Een gastbijdrage van leonardo da gioiella.

Dit gaat over een raar gebeuren op deze verder er zo normaal bijliggende, en ook wel gezonde planeet: global warming. Maar ik mag het geen global warming noemen, want die term is al gekaapt door Wallace Smith Broecker, God hebbe zijn ziel. Ik doel op de opwinding, de verhitte koppen, die her en der tegenover elkaar staan vanwege het klimaat – letterlijk, dan wel via bits en bytes. Dat lijkt overigens meer global dan het is: je hebt Kyoto, je hebt Parijs, waar de hele wereld wel bij elkaar was. Maar die hete koppen vind je toch vooral in West Europa en de United States. Een beetje luxe probleem dus.

Het schijnt dat de scheidslijnen via de links-rechts verdeling gaan. Ik ben daar voor Europa niet zo zeker van, maar in Amerika is het duidelijk zichtbaar: de Republikeinen aan de ene kant, de Democraten aan de andere kant.

Het probleem? De verhouding tussen de mens en de wereld. De mens die van de wereld was, maar die van de wereld de wereld van de mens heeft gemaakt. De menselijke hybris. Daar was eerst het geloof in God verantwoordelijk voor: dat zag de mens als geschapen naar Gods evenbeeld, en dus de terechte hoeder van de Aarde. Bij het CDA noemen ze dat rentmeesterschap. Niet iedereen geloofde dat, en de Christen Democratie verloor aanhang – in Duitsland niet zo, maar daar is sprake van een ander soort smeltkroes. Maar daar kwam snel een andere groepering, meer divers, voor in de plaats: de hippies, de anti-kernenergie, de Club van Rome, de soosjale akademie – en als het CDA dacht dat ze vanuit het geloof een goed rentmeesterschap vervuld had, dan werd ze ruw wakker geschud: de wereld moest anders, en de wereld moest beter.

En daar kwam Wallace Smith Broecker, en die vertelde dat we de aarde aan het opwarmen waren – en die vond een vruchtbare bodem in deze maatschappelijke beweging met de term die hij weer elders gevonden had en die uitgroeide tot een pars pro toto voor alle problemen: anthropogenic global warming (AGW).

En er speelde nog iets raars. Ik heb altijd gevonden dat de aarde van iedereen was. Ik heb op deze plaats gezegd waarom ik dat vind. Dat zie je niet terug als resultaat van deze beweging. Paspoorten bestaan nog steeds en met vluchtelingen wordt almaar minder zachtzinnig omgesprongen. Maar ook in de verdeling van het aardse slijk is niet veel verandering gekomen. En zo is er de paradoxale situatie ontstaan dat in de westerse wereld een beweging invloed kreeg die vond dat het in de wereld anders en beter moest, die vooral goed voor haar eigen wereld zorgde én … er niet tevredener op werd.

En nu zijn we als de dood voor hoog water – en daar moet ook nodig wat aan gedaan worden. En weer hoor je iets zeggen over die arme mensen in Bangladesh – maar ze weten precies wie er klimaatvluchteling gaat worden, en dus hoeven we ook niet meer te praten over welke maatregelen.

AGW als pars pro toto voor alle problemen. Ja, en als niet-schuivend, wat zeg ik: onwrikbaar, paneel waarachter je alle andere problemen kunt doen verdwijnen die er wel toedoen in de wereld. Ik geloof dat er zelfs mensen zijn die vinden dat het klimaat probleem #30 is. Denk aan de honger, denk aan de overbevolking, denk aan de ziektes in Afrika, denk aan … ach er is zoveel ellende op deze wereld, beter maar niet aan denken. Het IPCC schrijft:

Climate change impacts and responses are closely linked to sustainable development which balances social well-being, economic prosperity and environmental protection. The United Nations Sustainable Development Goals (SDGs), adopted in 2015, provide an established framework for assessing the links between global warming of 1.5°C or 2°C and development goals that include poverty eradication, reducing inequalities, and climate action. (high confidence)

Is het niet schattig? Let op dat high confidence – zelfde high confidence als van dat hoge water.

Freek de Jonge en Van Kooten en De Bie zongen in een gezamenlijk optreden:

Er is op deze wereld, ontzettend veel verdriet
Veel ziet men in het NOS-journaal, maar het meeste ziet men niet
Voor al die arme lijders, en dragers van de pijn
Zijn wij de bevrijders, dankzij dit refrein

Iemand heeft uitgerekend dat als alle mensen net zo willen leven als de Amerikanen dat je dan 10 aardes nodig hebt. Ik hou niet zo van die sommetjes, maar als beeld zegt het natuurlijk wel wat. En daar willen we toch echt helemaal niet aan denken. Dat betekent dus dat de Amerikanen in moeten gaan leveren. Wel, ik kan jullie verzekeren – ik kijk nog wel eens in Amerika rond – die o zo bezorgde Democraten willen daar niet eens van horen.

Dus, het refrein blijft

Hein, en het blijft klote om de klos te zijn.

En zo concentreren we ons, heel erg navelstarend, op ons probleem: de verhouding tussen de bezige mens en het klimaat. Nieuwerkerk aan den IJssel 14 meter onder water en de resorts van Miami Beach ten prooi aan de golven. En daar wordt alles, maar dan ook werkelijk alles voor opzij gezet. Nou ja, politiek is het nog niet zover, maar als het aan de Broeckeradepten ligt … let wel, vlak voor zijn dood heeft ie nog een waarschuwing doen uitgaan, dus een ernstig te nemen waarschuwing, want een vingerwijzing van iemand die al met één been aan de andere kant stond … als het aan de Broeckeradepten ligt én aan de ingezette joker: de kinderen – dan gaat alles op de schop. In de westelijke wereld wel te verstaan.

Moet dat dan?

Ja, dat moet! Zegt Groen Links Amsterdam. En dus ook geen gezeur en gezanik meer over wat er gedaan moet worden – dat weten wij al.

Wie die groenlinkse mevrouw De Wethouder met wij bedoelt is mij niet helemaal duidelijk. Het kan zijn dat ze het pluralis majestatis gebruikt – dan moet ze toch eens wat democratischer worden. Het kan zijn dat ze het over haarzelf en Femke Halsema, en wellicht Sharon Dijksma heeft, of over een groepje getrouwen – idem dito, met een uitroepteken. En als ik wat verder om me heen kijk, daar waar ik ook kan kijken – dus buiten het gemeentebestuur van Amsterdam – dan zie ik nog steeds geen wij.

Ik zie vooral een paar groepen die nogal tegenover elkaar staan. Jawel, verhitte koppen. Wat de oplossing betreft. Maar vooral: wat het probleem betreft.

Wat is het probleem eigenlijk? Kan iemand mij in Godsnaam vertellen wat het probleem is?

Niet zo heel erg lang geleden is er een kwestie geweest in het wetenschappelijke wereldje. Het ging over de promotie van een filosoof op een leerstuk van de evolutie die eigenlijk niet had moeten kunnen. Vonden nogal wat academici. De promotor vond van wel. De promotiecommissie van de betreffende universiteit vond ook dat het kon. Vanwege die affaire – en nog een paar dingen die hem dwars zaten – heeft die promotor een boekje geschreven: ARROGANT waarom wetenschappers vaak minder weten dan ze denken. [sic … er moet natuurlijk staan dan ze denken dat ze weten].

De promotor was Ronald Meester, hoogleraar met papers, dus een echte wetenschapper. Zijn grote tegenstrever schreef toen een lang stuk in Skepter over dat boekje, dat ze afsloot met: de inhoud is behalve gezeur over miskenning slechts een demonstratie van de redeneertrant van één wetenschapper die minder weet dan hij denkt, namelijk de auteur zelf. De tegenstrever was Gerdien de Jong, ook hoogleraar met papers en promovendi, dus ook een echte wetenschapper.

En zo mogen wij nu van echte wetenschappers, via echte wetenschappers weten: dat zijn weters die weten dat ze denken meer te weten dan ze weten.

Ik mag toch hopen dat die groenlinkse mevrouw Marieke van Doorninck met wij niet bedoelt wetenschappers die iets over de hoogte van de zeespiegel in 2119 denken te weten. Of die denken te weten dat de wereld rond 2050 naar de bliksem is gegaan als we niet heel snel ophouden met het verstoken van fossiele brandstoffen.

Nee leonardo, dat mag je niet hopen! Dat zijn nu precies die mensen die onze Marieke in het vizier heeft als ze spreekt van de wij die weten wat er gedaan moet worden.

Laat ik dat nou precies de mensen vinden die dat niet weten – die dat alleen maar denken te weten.

En laat ik nou niet de enige zijn die dat vindt.

En laat ik nou mogen vaststellen dat het geschil dat zich manifesteerde tussen Meester en De Jong precies het verschil is dat zich op de volle breedte manifesteert bij die andere wetenschap: klimatologie en aanverwante gebieden.

En laat mij ook één markant verschil tussen de wetenschappers in kwestie signaleren: De Jong, Meester en Van Rossum, de promovendus, pretenderen niet alles af te weten van evolutie. Dat pretenderen de klimatologen wel. Laat ik het iets anders zeggen, anders word ik een gemakkelijke prooi voor de crusher crew: de biologen weten inmiddels heel veel van evolutie, maar zeggen niet: the science is settled – terwijl de klimatologen nog maar aan het begin staan van hun ontdekkingsreis, maar wel zeggen: the science is settled. (Het heet dat de epigonen dat zeggen, maar ik hoor dat niet even luid weersproken worden, en het gewicht van Bill Nye lijkt me niet te onderschatten.)

En laat ze mij nou precies niet kunnen vertellen wat het probleem is. Ze denken wel dat ze me het vertellen – nog zoiets bij deze wetenschappers: het communicatieprobleem met niet-klimatologen.

Nou ja, nog maar eens – ik geef toe, sommige dingen voor de zoveelste keer, maar zo is Jericho ook gevallen – mijn eigen observaties. Eerst de verhouding tussen mens en klimaat – beide ongrijpbaar.

Het klimaat is misschien wel het meest ongrijpbare. Er is geen sluitende definitie voor. Het is arbitrair op 30 jaar gezet, en er wordt met gemiddeldes gewerkt. Maar, alhoewel er heel veel verschijnselen onder vallen, er zijn twee gemiddeldes: de temperatuur en de regen. Je kunt nauwelijks spreken van objectieve data, en eigenlijk moet je ook zeggen dat de meting problematisch is. En voor zover er met andere grootheden gewerkt wordt moet er een slag naar de kwantiteit worden geslagen – zoiets als Equilibrium Climate Sensitivity (ECS) … o Heer, ’t zou me niks verbazen als ze in de universitaire burelen inmiddels zeggen: even een ee-cee-esje draaien.

Niemand heeft ooit klimaat gezien, niemand heeft ooit klimaat zien veranderen. Historische datareeksen ontbreken – we moeten het met, relatief gesproken, een paar proxies doen.

De mens is uiteraard ook niet grijpbaar – zal zich niet laten grijpen. Een makkelijke utopie voor de grote bestuursorganen, zoals UNO met z’n SDG’s, en de IPCC die daar graag lippendienst aan bewijst: 7.500.000.000 mensen op hetzelfde levenspeil. Nou, hoe dat uitpakt heeft de wereldverbeteringsactie van de jaren 70, 80, 90 wel laten zien.

En dan de wat ‘overzichtelijker’ problemen:

  • De temperatuurstijging. Sinds 1850 is de gemiddelde temperatuur met 1 graad gestegen; de temperatuur stijgt en daalt, en doet dat al heel lang – zonder menselijke invloed hadden we duizend jaar geleden een hogere temperatuur; een jaar of vijftig geleden is de huidige stijging wat harder gegaan, let wel: manipulatie van bekende meetgegevens speelt daarbij een rol; er is geen enkele aanwijzing dat dat zo door zal gaan.
  • De CO2-uitstoot. De mens brengt CO2 in de ruimte en CO2 is een broeikasgas; als je dat weegt is dat heel veel, maar waterdamp blijft de dominante factor.
  • De correlatie. Er zou een verband zijn tussen de beweging van de temperatuur en de hoeveelheid CO2, maar dat verband was er niet altijd, en waar het wel is, wijst het niet onherroepelijk één kant uit.
  • De modellen. Bij gebrek aan wetten, bij gebrek aan experimenten, wordt er gespeeld met modellen en wordt er aan knopjes gedraaid – wordt wel fine tuning genoemd, zoiets als God die het heelal in elkaar heeft gestoken; ik wist niet dat je het zoeken naar een naald in een hooiberg ook fine tuning mag noemen – en als er dan resultaten uitkomen die op het weer van vandaag lijken weten we hoe het klimaat te bestieren.
  • Kansrekening. Er wordt nogal wat aan kansrekening gedaan; voor kansrekening moet je inzicht hebben in het aantal mogelijke gebeurtenissen en de uitkomsten daarvan – dat is iets heel anders dan prognoses die uit modellen komen; n prognoses is niet hetzelfde als n gekleurde ballen in een zak waaruit je kunt trekken.
  • De verschijnselen. We hebben de laatste tijd wat last van het weer; dat komt, er wordt veel over gepraat, er wordt ook bang gemaakt, en alles wat enigszins afwijkend is krijgt een plaatsje in het NOS-journaal; maar het blijft weer, en objectieve beoordeling van de gegevens laat niks uitzonderlijks zien – maar, vanwege dat uitzonderlijke mag het plotseling klimaat heten, 30 jaar of geen 30 jaar.
  • De consensus over het inzicht in de hierboven genoemde ‘overzichtelijke.  problemen en over de kennis van het o zo ongrijpbare klimaat zou consensus bestaan. a) Hoe kan het dan dat ik echt niet lang hoef te zoeken voor een meningsverschil bij deskundigen; hoe komt het dan dat ik, hoe langer hoe meer zoekend, hoe langer hoe meer meningsverschil vind? b) Hoe kan het dan dat ik een hoogleraar ken, een gerespecteerde hoogleraar, ook eentje met papers en promovendi, die dat onderzoek naar de prullenbak heeft verwezen – een man voor wie zulke onderzoeken zijn stiel zijn, en een man die bij dat oordeel is gebleven, ook nadat hij contact had gehad met de onderzoekers?

Op alle hier genoemde zaken vind je verschil van mening, soms meningen die lijnrecht tegenover elkaar staan. Het overeind houden van de consensusgedachte moet een arbeid zijn, zwaarder dan die van Atlas die de saamhorigheid van Gaia en Uranus moest verbreken door op de aarde steunend het hemelgewelf op zijn schouders te dragen.

Ofwel, ik herhaal: niemand die mij echt duidelijk kan maken dat er een probleem is, of inzicht kan tonen in de aard van de problemen – laat staan een gevoel van urgentie oproept.

En wat zeggen deze wetenschappers dan als ik dat herhaal – letterlijk: je moet niet zo zeuren, jij kunt de werkelijkheid niet onder ogen zien!

Enkele kleine vuiltjes:

  • De haalbaarheid van de oplossing. Bij projecten in het bedrijfsleven doe je een haalbaarheidsanalyse – wat ik hier zie is dat er mensen zijn die met argumenten komen, waarop tegenargumenten verzonnen moeten worden – ik denk niet dat er zoiets ligt als een toepasbaarheidsonderzoek; ik herinner me één tegenargument: a joh, in 2030 rijden we allemaal in een elektrische auto; ha ha, ik geloof niet dat de auto-industrie daarover al geïnformeerd is.
  • De grondstoffen. We suggereren dat we zuiniger met de aarde omgaan door energie te gaan besparen; ik heb laatst in een comment de noodkreet van een alarmist laten zien – héeeelp, het middel is erger dan de kwaal! over hoe we, door voor onszelf te zorgen, de wereld her en der overhoop gaan halen en kapot gaan maken; vlakbij mijn ouderlijk huis is de Zeelandbrug gelegd – een moeilijk karwei – en de Oosterscheldekering – moeilijk en zwaar: hebben jullie enig idee wat nodig is om het nieuwe Deltaplan te verwezenlijken (een Wageninger weet niet waar hij het zand vandaan moet halen); enig idee trouwens hoeveel CO2 er straks de lucht ingaat – nou, ik wel.
  • De economie. Ik moet zeggen, er zijn optimistische schattingen dat het uiteindelijk niet slecht is – en ik deel die zienswijze; maar er zijn ook andere geluiden. Ik denk dat bijna iedereen het er over eens is dat die hele transitie en alles wat er aan vast zit binnen 30 jaar voltooien nog een derde global warming op gaat leveren – een oververhitting van de economie.
  • De maatschappelijke weerstand. Ik denk dat het voldoende is om een kreet die hier al eerder gelanceerd is te doen horen: waarom zul je nooit windmolens en zonnepanelen rondom Wassenaar en Laren aantreffen; en ik denk dat het beter is om die weerstand niet te onderschatten – ik denk dat maatschappelijke ontwrichting op de loer ligt, ook vanwege de haalbaarheid.

En dan natuurlijk de grote paradox – ik zou eigenlijk ‘allergrootste’ willen schrijven, maar ja, paradoxen hebben geen maat. De wetenschap die ons hier heeft gebracht, die ons zonder enige waarschuwing al die dingen die nu fout zijn als zegeningen van het menselijk kunnen heeft gebracht, gaat ons nu vertellen wat we niet en wel moeten doen. En daarbij komt: angst is een slechte raadgever. Wel, de weters zijn in paniek.

Leonardo da gioiella.

En wat schreven deze wetenschappers aan de regering, ter begeleiding van de kinderkruistocht?

  • Zo goed als 100% van de waargenomen opwarming is te wijten aan de toenemende concentraties van CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer als gevolg van menselijke activiteiten (grove overdrijving, immers de temperatuur steeg al voor CO2 toenam).
  • Bij de huidige opwarming van ‘slechts’ 1°C worden we geconfronteerd met toenemende effecten, zoals zeeniveaustijging (geen noemenswaardige anomalie).
  • Niets doen leidt dus tot hogere kosten dan tijdig adequate maatregelen nemen (op kans gebaseerd – wachten tot je weet wat je moet doen is in het algemeen profijtelijk).
  • Rechtvaardige klimaatambities veronderstellen dus ook een aanscherping van het sociaal- en belastingbeleid (schattig!).

De laatste noem ik opnieuw schattig: de hoogleraren beloven dat nu eindelijk de hogere inkomens de lasten gaan dragen. Where the hell did that come from?

De weters, die weten dat ze denken meer te weten dan ze weten, gaan ons opnieuw de weg wijzen. Tel uit je winst.

NB,

Dirk Visser heeft bij het schrijven meegelezen, ik heb graag gebruik gemaakt van zijn waardevolle aanwijzingen.