Hugo Matthijssen
Hugo Matthijssen.
Onlangs las ik in het Dagblad van het Noorden een artikel van Marcel Galjee (directeur Energie van AkzoNobel) met de volgende kop: “Het is tijd om door te pakken met waterstof.”
Zie hier.
De eerste regels riepen bij mij al grote vraagtekens op:
Eigenlijk is er energie genoeg. Zon en wind bevatten meer dan genoeg energie om aan de behoefte van de moderne maatschappij te voldoen. We maken die groene energie steeds beter beschikbaar met windmolens op zee en zonnepanelen op onze daken. Maar de volledige omslag naar een duurzame energievoorziening ontbreekt dat onmisbare element: de opslag van elektriciteit. Het antwoord is dichtbij en gebruikt het meest voorkomende element in het universum H2 of te wel waterstof.
Zijn plan is niet meer of minder dan het opslaan van stroom uit windmolens en zonnestroom in de vorm van waterstof.
En vervolgens komt er een prima verhaal over wat allemaal mogelijk is met waterstof. Met de inhoud van deze tekst is niets mis. Het knelpunt zit in de inleiding. Is er ook werkelijk energie genoeg uit wind en zon om de moderne maatschappij van energie te voorzien?
De rest van het verhaal is vrij simpel: met elektriciteit kun je via elektrolyse water splitsen in waterstof en zuurstof. Vervolgens sla je dat op in opslagtanks met een druk van 300 tot 600 atm. Daar kun je auto’s op laten rijden met een brandstofcel. In een chemische fabriek kun je er onder toevoeging van CO2 ook methaan van maken en vele andere producten. Wel is er sprake van verlies in de keten. Maar als je over voldoende stroom beschikt, is dat niet zo’n punt. En dat is dan de kern van het probleem.
Laten we eens kijken naar de beschikbaarheid van stroom uit wind en zon.
De verhalen van ondernemers zijn wel duidelijk. Er is meer dan genoeg zonlicht. De hele wereld draait daarop. En de zon is ook de motor achter het klimaat. De energie uit wind is indirect energie uit zonlicht. Het probleem is dan ook niet de aanwezigheid, maar meer de technieken om wind en zon te benutten, die in de praktijk weinig energie-intensief zijn.
Laten we eens naar de cijfers van het CBS over hernieuwbare energie in 2016 kijken.
Het CBS geeft het volgende aan:
Het totale finale energieverbruik in Nederland is vergeleken met 2015 gestegen met bijna 4 procent naar 2119 PJ. Het verbruik van hernieuwbare energie in Nederland bedroeg in 2016 in totaal 125 petajoule (PJ). Dit is 5 procent meer dan het jaar daarvoor. Biomassa is met bijna 63 procent van het totaal verreweg de grootste bron van hernieuwbare energie.
Kijk je verder, dan blijkt dat de hoeveelheid geleverde stroom in 2016 van zonne-energie 6,75 PJ kwam. En wind leverde niet meer dan 28,95 PJ. Totaal kwamen wind en zon samen dan ook niet verder dan een productie van 35,7 PJ. Dat is niet meer dan 1,68% van ons totale energiegebruik in 2016. En bedenk daarbij dat van wat hernieuwbaar genoemd werd 63% uit biomassa kwam.
Ik ben van mening dat dit op de lange termijn geen continuïteit kan waarborgen. Hoe lang kunnen we doorgaan met het verbranden van bossen in centrales? Onze voorouders uit 17e en 18e eeuw wisten toen al dat biomassa beperkt beschikbaar was. Zowat al het bos in Nederland was opgebruikt. En dat zijn we nu mondiaal ook aan het doen.
Als je je “biomassa” van ver weg haalt en je ogen sluit voor het verdwijnen van unieke biotopen waarna daar productiebos voor in de plaats komt, dan zal duidelijk zijn dat je op deze wijze de wereld sloopt.
Maar het energieakkoord dan? Daarmee gaan we toch wel meters maken is de beeldvorming. In 2020 moeten we op 14% duurzaam uitkomen. Wat daarover echter in de media vaak niet bij wordt verteld, is dat ook in die plannen biomassa voor 60% zal moeten bijdragen. Na invoering van het energieakkoord zal maar een beperkt aandeel uit wind en zon komen. In de praktijk kom je ongeveer uit op ongeveer 5% van ons totale energiegebruik.
Dat is niet het verhaal van Marcel Galjee. Hij geeft aan dat we met wind en zon in de toekomst waterstof kunnen produceren en zo voldoende energie kunnen bufferen om de maatschappij van energie te voorzien. De praktijk is anders. We gaan windmolens bouwen op zee. Vijf grote parken komen er bij. Ook worden met name in het noorden grote zonneparken gebouwd. Om daar een antwoord op te krijgen verwijs ik naar mijn eerdere artikel hier.
Dan blijkt dat het onlangs gebouwde grootste windpark Gemini ongeveer 0,22% van onze energieproductie zal gaan leveren. Vervolgens zie je nu een aantal ontwikkelingen dat de levering van deze windmolens op papier omhoog brengt.
Dat betreft de aanpassing van de cijfers van het totale energieverbruik dat in 2015 iets meer dan 3000 pj was.
In 2016 is het CBS overgegaan naar het begrip totaal finaal energiegebruik. Wat dat betekent is hier te vinden. In grote lijnen is dat te vergelijken met het netto energiegebruik.
Door deze nieuwe benadering van het vaststellen van het Nederlandse energiegebruik zijn de cijfers van 2015 van 3000 Pj gedaald naar 2119 PJ. Ga je dan kijken naar de bijdrage van dit windpark aan ons energiegebruik, dan is dat opeens gestegen van 0,22% naar 0,31%.
Ik ben bij de berekening van de levering van dit windpark uitgegaan van een productiefactor van 38%. De claim is 50%. Zou die claim juist zijn dan nog kom je niet veel verder dan een bijdrage van dit windpark Gemini van 0,41% van ons totale energiegebruik.
En laten we ons dan eens rijk rekenen wat de levering van die 5 windparken betreft. Dan leveren de nu geplande 5 grote windparken, als ze al net zo groot zijn als het windpark Gemini, in de nabije toekomst samen iets minder dan 2,1% van het totale finale energieverbruik in Nederland.
Kijken we ook nog even naar een ander net opgeleverde windpark Fryslân bij de afsluitdijk dan kom je met dit kleinere windpark uit op een levering van 0,192% van dit totaal finale energiegebruik en dat voor 1,5 miljard subsidie. Zie hier.
Het zal duidelijk zijn dat er best wind genoeg is, maar met windmolens kun je daarvan qua kinetische energie maar heel weinig benutten. Bewegende lucht weegt ongeveer 1,3 kg per kubieke meter op zeeniveau en de windsnelheid is relatief laag vanuit energetische oogpunt gezien.
In de praktijk is de levering van windmolens afhankelijk van de windsnelheid tot de 3e macht. Daardoor beginnen molens pas echt wat te leveren bij windkracht 4 en hoger en is de beschikbaarheid van windenergie ook nog eens beperkt. De helft van de tijd zit de levering van windmolens in onze omgeving onder 20% van het opgestelde vermogen.
Daarbij moet ook nog worden opgemerkt dat de inpassingsverliezen toenemen naarmate het aandeel wind op het net groter wordt. Over de mogelijkheid van inpassing van windstroom op ons netwerk heb ik in 2010 nog een discussie met de minister gehad. Als je het volledige rapport van de nationale ombudsman daarover leest zal dit een beetje duidelijker worden.
Hoe zit het met de levering van zonnepanelen? Wat vergeten wordt is het feit dat we hier op de 52ste breedtegraad wonen, dichter bij de noordpool dan bij de evenaar. Gemiddeld leveren zonnepanelen door het jaar heen niet meer dan 10% van het piekvermogen maal het aantal uren per jaar. Er is een nieuw project opgezet in het noorden. Meer dan 400.000 zonnepanelen worden geplaatst op daken van boerenbedrijven. Zoveel panelen moeten toch wel erg veel stroom leveren is de algemene opvatting. Maar in de praktijk leveren deze 400.000 zonnepanelen door het jaar heen net zoveel stroom als de Eemshavencentrale levert in 60 uur draaien. Zie hier.
Bedenk daarbij ook dat de auteur het heeft over de zonnepanelen op onze daken. Dan moet je wel in beeld hebben dat globaal 20% van ons totale finale energiegebruik wordt weggezet als elektriciteit en dat slechts 20% daarvan gebruikt wordt door alle huishoudens samen. Dan blijkt dat slechts 4% van ons totale energiegebruik door alle huishoudens gebruikt wordt in de vorm van elektriciteit. En niet alle woningen zijn geschikt om zonnepanelen op te leggen.
Het begrip huishouden
In de energietechniek hebben we het over Kwu voor huishoudens en Mwu voor windmolens en voor fossiele centrales. Het grootste windpark levert 600MW opgesteld vermogen. De levering door het jaar heen is in de praktijk, afhankelijk van de opstelling en plaats, tussen de 20 en 45% van het opgestelde vermogen x het aantal uren per jaar. De grootste centrale levert 1560 MW continu vermogen. Omdat er ook sprake moet zijn van onderhoud kan zo’n centrale als het nodig is 0,9 x dit vermogen leveren maal het aantal uren per jaar. Een huishouden gebruikt ongeveer 3300 kWu per jaar door deze manier van presenteren waarbij de geleverde stroom wordt aangegeven in huishoudens lijkt het net alsof windmolens en zonnepanelen naar verhouding veel stroom leveren.
Het is dan ook niet vreemd dat bij al die “hernieuwbare projecten” wordt aangegeven aan hoeveel huishoudens stroom wordt geleverd. Om dat even in perspectief te plaatsen: 750.000 huishoudens is ongeveer 10% van alle huishoudens samen en die gebruiken aan stroom niet meer dan 0,4% van het totale finale energiegebruik. Zet dat eens naast de levering van ons grootste windpark Gemini waarvan wordt gesteld dat dit windmolenpark voldoende stroom zal produceren om 785.000 huishoudens of 1,5 miljoen mensen van elektriciteit te voorzien. Toch mooi hier hebben ze zelfs het begrip huishoudens verlaten en zijn overgegaan op het aantal mensen. Dat is te triest voor woorden.
Het ministerie van Economische Zaken heeft een subsidie voor duurzame energie (SDE) van 4,5 miljard euro toegezegd voor de exploitatie van het Gemini windpark in de eerste vijftien jaar. Dat betekent dat we met het grootste windpark van Nederland ongeveer 15 jaar lang 10% van alle huishoudens van stroom kan voorzien. In de praktijk komt dit erop neer dat voor 0,4% van ons totaal finale energiegebruik 4,5 miljard subsidie wordt verstrekt.
De overheid haalt voor deze, in het perspectief van ons totale energiegebruik te verwaarlozen bijdrage, over een periode van 15 jaar 4,5 miljard euro op bij de stroomgebruikers via de SDE+ regeling. Gebruikers die deze kosten niet meer kunnen dragen, worden afgesloten. Zij komen in het donker te zitten. In Duitsland dat op dit terrein al wat verder voorop loopt, noemt men dat met een nieuw woord Energiearmut.
Samenvattend: Gezien bovenstaande voorbeelden zal het duidelijk zijn dat wind en zon, door de geringe energiedichtheid, in de praktijk onvoldoende energie kunnen leveren om in de toekomst aan de behoeften van onze moderne maatschappij te voldoen. Wat daarvan de oorzaak is, kun je ook lezen in mijn open brief aan minister Kamp in 2014.
En wat zon betreft, dat is ook wel duidelijk. Kijk maar naar de berekening van de levering van die 400.000 zonnepanelen.
Nu ben ik van mening dat de media altijd de juiste informatie moeten verstrekken, zeker als het gaat over de mogelijkheden voor onze energieproductie en opslag in de toekomst. Wat ik echter hier zie is een artikel van de directeur energie van Akzo Nobel, waarin een niet realistische mogelijkheid wordt aangegeven om in de toekomst onze energie te produceren zonder dat er enig commentaar in de krant wordt gepubliceerd.
Met wind en zon bouw je geen toekomstbestendige energievoorziening op. De levering van hernieuwbare energie na uitvoering van het energieakkoord berust niet voor niets voor 60% op biomassa en maar een klein deel op wind en zon. Het effect zal zijn dat na 20 jaar zijn grote delen van de bossen zijn verbrand en molens zijn versleten. Zeker als je ziet dat ook andere Europese landen, zoals Engeland, gebruik maken van dezelfde biomassabronnen.
Het zou dan ook mooi zijn indien Marcel Galjee zijn beweringen zou kunnen verduidelijken en zou aangeven waar ik fout zit. Vaak hoop ik dat ik ongelijk heb als je kijkt naar de miljarden die zo verspild worden – geld wat met behulp van de SDE+ regeling in de nabije toekomst via de stroom rekening bij de burgers zal worden opgehaald. En deze bedragen kunnen naast de extra netwerkkosten gaan oplopen tot 700 á 1000 euro per gezin.
Ga nog eens vragen hoeveel gezinnen in Nederland nu nog zoveel vrij besteedbaar inkomen over hebben aan het eind van het jaar. In Duitsland lopen ze wat dat betreft op ons voor. En daar zie je nu dat huishoudens worden afgesloten van stroomlevering.
En wat Het Dagblad van het Noorden betreft, dat heeft een plicht om aan zijn lezers objectieve en betrouwbare informatie te verschaffen. En daarbij hoort toch minstens even de rekenmachine te pakken of, zoals ik gewend was in het verleden, de rekenliniaal. Dan kom je ook een heel eind.
Het is pas echt tijd om door te pakken met waterstof als je beschikt over een continu aanbod van voldoende betrouwbare goedkope stroom. Dan klopt het verhaal. In de huidige praktijk, uitgaande van de huidige techniek, is CO2-vrij alleen mogelijk met kernenergie.
Erik Galjee voert, samen met andere bedrijven- Stork- en organisaties ( TNO , zie advertenties ) lobby om de waterstof industrie op poten te zetten, een en ander als logisch uitvloeisel van de bouw van windmolens. Er moet toch een oplossing komen voor al die overtollige stroom nietwaar ? De plannen om met Noors gas en een beetje wind waterstof te bereiden en om te zetten in ammoniak liggen klaar. Handjeklap tusen landen. Noorwegen slaat de CO2 op en nederland betaalt de subsidie. 200 miljoen per jaar .
Even los van het feit dat op climategate.nl altijd het 4,5 miljard subsidie verhaal voor het 600MW Gemini park gebruikt wordt terwijl uit nieuwe aanbestedingen blijkt dat de 700MW parken bij Borssele maar 300 miljoen subsidie zouden kosten (excl. aansluiting), is het geen rare gedachte om te beseffen dat er in de toekomst overschotten zullen zijn aan windenergie die tegen negatieve energieprijzen verkocht gaan worden (net zoals in Dld wel eens gebeurd). Deze overschotten inzetten voor power 2 gas omzetting is op zich geen rare gedachte.
Het is allemaal niet ideaal want die waterstof fabrieken zouden dan alleen in overschotsituaties moeten draaien waardoor de kapitaallast per geproduceerde liter waterstof nog wel eens aan de hoge kant kunnen zijn.
Het verhaal dat windenergie duur is, het aandeel wind- en zon gering is in de energiemix en dat de SDE regeling belastinggeld kost hebben we al 1001 x gehoord en zou pas nieuws zijn als eens een keer niet historische achterhaalde cijfers gebruikt zouden worden om het punt te maken. Je zou zelfs kunnen redeneren dat wat dat aangaat de betrouwbaarheid van de nieuwsvoorziening niet veel afwijkt van alarmistische main stream media die nieuws te positief brengen met gebruikmaking van foute cijfers. In dit geval te negatieve cijfers.
Ik zou graag actuele gegevens willen zien met actuele toekomstprognoses en zelf een oordeel willen vellen. Nu wordt voorgesorteerd op de conclusie die ik zelf zou moeten trekken door bewust de subsidies te overdrijven waardoor ik zou kunnen denken dat al die nieuwe windparken ook 4,5 miljard zouden gaan kosten.
“En wat Het Dagblad van het Noorden betreft, dat heeft een plicht om aan zijn lezers objectieve en betrouwbare informatie te verschaffen. En daarbij hoort toch minstens even de rekenmachine te pakken of, zoals ik gewend was in het verleden, de rekenliniaal. Dan kom je ook een heel eind.”
Datzelfde verlang ik dus van climategate.
Een stekkerdoos voor de aanlandplicht van een windpark op zee kost Tennet rond 4 miljard, voor een windpark op land is niets te vinden.
Recente cijfers worden kennelijk niet gepubliceerd; hoe simpel is het om “live” de productie van alle producenten weer te geven inclusief de binnengeharkte subsidietotalen?
Dat lijkt onnodig richting staatsgeheimen te gaan.
Overigens, de verantwoording van verkregen subsidies is in het algemeen onvoldoende.
Het enige wat relevant is aan die stekkerdoos is dat Tennet de kosten kan dekken door 1,5 cent per kWh en Tennet gewoon winstgevend is. Die 4 miljard is gewoon een afleidingsmanoeuvre om het punt dat ik maak, dat climategate select shopt in gegevens om een extra negatief beeld neer te zetten, minder negatief uit te leggen.
Hoe de burger stekkerdozen betaalt is het populaire spelen met cijfertjes, zoals Hugo steeds benadrukt. Toch blijft de besproken stekkersdoos €4mld, zowel links- als rechtsom.
Verder is Tennet, evenals een waterschap en waterleidingsbedrijf, per definitie winstgevend. Het is kosten gedeeld door gebruik of aantal aansluitingen, dat leg je uiteindelijk op aan de gebruiker.
Ga geen Rutte spelen die beweert dat het wel meevalt en veel burgers er zelfs op vooruit gaan. Het totaalplaatje is voor de individuele burger economische achteruitgang, hoe je ook met cijfertjes en woorden goochelt.
Waterstof wordt nu gemaakt uit 94% fossiele en nucleaire energie, slechts minder dan 6% uit “duurzame” wind-, zonne- en biomassa-energie. Windenergie en duurzame varianten als basis energie voor waterstof kan alleen maar met rijkssubsidie de komende 20 ~ 30 jaar, en hebben daardoor vooral een negatieve economische impact op besteedbaar inkomen en op de staatskas. Om dan nog meer kosten te stapelen om uit “duurzaam” waterstof uit te produceren is het paard achter de wagen spannen. Waterstof is een “moeilijk” gas is te vergelijken met de kenmerken van fossiel LPG/LNG. Fabricage, compressie opslag, transport, distributie en strenge veiligheidsmaatregelen zijn te vergelijken met fossiel LPG / LNG, maar “duurzaam” waterstof op grote schaal als brandstof in mobiliteit, industrie en wonen is een kostbare aantasting van de nationale economie. Daardoor volstrekt ongepast en de zoveelste politieke “duurzame” fata morgana. En voor het klimaat hoeft het niet, dat trekt zich niets aan van gesubsidieerde “duurzame” bevlogenheid vanuit de lobby door “duurzame”ondernemers.
Inderdaad: waterstof maak je efficienter met kerncentrales. Die waterstof is dan bv weer grondstof voor synthetische motorbrandstoffen zoals methanol , in stroom om te zetten met brandstofcellen. Alleen voor de rijken, dat voorlopig wel.
Mooi schone brandstof maar het rendement is bedroevend.
Voor die duurzame sprookjes zijn astronomische hoeveelheden materiaal nodig: windmolens (1 miljoen kilo staal per stuk) elektrolyse apparatuur, pompen voor samenpersen van waterstof, methaanfabrieken, brandstofcellen, turbines, generatoren….+ drievoudig verzwaarde transportleidingen omdat de energie in pieken wordt geleverd.
Verwachting: doorbraak van in bulk geproduceerde kernreactortjes maakt deze apparatuur op slag overbodig. Deze ineffectieve troep kan je altijd nog neerzetten, laten we eerst nog 50 jaar research doen voor iets beters.
En inderdaad: het uitgangspunt klopt niet. Zon en wind maken van Europa een Madurodam met Chinees toerisme als verdienmodel. Duurzaam leven volgens Urgenda kan alleen als we een feodaal stelsel invoeren.
Beste Mark
De subsidieberekeningen van Kamp zijn gebaseerd op prognoses waarbij hij uitgaat van een stijging van de kWu prijs in de toekomst.
Kijken we echter naar de huidige situatie in Duitsland dan zie je export van overtollige gesubsidieerde stroom die ze vaak nu al niet op het eigen stroommarkt kwijt kunnen en grote pieken zorgen er dan ook incidenteel voor dat de prijs af en toe op de markt negatief is.
Kijken we nu naar nieuwe molens dan is het de vraag van welke prijs je uit kunt gaan. op het moment dat de aanneem som daalt en de prijzen op de markt ook blijft het gat even groot.
De vraag is dan ook welke garanties gegeven worden.
In Duitsland zie je dat veel projecten financieel al erg moeizaam lopen. Net echt ideaal voor beleggers.
Het gaat mij erom dat bewust niet wordt vermeld dat de kosten van windmolens op zee meer dan 40% lager zijn geworden sinds Gemini. En natuurlijk is windenergie allemaal verre van ideaal, zitten er risico’s aan de garantieprijzen van de SDE+ regeling, zijn overschotten waardeloos en een risico voor balancering en draait de burger op voor de subsidies. Allemaal bekend materie.
Dat neemt allemaal niet weg dat dat kosten van toekomstige windparken als 4x 700MW bij Borssele en de in het regeerakkoord voorgestelde aanvullende parken niet op basis van de kosten van Gemini geëxtrapoleerd kunnen worden (en dat is de verkeerde voorstelling van zaken!)
Het verhaal wordt gewoon veel sterker als de prijsontwikkelingen geschetst worden. Nu haak ik af omdat ik het gevoel heb dat er bewust gekozen is voor het 4,5 miljard verhaal want dat klinkt extra negatief waardoor ik het idee heb dat ik alle informatie in twijfel zou moeten trekken. Dit helemaal in lijn met mijn eerdere reacties waarin ik vind dat climategate objectiever en vollediger moet worden wil het impact willen hebben op het energiedebat. Zo niet, dan blijf ik van mening dat het gepreek voor eigen parochie is.
Marc
De kosten zijn niet 40% lager geworden maar een deel van de kosten zijn verschoven. De aansluitkosten komen nu voor rekening van de netbeheerder.
Een ander aspect is dat beleggers nu ook wakker worden en zich deels terugtrekken.
“Shell en partners Eneco en Mitsubishi willen af van bijna de helft deel van hun belang in twee windparken bij Borssele en zoeken hiervoor investeerders. De twee parken zijn de eerste van vijf die de komende jaren voor de Nederlandse kust moeten verrijzen.”
https://www.rtlnieuws.nl/economie/shell-wil-deels-af-van-belang-in-windprojecten-op-de-noordzee
Blijft de vraag of ook tegen mogelijk lagere bouwkosten deze projecten levensvatbaar zijn.
Naarmate er meer wind op het net komt neemt de prijs van weer afhankelijke stroom af en de kosten voor balancering van het net toe.
Gemini: prijs per kWh 16,9 cent (inclusief aansluitkosten)
Borssele: prijs per kWh 5,45 cent + 1,5 cent per kWh aansluitkosten = 6,95 cent
=> 58.9% prijsdaling.
Daar zou wel de prijs van de backup bij opgeteld moeten worden die 100% standby moeten staan.
Alle berekeningen zijn gebaseerd op modelgemiddelden zonder opgave van de standaardafwijkingen.
Een techneut weet of behoort te weten dat zonder standaardafwijking een gemiddelde een misleidende grootte is.
Dus zon en wind behoeven altijd fossiele backup met een capaciteit ter grootte van de zon- en windcapaciteit.
@Boels, nee, de 5,45 cent en 1,5 cent is aangenomen werk ongeacht de opbrengst. Tegenvallende opbrengsten zijn voor rekening van nu nog Shell.
Kwantificeer maar eens in kosten per kWh wat die backup dan extra zou kosten. Is dat 0,5 cent of 5 cent? Verder is 100% standby staan nietszeggend. Het gaat om hoeveel vermogen hot-standby moet staan en dat is natuurlijk veel minder dan het opgestelde vermogen want de opbrengst van alle windmolens gezamenlijk in het net zakt niet ineens naar 0. Verdere penetratie van accu’s in het net zorgen er alleen maar voor dat het hot-standby vermogen van gascentrales kan afnemen want niets sneller beschikbaar dan energie uit accu’s.
Verder weet iedereen dat (bij voorkeur) gascentrales het verschil tussen vraag minus aanbod wind/zonne-energie moeten bijpassen. Daar gaat het verder allemaal niet over, het ging om power to gas omzetting waar overschotten voor windenergie voor gebruikt kan worden.
Is dat duur? Ongetwijfeld. Is het nodig? Nee, nog niet. Kan het een uitkomst bieden om windstroom af te fakkelen wanneer er een te groot aandeel windenergie is en daardoor problematisch? Ja.
M.a.w., als groot tegenstander van windenergie vanwege volatiel karakter, inpassingsproblemen en nu nog kosten zou je het idee moeten omarmen onder voorwaarde dat op termijn de kosten van waterstof en/of gesynthetiseerd methaan, ammoniak of mierenzuur concurrerend kunnen zijn met andere energiedragers. Wordt die nutteloze windstroom toch nog voor iets zinnigs gebruikt.
Boels, een kerncentrale behoeft altijd fossiele back up met een capaciteit ter grootte van de kerncentrale. En die moet veel sneller zijn want de wind gaat niet binnen 1 seconde liggen, maar een kerncentrale kan wel in 1 seconde van het net af zijn (kabelbreukje)
Vreemd genoeg hoor ik “sceptici”hier nooit over
@Marc:
Zonder zon en bij windsnelheden minder dan de cut-in windsnelheid of hoger dan de cut-off windsnelheid moet de weggevallen capaciteit door fossiel worden opgevangen en dat is 100% van het opgestelde vermogen van zon- en wind.
MW voor MW aan capaciteit.
Het is juist dat de wind niet opeens stil valt en de opbrengst van zonnepanelen is op zich goed te voorspellen (smog en regen daargelaten).
Maar om een ononderbroken vraaggestuurde energievoorziening te hebben dien je wel een marge in te bouwen.
@J van der Heijden:
Elke productiemethode vergt een backup die ingezet wordt bij uitval of (gepland) onderhoud.
Daarom zijn de kolencentrales niet zonder meer te sluiten, die moeten door gascentrales worden vervangen.
En een kabelbreukje heeft hetzelfde effect op wind- en zonneparken als op kerncentrales en fossiele centrales.
@Marc:
“M.a.w., als groot tegenstander van windenergie vanwege volatiel karakter, inpassingsproblemen en nu nog kosten zou je het idee moeten omarmen onder voorwaarde ..”
Dat volatiele karakter is niet mijn bezwaar tegen wind- en zonne-energie, mijn bezwaar ligt in het blind verplicht dumpen op het netwerk. Dat brengt onnodige hoge kosten met zich mee.
Als zonne- en windparken autonoom waterstof gaan produceren of opslaan in accu’s ben ik zeker niet tegen.
Maar dan zou er geen enkel zonne- of windpark zijn aangelegd omdat de kosten vooralsnog te hoog zijn ;-)
Daarom is “hernieuwbaar” vrijwel uitsluitend c.q. louter symboolpolitiek waar alleen degenen met het klimaat als verdienmodel beter van worden.
@vdHeijden, uitval in kerncentrale in NL gebeurt niet dagelijks gemiddeld 5 keer zoals bij windenergie-turbines in NL in hun heersende seizoensklimaat/-weer type. Hoogstens 2 keer per jaar uitval van een kerncentrale, en dan als gevolg van gepland onderhoud. Zelfs ook in België en Frankrijk uitval van een kerncentrale is totaal géén probleem. Fossiele centrales nemen het zelfs bij windstilte en ook ’s nachts over in hum grid, iets dat wel een groot probleem is bij uitval vanwege natuurlijke / weersomstandigheden bij respectievelijk wind- en zonne-energie. Dus het zoveelste stropop-argument weer van je! DOORGEPRIKT!
@Boels, dat het totaal opgestelde vermogen aan duurzame energie ook aanwezig moet zijn als backupcapaciteit is waar.
Het ging mij even over wat jij als standby bedoeld, ik meende dat je hot-standby bedoelde waarbij centrales gas staan te verstoken zonder dat ze stroom leveren aan het net.
@Marc 26 oktober 2017 om 18:09
Het vervelende is dat een centrale die niet hot-standby staat ook geld kost, net als een zonnepark zonder zon en een windpark zonder bruikbare wind (afschrijvingen, vaste kosten, bemensing, enz.).
Kost jou niks, risico van de energiebedrijven. Wordt pas een probleem als van overheidswege er verplichtingen gesteld worden aan de energiebedrijven om capaciteit standby te hebben staan. Ik verwacht overigens wel dat dit in de toekomst een dingetje wordt maar vooralsnog is het aandeel duurzame energie te laag om impact te hebben.
@Marc:
De Staat staat al garant voor alle energieproducenten alle regionale netbeheeerders en de nationale, overkoepelende netbeheerder Tennet; de laatste is een staatsbedrijf. Dit deel van de energiesector mag niet omvallen gezien het nationale belang van een ononderbroken energievoorziening.
Iedere netto belastingbetaler draagt bij aan de kosten van de staatsschuld en de schulden van staatsbedrijven en staatsdeelnemingen.
Het is juist die borging door de staat die energieproducenten in staat stellen om activiteiten te ontplooien op terreinen en manieren die door geen enkel commercieel werkend bedrijf kan worden gedaan.
Nog los van de marktverstorende subsidies.
@Boels, bekijk de cijfers van Tennet eerst eens voordat je mij gaat wijsmaken dat ik als belastingbetaler opdraaf voor de kosten van Tennet.
https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2017/09/07/jaarverslag-beheer-staatsdeelnemingen-2016/jaarverslag-beheer-staatsdeelnemingen-2016.pdf
@Marc 26 oktober 2017 om 21:45
TenneT
Juli 2016 – een 1,2 miljard injectie maakt het mogelijk om 5 tot 7 miljard te investeren voor aansluiting windparken Noordzee en versterking net op land.
Kernstrategie
De strategie van TenneT bestaat nog steeds uit twee onderdelen: zorgen voor een veilige en betrouwbare elektriciteitsvoorziening en als toonaangevend netbeheerder bijdragen aan de integratie van de Noordwest-Europese energiemarkt.
Blz. 29
Wettelijk verplichte investeringen w.o. aanleg van het net op zee, vergroten transportcapaciteit duurzame energie, strategisch reservevermogen handhaven netbalans i.v.m. vraag/aanbod, investeringen Duitse hoogspanningsnetwerk
Blz. 32
Heeft een uitgebreide investeringsagenda in zowel NL als BRD, fig. 6.2 laat een dalende solvabiliteit zien (~24%)
Blz. 93
Inkomsten 0,7 miljard (NL), 2,5 miljard (BRD)
Bij deze activiteiten hoort een uitgebreide investeringsagenda van totaal 25 miljard voor de periode tot 2027 en staat voor de uitdaging om hiervoor voldoende financiële middelen aan te trekken (deels met de kapitaalinjectie van 2016).
Blz. 95
Eigen/vreemd vermogen 4,792/14,182 miljard
Opmerking:
Transportkosten zijn gerelateerd aan de investeringen en worden dus verhoogd.
TenneT mag niet omvallen, geborgd door de Staat; het risico van een wending in de Energiewende wordt onderschat.
Maar ook uit het jaarverslag is niet te halen welke kosten “hernieuwbaar” met zich mee brengt.
@Boels, dat Tennet in 2016 418 miljoen en in 2017 561 miljoen winst heeft gemaakt toekomend aan de aandeelhouder (de Staat) negeer je dan even. Dat de solvabiliteit sinds 2012 jaarlijks is toegenomen negeer je. In plaats daarvan kies je 2011 als referentiejaar om het statement te maken dat de solvabiliteit daalt. Dat is selectief shoppen zodat je kan negeren dat de afgelopen 5 jaar de solvabiliteit stijgende was.
Dat de rentabiliteit op het eigen vermogen goed is negeer je ook. De kapitaalinjectie van de staat levert gewoon meer op dan het kost. Maar goed, als jij het onderscheid tussen investeringen, kosten, afschrijvingen en winst niet kan maken, kan je ook geen oordeel vellen over de financiële gezondheid van een bedrijf.
Verder valt het reuze mee met de ontwikkeling van de transportkosten. Zie ook https://www.tennet.eu/nl/nieuws/nieuws/tennet-wil-130-miljoen-euro-besteden-aan-verlaging-transporttarieven-voor-elektriciteit/ De prognose was een stijging van 3% per jaar.
De rentabiliteit op het vreemd vermogen is ook prima (logisch, want anders wordt het teruggehaald).
Heb jij een goed beeld kunnen krijgen over de kosten van “hernieuwbaar”?
Iets ander beeld via ACM:
https://www.acm.nl/nl/publicaties/publicatie/15001/Tarief-voor-transport-elektriciteit-en-gas-in-2016-iets-omlaag
De verlaging heeft te maken met de veilingmeevaller van 130 miljoen.
Eind november stelt de ACM de tarieven vast voor 2018, ben benieuwd.
@Boels “Heb jij een goed beeld kunnen krijgen over de kosten van “hernieuwbaar”?”
Niet echt behalve de prognose dat de transportkosten gemiddeld met 3% zouden stijgen t.g.v. extra noodzakelijke investeringen.
Indirect nemen de transportkosten natuurlijk toe omdat er veel meer geïmporteerd en geëxporteerd wordt. Je kan dat ook terugzien in toenemende netverliezen bij Tennet. Dat heeft naar mijn mening o.a. te maken met overschotten aan windstroom in Duitsland. Het zou interessant zijn om daar eens verder in te duiken en ben bang dat de uitkomst niet fraai is voor duurzame energie.
Volgens Tennet zijn deze verliezen:
2013, 2,544 TWh
2014, 2,824 TWh
2015, 3,879 TWh
2016, 4,212 TWh
dat zou betekenen dat de netverliezen in 4 jaar tijd met 1,67 TWh zijn toegenomen terwijl de duurzame energie in dezelfde periode met 4,048TWh is toegenomen volgens http://statline.cbs.nl/Statweb/publication/?DM=SLNL&PA=82610ned&D1=a&D2=0-2,5-10&D3=23-26&HDR=T&STB=G1,G2&VW=T
De grote vraag is natuurlijk wat de causaliteit is tussen toegenomen netverliezen en toegenomen aandeel duurzame energie.
@Marc 27 oktober 2017 om 13:44
Het aandeel van “duurzaam” in de netwerkkosten blijft voor mij ook mistig.
Open kaart spelen van de overheid mag dus alleen in casino’s ;-)
Mark
Windturbines lijden verlies door lage stroomprijs
“Dat blijkt uit een inventarisatie van het FD. Volgens schattingen van Vereniging Particuliere Windturbine Exploitanten (Pawex) ‘gaat het in potentie om 500 tot 750 megawatt’ dat nu verlieslatend is of dreigt te worden. Dat is een kwart van de het in Nederland op land opgewekte vermogen aan windenergie.
Zo’n 30% van de leden van Windunie zit nu ‘in de gevarenzone’, stelt die windcoöperatie. Grote energiemaatschappijen zijn terughoudend in de informatieverstrekking, maar een Nuon-woordvoerder zegt wel ‘dat de marges nu flinterdun zijn’.
Een jaar geleden lag de stroomprijs op € 42 per megawattuur. Nu is dat € 26. ”
https://fd.nl/ondernemen/1147385/windturbines-lijden-verlies-door-lage-stroomprijs
En beste Mark als dan vervolgens pensioenfondsen gaan investeren in deze projecten ziet het er erg slecht uit voor de ouderen.
@Hugo: als je moet betalen om iets kwijt te raken dan noemen we dat afval.
Spullen waarvoor geen vraag bestaat zijn afval.
Stroom geproduceerd zonder vraag is afval.
Elektriciteit is geen energie, maar een overbrengingsmechnisme, te vergelijken met een fietsketting.
Het was een historische blunder om zon- en windenergie direct te koppelen aan een vraaggestuurd net. Dat gaat alleen als die energie verwaarloosbaar klein is. Daarboven verziekt het de centrales zowel financieel als regeltechnisch.
“het meest voorkomend element in het universum”
Is natuurlijk allemaal wel leuk als soundbite, maar oneindig misleidend. Omdat het H2 molecuul altijd gebonden is.
Je moet het altijd ergens los van maken met splitsingsenergie via een electrolyse- of katalytisch proces. Dus met electrische stroom. Daarom is waterstof geen energiebron maar een energiedrager. Dus, kom je toch weer uit bij net-energy. Dat is de balans van geinvesteerde energie minus geleverde energie. De EROI van waterstof is minder dan 1, omdat niet alleen het productieproces, maar ook de hele lifecycle van waterstof eigenlijk een groot fossiel bachanaal is.
Ook al doe je dat met z.g. “overtollige stroom” uit windmolens of PV’s. Ook overtollige stroom uit windmolens en PV’s is geen stand-alone proces, maar kan alleen maar worden gerealiseerd en beheerst vanuit fossiele systemen en infrastructuren.
Vroeg of laat wordt de dwaling wel ingezien. Helaas is er dan (en nu ook al) heel veel geld en verkwist. Politici hebben als bestuurders nauwelijks technisch inzicht. En technici hebben als degenen die alles ontwikkelen niet de babbel om hetgeen gewoon het beste is politiek verkocht te krijgen.
Daar ligt de kern van het probleem natuurlijk. Intussen schijnt er de komende tijd zo’n honderd miljard naar een niet-werkende wijze van energievoorziening te gaan. Maar ooit breekt het inzicht op politiek niveau wel door. De daders zijn dan natuurlijk allang gevlogen, net zoals bij het HSL-project, het JSF-project en het Betuwelijn-project. Het molen-project van nu is naar verluidt groter dan alle drie bovengenoemde debacles bij elkaar.
Wat Marc en Marcel Galjee maar niet (willen) snappen is, dat windmolens, PV’s, power-to-gas of waterstofeconomieen allemaal natte scheten zijn, omdat ze zichzelf niet op een thermodynamisch verantwoorde manier in stand kunnen houden.
Je moet niet alleen altijd een bak energie toevoegen, maar een compleet complex, integraal systeem om die rotzooi te laten functioneren en te sustainen. Dit in tegenstelling met hydrocarbons (zolang die voorhanden zijn). En als hydrocarbons een probleem vormen, dan zullen al die z.g. alternatieve systemen dat alleen maar verergeren en nooit een deel van de oplossing zijn.
En waaruit blijkt dat ik het niet zou snappen? Ik maak alleen een probleem van selectief gebruik van cijfers, niet meer en niet minder. Je weet wel, precies hetzelfde waar iedereen zich altijd druk over maakt als het zoveelste pro duurzaamheidverhaal weer eens gebracht wordt met selectieve cijfers.
Mij heb je nooit horen zeggen dat er meer duurzame energie zou moeten komen. Ik signaleer alleen maar dat dat wel de realiteit is gezien het klimaatakkoord, klimaatwet, Parijs akkoord enz. Dat het allemaal natte scheten zijn hoeft je mij niet te vertellen.
De integrale rekensom is deze: http://climategate.nl/2013/10/07/astronomische-kosten-energieakkoord-verzwegen/
Bij de stroomproductie van zonnecellen vraag ik me af of alles wat lokaal wordt gebruikt (zonnecellen op eigen dak) en niet door de meter gaat wel meegenomen wordt in de statistiek.
Het voordeel van H2 als energiedrager is dat je het kunt produceren op de plek waar dat het meest efficiënt kan, bijvoorbeeld windmolens op winderige Schotse eilanden en zonnecellen in de woestijn.
@Bart En vervolgens zeulen we met forse verliezen die stroom heel Europa door. De Sahara lijkt mij bovendien niet het meest stabiele gebied voor massale stroomproductie.
Ik denk dat wakker worden uit dit dromenland dan ook nuttiger is voor de generatie na ons.
Zet een paar kerncentrales neer en je ben verlost van al die heisa. Ik zou dus opteren voor thorium. En hiermee de realiteit onder ogen zien i.p.v. die tot mislukken gedoemde dagdromerij over wind, zon en biomassa. Deze 3 laatste zijn maatschappelijk onhoudbaar op natuurkundige grond. Zij die dromen overdag met open ogen, dezulken zijn een gevaar voor henzelf en voor de maatschappij.
Het hele duurzaamheidsbeleid is dagdromerij omdat hier sprake is van twee niet bestaand problemen, namelijk klimaat en energie.
Jeroen, we halen nu ook al olie uit het Midden-Oosten, kolen uit Zuid Amerika en houtpallets uit Canada.
Dus ik dagdroom nog even door :-)
Met de kritiek op het gebruik van biomassa ben ik het overigens eens. Als we hier bossen voor kappen dan werkt het averechts.
Het klimaatprobleem bestaat niet? Waarom heb ik dan zo weinig kunnen schaatsen de laatste jaren? Het is een ramp! :-(
@Bart,
Olie en kolen hebben ondanks dat lange transport nog steeds een positieve EROI. Bij mijn weten worden pallets nog steeds over de hele wereld lokaal in elkaar gespijkerd en is Canada daar geen groot exporteur van. Maar misschien dat ze veel bos omzagen en dat tot pellets verwerken.
Hier in het Noorse hadden we een milde winter van 2015 op 2016 in het gedeelte waar ik woon. Weinig neerslag en dus ook weinig sneeuw. Ik heb geen volwassene horen klagen; geen gedoe met sneeuwruimen en schone wegen. En wilde je toch op de lange latten dan was het een kwestie van overeind komen en naar een hoger gelegen gebied rijden. Vertaald naar jouw situatie, rij eens naar de ijsbaan.
Ik beperk mijn inbreng in deze discussie door aan te geven welke reactie ik het meest nuttig vind. Bij deze Michiel de Poorter!
Dus toch maar niet doorpakken met waterstof?
Want dat volgt uit de bijdrage van Michiel de Poorter.
@Bart Klopt, maar ten eerste: is dit een probleem met allerlei rampen die ,maar niet komen.? ten tweede schaatsen deden ze tijdens de Middeleeuwse Opwarming ook niet, wel in de Kleine IJstijd.
Hier is dus sprake van tunnelvisie uwerzijds.
Tja, die Nederlandse huishoudens ! Zie ook http://www.hugovandermolen.nl/bosbouwbeleggingen.nl/huishoudens.php
Er is zat energie op zee,op land en van de zon. We moeten niet schrikken van wat er nodig is om het te “vangen” maar het kan. Op zee levert elke MW geinstaleerd vermogen ca.3.500.000 kWh per jaar op. De tegenwoordige windmolens neigen naar 10MW vermogen en moeten dan 1 km uit elkaar staan. Dat is dan 35 miljoen kWh per km2 Het finale gebruik is, als alles gelelektrificeerd is of op waterstof draait, ca. 1800 PJ of liever 500 miljard kWh. Met 14.000 molens op zee is dat gedekt. Ongeveer een kwart van het continentale plat en afgezien van wat er nog op land gebeurt. Dertig jaar lang elk jaar 500 molens bouwen en klaar is Kees. Zonne energie vangen in deze omvang vraagt 4000 km2 aan zonnecellen, 13% van het land oppervlak, niet realistisch. Voor biomassa hebben we ongeveer 10x de oppervlakte van Nederland nodig. Windmolens op land hebben maar het halve rendement van op zee, dus ongeveer heel het land vol zetten is dan de opdracht, ook onzin derhalve. Kort om er is energie zat en de sleutel is winning van waterstof voor opslag en reserve, scheepvaart, luchtvaart, industrie en ook voor wegtransport vermoedelijk. Investeren maar voorlopig.
Zat energie, het gaat om de bezorgkosten tot het stopkontakt.
Daarom valt windenergie buiten de boot (nog afgezien van de mogelijke, niet onderzochte invloed op het lokale klimaat.
Biomassa in de vorm van bio-afval zou nog kunnen, helaas komt het neer op het vernietigen van bossen.