Een gastbijdrage van Tjerk Veenstra.

In een eerdere bijdrage ‘Omgekeerde bewijslast: is CO2 schuldig’ heb ik al gewezen op het gebruik van niet bewezen feiten door Urgenda in het klimaatproces.

In een strafproces moeten feiten naar voren komen die boven alle gerede twijfel zijn.

Dat was in de Urgenda zaak niet het geval.

Zo stelde de nationale aanklager namens Urgenda in haar Memorie van Grieven o.a.

 

  • Ruwweg de helft van alle uitgestoten CO2 blijft eeuwenlang, zo niet millennia in de atmosfeer hangen.
  • De zeespiegelstijging zal bijvoorbeeld nog honderden jaren lang doorgaan, en dat geldt ook voor het afsmelten van ijskappen. Dit betekent dat de huidige concentratie van CO2 en ook de huidige opwarming van ongeveer 1,1 oC niet alleen de gevolgen hebben die nu al duidelijk zichtbaar zijn, maar ook nog ingrijpende andere gevolgen zullen hebben die nu nog niet zichtbaar zijn maar vooral volgende generaties zullen raken.
  • Omdat elke emissie van CO2 in de atmosfeer millennia lang daar aanwezig blijft, en een opwarmend effect heeft, is de enige manier om klimaatverandering te stoppen: uitfaseren van alle emissies van broeikasgassen en met name van CO2. Het is dus niet voldoende om de emissies opeen bepaald niveau te stabiliseren. Het is nodig om de atmosferische concentratie te stabiliseren en daarvoor is nodig dat geen enkele emissie meer plaatsvindt
  • De huidige opwarming van 1o C ten opzichte van de pre-industriële tijd laat nu al significante en ernstige verstoringen van het klimaatsysteem zien, met ernstige gevolgen voor ecosystemen en grote schades voor menselijke samenlevingen.

Deze uitspraken zijn zeer alarmistisch en hebben als doel de rechter en ook de media te overtuigen van het gelijk van Urgenda. Deze hypothesen en toekomstvoorspellingen zijn noch verifieerbaar, noch falsifieerbaar. Dat de huidige mondiale opwarming van ca. 1o C ten opzichte van de pre-industriële tijd nu al significante en ernstige verstoringen van het klimaatsysteem laat zien, is niet aangetoond, zoals ik dat destijds in mijn artikel heb beschreven.

Mijns inziens kunnen we dat classificeren als nepnieuws

In deze bijdrage wil ik verder ingaan op een andere rechtszaak die aangespannen is door Milieudefensie (MD). Hierbij is in het rapport het nepnieuws verpakt in een “pseudo-wetenschappelijk” rapport, dat ik hieronder analyseer.

Maar eerst even de achtergrond.

Milieudefensie heeft de Nederlandse Staat aangeklaagd, omdat die veel te weinig doet om onze lucht gezonder te maken. In augustus 2017 won Milieudefensie het kort geding (spoedprocedure) tegen de Staat. De overheid moet de luchtkwaliteit zo snel mogelijk verbeteren. In een volgende rechtszaak (een bodemprocedure), vroegen ze meer. De Nederlandse Staat moest zich niet alleen aan de wet houden, maar de Staat moest ook het mensenrecht op gezondheid respecteren. Daarvoor zijn maatregelen nodig die verder gaan dan Europa voorschrijft.

In het vonnis van 27 december 2017 bleek de rechtbank daar niets in te zien. Daarna is MD in hoger beroep tegen de uitspraak. De zitting van dit hoger beroep vindt plaats op 18 februari 2019.

Basis van de rechtszaak is met name een meetcampagne van de luchtkwaliteit uitgevoerd door MD in 2015. De resultaten zijn verwoord in het rapport ‘Wat ademen wij in‘.

Mijn analyse van het rapport begint met een korte, algemene indruk. Vervolgens bespreek ik de meetmethode, de resultaten en de conclusies van het rapport. Ik sluit af met mijn visie op het gehele rapport.

Algemeen

Het rapport ademt een sfeer van een actiepamflet uit, terwijl het pretendeert een wetenschappelijk rapport te zijn. Het onderzoek had niet als doel hoe het staat met de algemene luchtkwaliteit, maar MD wilde, via een selectieve keuze van de ergste plekken in de Randstand, bewijzen dat de lucht heel erg vervuild was. Op basis van dit onderzoek trekt MD dat overal in heel Nederland normen zouden worden overschreden. Het is doordrenkt met kretologie, meningen en interviews.

Dat begint al in het voorwoord:

Mensen die in steden of langs drukke wegen wonen, kunnen niet anders dan elke dag vervuilde lucht inademen. Lucht die kan zorgen voor longschade, voor hart- en vaatziekten, voor kanker en voor aantasting van het centraal zenuwstelsel. Dat weten we – al jaren – en toch gebeurt er bijna niets. Nog steeds lijkt het ‘belang’ van fossiele mobiliteit zwaarder te wegen dan het belang van een goede gezondheid.

Het zijn conclusies en meningen die helemaal niet zijn onderbouwd en ook geen onderwerp zijn van het onderzoek. Milieu en klimaat worden daarbij ook nog door elkaar gehaald om maar aan te tonen hoe slecht het in Nederland gesteld is. Hierbij is al sprake van jumping to conclusions.

Volgend citaat:

Dagelijks wordt door miljoenen uitlaten in Nederland een giftig mengsel van vervuilende gassen en deeltjes in de lucht gebracht.

Het woord giftig wordt door milieuorganisaties erg vaak misbruikt. In principe is alles giftig, alleen de dosis bepaalt de giftigheid. Daarbij is er in het onderzoek geen volledige analyse uitgevoerd van dat giftige mengsel.

Zo zijn er veel citaten uit te halen, maar nog even deze:

Helaas wordt er nog steeds te weinig gedaan om de lucht ook echt gezond te maken. Bijvoorbeeld in Maastricht, waar de A2 dwars door de stad een grote bijdrage levert aan de luchtvervuiling, worden nauwelijks maatregelen getroffen om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Dit is nepnieuws of bijna een leugen. Ook MD wist toen al dat de hele A2 in Maastricht ondergronds werd aangelegd. Bovendien was toen al bekend, dat destijds in Nederland relatief de meeste elektrische en hybride auto’s van de EU rondrijden vanwege de fiscale voordelen.

De meetmethode

De meetmethode is een zogenaamde passieve methode met Palmesbuisjes, waarbij een absorptiemiddel gedurende een maand de NO2 opneemt. Het is volgens MD een officiële meetmethode. Ik kan daar echter de volgende kanttekeningen bij plaatsen:

  1. Als metingen worden uitgevoerd om aan een norm of wettelijke eis te toetsen, dan moet ook de meetmethodiek, zoals beschreven in de betreffende norm, worden gebruikt. Het landelijk meetnet van het RIVM voldoet in ieder geval aan methodiek van de EU-norm. Men kan daarom de slecht indicatieve Palmesmethode wetenschappelijk gezien niet gebruiken om aan te tonen dat de norm niet wordt gehaald, laat staan dat het gebruikt wordt in een rechtszaak om te bewijzen dat niet aan de wet wordt voldaan.
  2. Als selectief specifiek en bewust op extra vuile plekken wordt gemeten of veel dichter bij de grond, worden natuurlijk hogere waarden gemeten dan gemiddeld. Deze selecte steekproef klopt niet met het meetvoorschrift van de EU norm, bijvoorbeeld met betrekking tot locatie, afstand tot de bron, correctie voor storingen.
  3. Officiële en erkende metingen moeten worden uitgevoerd door daarvoor opgeleide personen dan wel door onafhankelijke gecertificeerde instituten of laboratoria (STER lab) om te waarborgen, dat de metingen goed worden uitgevoerd en reproduceerbaar zijn. Bij de MD metingen zijn het de ‘slachtoffers’ zelf, die op de ‘plaats delict’ wonen die de metingen hebben uitgevoerd. Dat is bij voorbaat niet objectief en niet betrouwbaar. Er is geen garantie, dat er niet bewust of onbewust mee gesjoemeld wordt, zoals bijvoorbeeld met sigarettenrook.

De resultaten

MD heeft voor het onderzoek een selectie maakt van potentieel vervuilde plekken in binnensteden. Ondanks deze selecte steekproef concludeert MD dat 14! van de 58 meetpunten de EU norm van 40 µg/m3 overschrijden. Dus bij slechts 24% van de meetpunten vindt een overschrijding plaats:

Tabel 1: Resultaten van de meetcampagne

Je zou op basis hiervan eerder de conclusies trekken dat 75% van de verdachte locaties gelukkig aan de EU norm voldoen.

MD meldt daarbij zelf, dat de meting een onnauwkeurigheid heeft van 20% en dat het werkelijke jaargemiddelde concentratie NO2 zowel 20% boven als onder de gemeten concentratie kan liggen. Op zich is dat juist. Echter, bij een toetsing aan een norm of grens moet de meetwaarde gecorrigeerd worden met de meetfout om statistisch met zekerheid te kunnen stellen dat er inderdaad een overschrijding plaatsvindt. Dat gebeurt ook bij snelheidsmetingen in het verkeer, waar een correctie plaats vindt van 5 km/uur op de gemeten snelheid.

De bovenstaande meettabel is vervolgens gecorrigeerd met de 20% onnauwkeurigheid:

Tabel 2: Gecorrigeerde metingen

Op basis van een juiste interpretatie van de cijfers vallen alle meetwaardes binnen de EU norm! Dit is een grote blunder in dit pseudowetenschappelijk rapport.

Daar komt nog bij, dat MD zelf al opmerkt, dat de concentraties in de winter hoger zijn, omdat er dan ook andere NO2-bronnen zijn met name de verwarming van gebouwen (zie grafiek 1).

Grafiek 1: Gemiddelde resultaten per maand

Het zou dus ook kunnen zijn dat de door MD geconstateerde “overschrijdingen” eerder door NO2 emissies van verwarmingsketels worden veroorzaakt en niet door het verkeer. Uit de grafiek blijkt al dat de gemiddelde waarde slechts één maand boven de (ongecorrigeerde) 40 µg/m3 uitkomt.

MD heeft deze nuances niet in verwerkt in gecorrigeerde meetwaarden. Dat is kwalijk omdat de hoofdconclusies van het rapport zijn gebaseerd op de metingen.

De conclusies van het rapport

Maar wat baseert MD nu op basis van haar (foutieve interpretatie van de) cijfers?

Gezien de vele onjuistheden in het rapport heb ik mij hieronder beperkt tot vijf conclusies uit het rapport met daarop mijn antwoord op basis van diverse openbare rapporten.

We overschrijden de Europese normen voor NO2 en fijnstof. Voor fijnstof halen we de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie zelfs nog lang niet.

Aangezien fijnstof helemaal geen onderdeel is van de meetcampagne, kan MD hier onmogelijk deze conclusie trekken op basis van de metingen. Verder is de normoverschrijding vanwege de foutenmarge niet bewezen, zoals al eerder gemeld.

En die auto’s worden, ondanks beloften van de auto-industrie, in de praktijk nauwelijks schoner.

Deze conclusie is niet besproken in het rapport en is ook pertinent onjuist.

Volgens het CBS is de gemiddelde emissie per voertuigkilometer van stikstofoxiden (NOx) door personenauto’s sinds 1990 met 85% gedaald. De lagere emissie van stikstofoxiden kan vooral op het conto worden geschreven van de driewegkatalysator in personenauto’s met een benzinemotor.

De gemiddelde emissie per kilometer door vrachtvoertuigen is eveneens gedaald, te weten met 70%. Dit is het gevolg van technische maatregelen bij dieselmotoren (uitlaatgasrecirculatie en selectieve katalytische reductie) en de toepassing van driewegkatalysatoren in benzine bestelauto’s.

Ook is volgens het CBS sinds 1990 de gemiddelde verbrandingsemissie van fijnstof per voertuigkilometer met 88% gedaald. Dit is vooral het gevolg van de vermindering van de uitstoot van voertuigen met een dieselmotor; in eerste instantie door motor technische aanpassingen en na 2000 vooral door de toepassing van roetfilters.

Het door MD bewust achterhouden van de juiste informatie en het geven van valse informatie, verpakt in een pseudowetenschappelijk rapport, is volgens mij niet alleen nepnieuws, maar ook een grove en ontoelaatbare misleiding van het publiek.

Ook de Rijksoverheid loopt tegen problemen aan die veroorzaakt worden door het huidige wegverkeer: overschrijding van de luchtkwaliteitsnormen, te hoge uitstoot van broeikasgassen en geluidsoverlast.

Ook deze conclusie kan niet worden getrokken uit deze nep-meetcampagne.

  • De overschrijding van de NO2-norm is niet bewezen.
  • Die van fijn stof is niet onderzocht.
  • Broeikasgassen zijn totaal niet gemeten en ’te hoge uitstoot’ zou duiden op relatie met een norm, hetgeen ook niet is onderbouwd.
  • Geluidsoverlast is niet gemeten.

In Nederland verliezen we gemiddeld dertien maanden van ons leven door luchtvervuiling: negen door fijnstof en nog eens vier door stikstofdioxide (NO2).

De Nota Luchtkwaliteit en gezondheidswinst (RIVM april 2015) stelt op pagina 5 dat bijna 70% van het aantal verloren levensjaren door luchtverontreiniging wordt – met de huidige stand van de wetenschap – toegeschreven aan fijnstof. Aangezien dit rapport alleen over NO2 gaat, is de opsomming van allerlei ziektes door fijnstof uit zijn verband getrokken. Bovendien zijn er, naast verkeer, meerder bronnen van fijnstof.

Verder stelt het RIVM het verlies aan levensverwachting door luchtverontreiniging in perspectief: sinds 1992 is de gemiddelde levensverwachting in Nederland met 48 maanden toegenomen, waarvan naar schatting circa 11 maanden het gevolg zijn van een verbetering in de luchtkwaliteit.

Ook meldt het RIVM dat sinds het begin van de jaren negentig de fijnstof concentratie in Nederland bijna is gehalveerd en dat daarmee naar schatting ook de nadelige effecten op gezondheid met 50% zijn afgenomen.

Dit rapport toont aan dat Nederland de Europese normen niet haalt. Dat betekent dat Nederland de Europese wet overtreedt.

Zoals al ik al eerder heb opgemerkt is statistisch (en ook juridisch) de overschrijding van de EU norm van 40 µg/m3 niet bewezen. Trouwens het is een norm en geen EU-wet. Daarbij geeft RIVM toch ook een ander beeld voor de toekomst. Zo staat van het al genoemde RIVM rapport, dat in 2013 de gemiddelde stadsachtergrondconcentratie op bijna 30 µg/m3 lag. Met bestaand beleid zal de uitstoot van stikstofoxiden uit het verkeer in Nederland en de omliggende landen met nog eens 75% dalen, waardoor een gemiddelde stadsachtergrondconcentratie van 20-30 µg/m3 mogelijk lijkt, aldus het RIVM.

Evaluatie

Het rapport, dat gebaseerd is op een meetcampagne van de luchtkwaliteit (lees NO2) in de grote steden, rammelt op zijn zachtst gezegd aan alle kanten. Met een selectie van de in haar ogen meest vervuilde plekken wilde MD een algemene conclusie trekken over de algemene luchtkwaliteit in Nederland. Dus de primaire onderzoeksvraag (hypothese) sluit totaal niet aan op het onderzoek zelf. Het is pseudowetenschap met verkeerde meetmethodes, niet objectief uitgevoerd, met foute analyses en met conclusies over items die niet eens onderzocht zijn. Het is duidelijk, dat MD weer eens de publiciteit moest zoeken, de stedelijke luchtkwaliteit als onderwerp heeft genomen en, in navolging van Urgenda, de route van de rechtszaak heeft gekozen. Daarbij heeft MD getracht om op 58 in haar ogen zeer verontreinigde stedelijke locaties een overschrijding van de EU-norm aan te tonen. Ondanks een meetperiode van een heel jaar is slechts op 24% van de meetpunten een geringe overschrijding geconstateerd, maar die na een correctie niet eens een overschrijding blijken te zijn.

In mijn ogen is dit een gevaarlijke vorm van nepnieuws. Het is verpakt in een nep wetenschappelijk onderzoek door een erkende en gesubsidieerde organisatie, die strijd voor een goed milieu. Het publiek gaat er dus vanuit, dat het wel goed zit en komt er niet achter dat het verborgen nepnieuws is.

Samenvatting

  1. De meetmethode is niet gestandaardiseerd conform de EU- norm.
  2. De metingen zijn onbetrouwbaar en niet wetenschappelijk uitgevoerd.
  3. De resultaten zijn verkeerd geïnterpreteerd door niet te corrigeren voor de meetonnauwkeurigheid en de storingsbronnen tijdens de winterperiode.
  4. Bijna alle conclusies in het rapport zijn of onjuist (overheid doet niets, emissies dalen niet), of niet bewezen (overschrijding van de NO2 norm ) of zijn geen onderdeel geweest van de meetcampagne (fijnstof, geluid, ziektebeelden). Gezien de kennis bij MD moet dit bijna wel bewust zijn gebeurd.
  5. Mocht dit laatste het geval zijn en dit rapport vormt de basis voor een rechtszaak tegen de Staat, dan is dit een zodanige verdraaiing van feiten, misleiding of manipulatie van de publieke opinie dat dit op mij bijna strafbaar overkomt. Er zijn mensen die voor minder aangeklaagd worden.
  6. In ieder geval is dit voor mij nepnieuws, dat op een gevaarlijke manier verpakt is in een “wetenschappelijk” jasje.

Referenties

http://www.clo.nl/indicatoren/nl0131-emissie-per-voertuigkilometer

http://www.clo.nl/indicatoren/nl0340-gezondheidseffecten-van-fijn-stof-en-ozon?i=13-128

http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:276991&type=org&disposition=inline