringsdenken’- enkel over potienteel negatieve gevolgen. En niets over de grote productiviteitstoename dankzij CO2-fertilisatie en een beetje opwarming. Terwijl de positieve biologische gevolgen wetenschappelijk veel sterker staan dan vermeende catastrofale klimaatgevolgen, die vooralsnog enkel in de computer bestaan.

We zien die Balance of Nature ook terug bij Johan Rockstrom en Marten Scheffer hun publicatie in 2009 over Planetaire Grenzen: het ‘stabiele’ Holoceen zou ten einde komen, en een onstabiel ‘Antropoceen’ zou aanbreken. In 2014 in Science kwamen zij opnieuw met hun scientistische utopie op de proppen.

Een catastrofe dreigt, tenzij we ecologen als Rockstrom en ook de Wageninger Wim de Vries absolute macht en onderzoeksgeld geven om het menselijk bedrijf in te snoeren volgens hun dictatoriale fantasieën. Waarbij zij planetaire grenzen baseren op de grenzen van hun kennis. Ik noem dat naar Ortega y Gasset ‘De Opstand der Academische Horden’. Wat ons betreft- en ook ecomodernisten- bestaan die keiharde ‘Planetaire Grenzen’ niet.

Flux van de natuur van  hoog naar laag
Het enige stabiele evenwicht in de natuur is de dood. Het leven is dynamiek, en is geen gesloten systeem in evenwicht. Het leven is een open systeem dat tegen de klippen op bestaat, ver buiten thermodynamisch evenwicht. Organismen kun je zien als  zogenaamde ‘dissipative systems’, die materie en energie uitwisselen met de omgeving en die zichzelf tot op zekere hoogte kunnen reproduceren. Door een giga-toevoer van energie ontstaan zo complexe structuren. Ook convectiecellen en orkanen vallen onder die term, open systemen die energie uitwisselen met de omgeving.

Er is geen ‘natuurlijke balans’, wel een ‘flux van de natuur’, een continue stroom van energie en materialen. Wat ik nog vergat te vermelden, maar wat wel essentieel is: stroming vindt plaats van hoog naar laag, je hebt gradienten nodig, hoogteverschillen. Zonder gradiënten is er geen leven, geen stroming, geen proces, en die gradienten ontstaan door oneindige toevoer van energie.

Hoe kan complexiteit groeien bij toenemende entropie?
De natuur streeft naar entropie, en dus afbraak van die gradienten. Zoals ook een gevormde berg weer erodeert door verwering, en de geologisch jonge Alpen langzaam een middelgebergte wordt met de aanblik als van de Eifel (minus vulkanisme).

Bij het afbreken van die gradienten zou complexiteit en diversiteit ontstaan in de natuur: overal organismen die een nieuwe ‘niche’ vinden, waarin ze energie-gradienten kunnen afbreken die nog beschikbaar zijn. Zo krijg je ook de meest bizarre levensvormen. Zo heb je ook thermofiele bacteriën die bij kokend hete vulkaanmonden opereren, organismen die niet de fotosynthese gebruiken van CO2 als bouwstof en licht als energiebron, maar die zwavel gebruiken als elektron-donor, en zo de gradiënt in energie omzetten voor eigen opbouw.

Dat is in notendop de vernieuwde kijk binnen de ecologie zoals beschreven door Eric D Schneider en Dorian Sagan- ge-ent op ‘What is Life’ van Erwin Schrodinger in ‘Into the Cool’.

Ik maakte voor het eerst kennis met dit model- over de samenhang complexiteit, evolutie en energie- via Eric D Chaisson in ‘Cosmic Evolution’. Je ontkomt niet aan het werkvan DE onderzoeker naar systemen ver buiten thermodynamisch evenwicht: Ilya Prigogine.  Zijn werk ken ik overigens vooral door popularisaties daarvan. En dat is ook de manier waardoor je met de originele bronnen in aanraking komt: daarom moet je ook nooit een boek zonder voetnoten lezen.

Ieder idee komt ergens vandaan. Dankzij internet kun je sneller dan ooit bij de originele bron.

Nieuw natuurparadigma werkt ook voor menselijke ecologie
De moedige ecoloog Gerard Jagers deed ook al een poging om dit vernieuwde denken te pluggen bij ecologen in zijn De Soortenstorm, en zijn actor-operatortheorie. Want ondanks alle Darwin-verering bij biologen, verklaar je met alleen natuurlijke selectie- een stochastisch afbraakproces- niet het ontstaan van complexiteit. Er is een aanvullend mechanisme nodig, gestoeld op natuurkundige wetten. Met zevenmijlslaarsen daar overheen stappen, je beroepend op het fossielenarchief- we zien complexiteit ontstaan door de tijd, dus…- daarmee kom je er niet.

Zo is ook mijn scepcis geboren voor claims uit naam van ‘de wetenschap’, zoals beschreven in John Horgan’s ‘The End of Science’. Alsof we alles al weten, ja dikke fuck you. We hebben nog geen hint van een idee hoe leven nu werkelijk ontstond en evolueerde. We weten alleen DAT het gebeurde en hebben gebrekkige verklarings-modellen daarvoor. Tel daarbij ook nog eens de al te menselijke kanten van het academisch bedrijf, en je hebt geen enkele reden om ‘de wetenschap’ op een voetstuk te plaatsen.

Wij bieden zo een ‘gate’, de andere kant van Climategate als ‘schandaal’: namelijk de opening naar een frisse manier van denken, een uitweg. Met The Ultimate Resource van Julian Simon zijn wij er van overtuigd dat de enige harde grens, die van de menselijke vindingrijkheid is. Al wil ik daar natuurlijk ook die andere onuitputtelijke bron tegenover stellen. Die van de menselijke stupiditeit.

Daarom steken we nu bos in de fik in kolencentrales, Henk Kamp geeft daar 3,2 miljard euro subsidies voor. En het resultaat noem je dan ‘groene energie’. Dit waanzinnige gedrag komt voort uit het paradigma van de zuurzamen: zij maken kunstmatige schaarste in energie, door ons weer van de natuurlijke beperkingen afhankelijk te maken. Circulaire economie is daar een ander eufemisme voor, alsof kringlopen gesloten moeten zijn.

Goedkope energie is absoluut noodzakelijk
Ons nieuwe paradigma heeft nog een andere voorwaarde: we hebben goedkope energie nodig, om complexiteit tot stand te brengen en te houden. Met ongelimiteerde energie kun je bij wijze van spreken van hoopje papier-afval weer een boom terug fabriceren, tegen de Tweede Hoofdwet op. Op die wijze wint men ook uit Vliegas van afvalverbranding weer zeldzame metalen terug. Daar zitten soms hogere concentraties van zilver en andere metalen in dan ‘mijnen’.

Kernenergie is een kandidaat en Thorium een potentiele kandidaat, maar ook fossiele energie is wat ons betreft een heilzame bron. Er is nog energie voor eeuwen.

Gradiënten zijn noodzakelijk
Verder ook vrij stromend kapitaal, de economische energie, geld moet rollen. Die stroming ontstaat door gradienten. De Verenigde Nazi’s streven naar wereldsocialisme, gelijkheidsdwang en het afvlakken van gradienten. Net als bij het communisme – ook een vorm van fascisme- krijg je zo een economisch equivalent van het natuurlijk evenwicht: de economische dood, stilstand, met accumulatie van kapitaal op slechts enkele plekken die dat vasthouden.

Diversiteit en vindingrijkheid ontstaan bij ongelijkheid, en ook een economie is pas dynamisch wanneer er grote verschillen blijven ontstaan. Er is dus grote welvaart nodig, die niet vast blijft hangen bij de 1 procent, maar die in vele gradienten beschikbaar is. Een manier om dat te bereiken is ook weer tegengesteld aan wat de zuurzamen bereiken  met hun continue lastenverzwaringen, die onze (bestedings)vrijheid afnemen.

Lastenverlichting geeft welvaart en diversiteit
Een nieuw ecologisch model van welvaart zorgt voor lastenverlichting, volgens mij kun je dan ook die economische dynamiek lospeuteren. Ik pleit dus niet voor neo-klassieke economie van produceren tegen de schuldenberg op en daarbij alle land beplantend met meer van het zelfde. Met de overheid als dief van de portemonnee beslist een klein clubje niet al te creatieve mensen waar het kapitaal zich accumuleert. Zo kunnen niet conform Matt Ridley’s The Rational Optimist ideen seks met elkaar hebben.

Mijn groei-model zou zijn: meer van iets anders. Bij een open systeem hoort ook een open geest, en wat voor mij hier werkt kan voor een ander daar niets te zijn.

Niet voor niets heb je vrijplaatsen voor creatievelingen bij plekken zonder hoge (huur)lasten, als springplank naar latere succesbedrijven. Ik woon in Friesland om mijn vaste lasten te drukken.  Zo heb ik de (bestedings)vrijheid om bij een inkomen rond de armoedegrens toch een leven van kennisvergaring te leiden, waar ik anders een loonslaaf moest zijn.

..en toeval is de motor van het intellect: wat je ’toe valt’
Uiteindelijk is het niet de massa die met oplossingen komt. Het zijn altijd de Gekke Henkies, mensen die iets anders doen dan de rest. Overheidsprogramma’s zijn er voor ambtenaren. Als libertair anarchist geloof ik meer in het creatieve individu, in evolutie en toeval. Bij toeval krijg je de beste ingevingen, dat valt je immers toe. Je hoeft enkel meer gevoelig te zijn.

Door toeval en een toestroom van energie ontstond ook de bizarre variatie in levensvormen: die had ook niemand op voorhand kunnen bedenken. Op voorhand wist ik ook niet, dat dit artikel zo zou eindigen. En dat ‘cultuur-inclusieve’ ecologie zou bestaan, dat je het gedweep met De Ecologische Indiaan kon versmallen tot opperhoofd ‘Sitting Bullshit’. En wat te denken van een Zero Sum Game Reserve. En Natuurhistorisch Materialisme, de ecologische versie van Karl Marx met een onvermijdelijkheid van de natuurlijke geschiedenis. Maar leuke vondsten – ingevingen bij toeval- zijn het wel.