GAD-terrein Hilversum ideaal gebied voor realisatie natuurcompensatie

De overheid vernielt regelmatig natuur in Natura 2000-gebied en/of de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), zoals nu bij planuitwerking A27/A1 Utrecht-Noord – knooppunt Eemnes – aansluiting Bunschoten-Spakenburg. Daar gaat 8 hectare bos verloren, en wordt 9 hectare gecompenseerd, althans volgens plan op papier. Daarnaast wilde de Gemeente Hilversum een busbaan dwars door EHS-terrein aanleggen, de Monnikenberg en Anna’s hoeve, en hier komt een ecotunnel, waarvan Alterra in 2013 al de alternatieven op een rij zette.

De Gemeente Hilversum en haar gemeenteraad hebben hier een unieke kans om een negatieve trend om te zetten in een positief voorbeeld voor de rest van Nederland, door compensatie op overheidsgrond, liefst industrieterrein uit te voeren. Dat leg ik uit in dit blog over de nu vaak absurde en geldverslindende praktijk van natuurcompensatie, waardoor nu meestal netto natuur verloren gaat.

Vooral de bouwsector, onderzoeksbureaus en topzware natuurclubs, en zelfs energiebedrijven die bos opstoken verdienen nu belastinggelden aan die natuurcompensatie-praktijk die stelselmatig corrumpeerde op kosten van burgers.

Het afgelopen week beschreven GAD-afvalindustrieterrein van de Gemeente Hilversum midden tussen EHS-gebied zou hier een ideale kandidaat zijn om de wettelijk verplichte natuurcompensatie te realiseren. In plaats van dat- zoals nu- bestaande natuur anders wordt ingericht/vernield en gekapt met compensatiegelden.

Natuur terug aan bevolking geven
Juist bedrijfsverplaatsing van de GAD en herinrichting van het GAD-terrein, zou een positief voorbeeld van natuurcompensatie zou zijn. Een vorm van compensatie waar natuur en menselijke gemeenschap van de regio baat bij hebben.

Voldoende natuuroppervlak is in een overvol land als Nederland -en zeker in het Gooi- een groter openbaar belang dan een ruimteverslindend bedrijf met geluids- en stankoverlast pal tegen bestaande natuur, dat op industrieterrein thuishoort.

De huidige locatie van GAD dient geen enkel openbaar belang, het gemeentelijk bedrijf kan buiten EHS-gebied haar activiteiten (die wel van openbaar belang zijn) voortzetten.

Het Nationaal Groenfonds zou dan gelden vrij kunnen maken voor bedrijfsverplaatsing, die ze nu meestal besteden aan het wegpesten van boerenbedrijven. Terwijl je beter die boeren kunt helpen om ecologischer te werken, want gezond voedsel hebben we toch nodig. Dat is wat de Gulpener Brouwerij met haar (biologische) boeren in Zuid Limburg al doet.

Het plan spaart dus netto belastinggeld en geeft meer zichtbare natuur terug aan de lokale gebruikers, de bevolking, ecologisch werkende boeren en andere traditionele natuurgebruikers die met minder kosten meer voor elkaar kunnen krijgen dan topzware natuurclubs via miljoenensubsidies. Iedere betrokken club burgers met ecologische kennis kan het uitvoeren, tegen een fractie van de kosten van zelfbenoemde ‘deskundigen’.

Wat is natuurcompensatie nu? Eekhoorn-racebanen en haasje-overs van miljoenen
Tenzij je het land op slot zet, ontkom je er niet aan om soms bij bouwprojecten wat natuur weg te nemen. Bij natuurcompensatie moet een natuurbeschadigende partij een equivalent van dat vernielde gebied elders goed maken.

Dus dat je een gebied waar eerder geen zandhagedissen leefden laat inrichten. En daar laat je dan de zandhagedissen los die je bij aanleg van je snelweg zou doden. Dat is letterlijk wat Rijkswaterstaat nu bij de A1/A27 laat doen.

Die praktijk van hagedis wegvangen en haasje-overs (ecoducten) maken van miljoenen euro’s neemt vaak absurde en geldverslindende vormen aan, zoals ik hier toon. Met bovendien ecologisch discutabel rendement per uitgegeven euro. Het zijn nu vooral de (al dan niet betrouwbare) ‘deskundigen’ van onderzoeksbureaus die wel varen bij deze praktijk, zoals het Wageningse Alterra.

Die onderzoeksbureaus zijn vaak zo verweven met de belangen van de opdrachtgever (ze willen graag nieuwe opdrachten en meer onderzoek)- meestal de overheid- dat de natuur, de vleermuizen, hertjes, haasjes vogeltjes, vlinders, de bijtjes en de beestjes dus, de dupe wordt

Zichtbare natuur teruggeven aan lokale bevolking ipv dure onderzoeksbureaus
Terwijl je – als er gemeenschapsgeld mee is gemoeid- verloren natuur weer wilt teruggeven aan de lokale bevolking die er gebruik van maakt. Je wilt idealiter gecompenseerd natuurverlies voor gewone mensen zichtbaar maken. In plaats van het enkel lucratief te maken voor onderzoeksbureaus als  Alterra en gevestigde natuurclubs via miljoenensubsidies, die ergens aan een strijkstok blijven hangen.

In mijn natuurfilosofie zijn juist betrokken bewoners de mensen die de natuur beschermen. Zo wist een actiegroep in Het Gooi de kap van 100 hectare bos door…het Goois Natuurreservaat tegen te houden. We noemen die filosofie IMBY, en dat leggen we in volgende alinea uit.

IMBY: op eigen terrein je eigen natuurschade compenseren
De overheid dient bij natuurcompensatie dus haar eigen verantwoordelijkheid te nemen op eigen terrein. Dit is de IMBY-filosofie (In My Back Yard) die ik in een boek over Ecomodernisme dit voorjaar verder uitwerk. Wie natuur wil, realiseert dat op eigen grond met eigen middelen, dat is IMBY. Dat geldt dus ook wanneer je natuur vernielt.

Uit betrouwbare bron vernamen we nu namelijk, dat de overheid bij Hilversum natuurcompensatie door Natuurmonumenten laat uitvoeren. Klopt dat? Niet door nieuw natuurgebied te maken, maar door oude beuken en douglassparren in het Cronebos deels te kappen om daar hagedissenheide van te maken.

Wanneer je die oude douglas-sparren opvoert als ‘exoten’ kun je er met wat handig geschipper ook nog ‘natuurherstel’ van maken, en SNL-subsidies krijgen.

Bij voldoende rust en ruimte, doet de natuur zelf het werk zonder subsidie
Zo gaat dus niet alleen bestaande natuur verloren door de snelweg, maar ook nog eens bestaande natuur door ‘natuurcompensatie’: wat idealiter uitbreiding zou zijn.Wanneer Natuurmonumenten houtkap opschroeft, kan commerciële natuurverwoesting natuurcompensatie heten, wanneer je handig bent dit op papier zo te verkopen.

Vooral omdat er geen objectieve maatstaf voor natuurcompensatie in gebruik is, buiten oppervlakte.

De enige objectieve maatstaf is: verloren hectares tot de vierkante meter goedmaken. En hoewel al die zeldzame soorten belangrijk zijn, is er niet een objectieve graadmeter waarom de ene soort natuur meer waard is dan de ander. Waarom een merel minder waard zou zijn dan een zandhagedis.

Hooguit maakt de aanwezigheid van Habitatrichtlijn-soorten (zoals het vleermuis-huis naast GAD in rood omcirkeld plangebied) de overheid duidelijk dat zij waardevol gebied aantast, op een manier die juridisch afdwingbaar is. Je moet het ergens aan afmeten, en zeldzame/kwetsbare soorten zijn nu eenmaal de meest gebruikte graadmeter in juridische context.

Maar uiteindelijk is de oppervlakte (en variatie in) leefgebied wat telt in ecologische zin. Laat die dieren dan maar weer extra nageslacht bij fokken. De voortplantingsdrift van hagedissen en vleermuizen is geen overheidstaak of taak van de rechter: de natuur zelf neemt dat voor haar rekening bij voldoende rust en ruimte.

Omdat (nieuwe) grond zo duur is, voert de overheid zelden die compensatie accuraat uit in ecologische zin, al moet het op papier altijd veel lijken. Toch: Als de overheid zelf natuur vernielt dient zij dat ook op grond in eigen bezit goed te maken in hectares. Dat kan ook door gebruiksfuncties te combineren, want de ruimte in Nederland is te klein om in hokjes te denken. Vergroening van industrieterrein tot biodivers bedrijfsterrein is dan ook mogelijk.

Nu bestaan daarvoor wel plannen maar door hokjesdenken, en allocatie van geld in die hokjes komt het niet van de grond

 

Van natuuraflaat naar natuurwinst
De Overheid wentelt nu de natuurcompensatie meestal af via een soort aflaat, zoals via het eeergisteren beschreven Nationaal Groenfonds. Dat Groenfonds werd speciaal voor die natuurcompensatie ingericht. We zagen eergisteren al hoe het Ministerie van Economische Zaken dat Groenfonds misbruikt voor energiebeleid. Zo wordt met geld voor natuurherstel nu zelfs bos kapot gezaagd, om het in een energie-centrale te stoken.

Door het vernielen en opstoken van bos in een energiecentrale ‘groen’ te noemen, kun je dus – wanneer je geen (intellectuele) integriteit bezit- het omzagen van bomen met roofvogelnesten er in ‘goed voor de natuur’ noemen. Dus: wanneer je geen objectieve maatstaf hebt voor compensatie, dan regeert het opportunisme bij overheids-ambtenarij.

De wijze waarop natuurcompensatie nu wordt uitgevoerd is daarnaast meestal bizar en geld-verspillend, met groeiende publieke verontwaardiging. Met ottertunnels, eekhoornbruggen, konijnenpleisters, vleermuis-flyovers en peperdure haasje-overs (ecoducten). Infrastructurele projecten die miljoenen euro’s kosten zonder dat je objectief kunt vaststellen: wat is het ecologisch rendement?

Die compensatie-maatregelen dienen nu vooral als extra opdracht/inkomstenbron voor de bouwsector en de begeleidende ecologische bureaus (de Grontmij/Sweco/Waardenburg enz)

Absurd en geldverslindend
Dat die praktijk van natuurcompensatie iets absurds heeft, dat vinden ook herpetologen (reptieldeskundigen) die ik ken die bij de verdubbeling van de N381 door hoog kwalitatief natuurterrein hagedissen moesten verplaatsen. Hier in Friesland is nog nooit zoveel natuur vernield als in afgelopen 10 jaar, zoals met de Centrale As, die minimaal 1000 hectare Nationaal Landschap vernielde.

Compensatie vindt dan plaats met vleermuispleisters van miljoenen euro’s. Hoeveel euro is dat per vleermuis? Vind je het dan gek, wanneer mensen hier boos over worden, terwijl bejaarden in tehuizen hun plas moeten ophouden? Of de compensatie wordt in het geheel niet uitgevoerd.

Nergens komt dus 1000 hectare agrarisch natuur- en bos-singellandschap er bij voor mensen om aan de drukte te ontsnappen, en de geest op te frissen. Natuur dat elders verloren ging.

Het Nationaal Groenfonds lijkt bevolkt door ambtenarij met een tunnelvisie die door belangenverstrengeling met ‘professionele’ natuurclubs als Natuurmonumenten ontstond. Het ‘realiseren van natuur’ associeren ze steeds met het wegkopen van boerenbedrijven, waarna ze die boerengrond kado doen aan 3 voorkeursorganisaties: Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en De Landschappen.

Terwijl die organisaties hun terrein steeds meer gebruiken voor commerciële doeleinden, en door hun afhankelijkheid van de ambtenarij de natuur op 2 of lager zetten.

Ze kunnen nergens objectief bewijzen dat zij betere beheerders zijn dan lokaal betrokken bewoners in een eigen stichting met ecologische kennis. Of een biologische boer, een collectief bijenhouders met bloemenvelden.

Overheid mag uitsluitend compenseren op eigen grondbezit
Wanneer de overheid natuurschade veroorzaakt dient zij dat niet op particulieren af te wentelen, of op grond buiten overheidsbezit. Of slechts door enkele voorkeurspartijen boerengrond te schenken, of via een aflaat aan het Nationaal Groenfonds. De overheid moet natuurcompensatie op eigen terrein realiseren, en altijd op terrein dat eerder geen natuurbestemming had.

Anders is het geen compensatie.

Je kunt daarbij ook het stadsgroen meerekenen, waarop gemeentes nu beknibbelen. Door hokjesgeest zien stadsbestuurders de natuur voor eigen deur niet meer, terwijl we ruimte tekort hebben. De boom voor het huis, de struiken in de straat, dat is gewoon stads-biodiversiteit. Daar moet je niet op bezuinigen maar je moet dat groen juist overal waar mogelijk uitbreiden en verbeteren.

• Ook dat kun je doen met natuurcompensatie via je Team Stadsbiodiversiteit. Treurige bezuinigings-strookjes weer tot bloeiende bloemlinten maken voor bijen: kost bijna niets, als je maar voldoende oppervlak inricht.  

Dat is mijn vrij redelijke voorstel in ons overvolle landje. Een landje dat door een traditie van efficiënte ruimtelijke ordening nog een parkachtige structuur wist te bewaren als een soort landelijke stad. Zodat je nog ergens vrij kunt ademhalen in het groen zonder overal bebouwing te zien, en dat in een land waar in 2 decennia nog 2 miljoen mensen bij kwamen.

Maar die rationele ordening staat steeds meer onder druk, en misbruik van gemeenschapsgeld speelt daarbij een grote rol.

 

GAD: Adding Insult to Injury
We praten bij de GAD over een industrieterrein van de overheid (Gemeente Hilversum) dat tot in de wijde omtrek stankoverlast geeft, geluidsoverlast en verkeersoverlast. Het ligt midden tussen Ecologische Hoofdstructuur (EHS) gebieden als de Bussumerheide, op een steenworp van de Natuurbrug Crailose Weg die voor 14,5 miljoen euro werd aangelegd om die EHS-gebieden te verbinden.

Als storend element in de natuur- en recreatiegebieden ligt daar nu de GAD-puist waarvan het – qua efficientie van ruimtelijke ordening- discutabel is dat deze niet op een kaal industrieterrein ver buiten EHS ligt, in plaats van er midden tussen. Die GAD wil nu zelfs een stuk aanliggend natuurgebied in bezit van Railpro inlijven voor bedrijfsuitbreiding, adding insult to injury.

Het GAD-dossier is een mooie kans om een geldverslindende en tot absurdistische praktijken leidend fenomeen als Natuurcompensatie in Nederland ten goede te keren. Aan het Hilversums gemeentebestuur de eer, om een negatieve trend nu dus om te buigen in een positieve. Een positieve trend die als voorbeeld kan dienen voor de rest van Nederland om onze landelijke stad met 17 miljoen mensen mooier te maken.

Denk buiten gevestigde paden en belangen
Er is veel meer mogelijk met natuurverbetering, wanneer je maar bereid bent van gevestigde paden en belangen af te wijken. De natuur moet weer teruggegeven aan de lokale bevolking die uiteindelijk ook de belastingen betaalt (dus de werkende bevolking, wie uitkering trekt heeft geen spreekrecht).

Idealiter komen zo weinig mogelijk van die gelden in de diepe zakken van onderzoeksbureaus en natuurclubs.

Die gelden horen terecht te komen in zichtbare nieuwe hectares. Het GAD-terrein zou een ideaal gebied zijn voor niet alleen hagedissen, maar ook de wandelaars die vanaf de Natuurbrug Crailose weg komen en die hun rondje kunnen afmaken, of die willen oversteken naar de Bussumerheide. Je kunt er ook een ‘alles mag’-natuurterrein van maken, waar je het haar losgooit en je honden vrij laat rennen.

Voor meer idee, inspiratie en advies, neem vooral contact op met www.rypkezeilmaker.nl, ook om met de natuurbetrokken betrouwbare deskundigen in contact te komen in plaats van de geldbeluste profiteurs.

Ik heb liever wat minder inkomen en dat ik dan wel integer en onafhankelijk kan blijven. Want je ziel aan de duivel verkopen, dat betekent iets als ‘sterven voor je dood’.