Opa waarom?

Een bijdrage van Reynier Pronk.

In de toekomst zullen de kinderen van onze kinderen zich afvragen hoe wij het zover hebben kunnen laten komen. Tenminste, dat wordt beweerd; u weet wel door wie.

Maar waarom zouden we daarop wachten? Praat nu met je kleinkind, of dat van een ander. Dan zou zo’n gesprekje als volgt kunnen verlopen:

Opa, de juf zegt dat wij straks allemaal dood gaan als er niets gedaan wordt. Ze zegt dat het al vijf voor twaalf is en dat het allemaal jullie schuld is.

Nou nou, droog je tranen maar hoor; wees maar niet bang, dan zal opa het je proberen uit te leggen, goed?

Goed opa…

Vroeger waren geleerden wijze mannen met grote baarden. Als ze iets wilden uitzoeken of uitvinden, dan doken ze in hun laboratorium en deden proefjes of ze trokken hun jas aan en gingen naar buiten om te meten hoe het zat. Dat schreven ze dan op en lieten andere geleerden kijken wat die er van vonden. Die deden alle proefjes en metinkjes nog een keer over en als er dan hetzelfde uitkwam, dan was dat waar en dan werd dat de ‘stand van de wetenschap’ genoemd en dat was dan weer omdat later met andere proefjes of metinkjes er iets anders uit kon komen en dan was dát weer de nieuwe stand van de wetenschap. Begrijp je het nog?

Ik geloof het wel, opa…

En toen kwamen de computers. Computers zijn heel nuttig, maar je kunt er ook rare dingen mee doen. Bijvoorbeeld je kunt er de toekomst mee willen voorspellen. Daar is op zich niets mis mee, maar geleerden die dat deden gingen op een bepaald moment zelf geloven dat het allemaal waar was wat er uit hun computermodelletjes kwam en toen ging het fout.

Ze stopten er net zo lang getallen in, zoals de menselijke CO2 uitstoot, totdat het leek of ergens in de toekomst iets helemaal mis gaat en toen ze dat gedaan hadden zeiden ze dat de wetenschap ‘klaar’ was en dat er niemand meer aan mocht twijfelen.

Maar waarom doen wetenschappers dan zulke malle dingen, opa?

Nou, bijvoorbeeld omdat ze beroemd willen worden, of dat ze centjes willen krijgen voor hun onderzoek of een mooi baantje, maar ook omdat anderen zich er mee gaan bemoeien die daar weer iets anders mee willen bereiken.

Maar dat komt dan toch uit? Daar komen mensen toch achter?

In sprookjes wel, maar in het echte leven helaas niet altijd; mensen willen graag iets geloven. Vroeger gingen ze naar de kerk en daar werd hel en verdoemenis gepreekt en het was allemaal hun eigen schuld. Dan werden mensen flink bang en voelden zich schuldig en dan hielden ze zich netjes aan de regeltjes. Nu zijn er haast geen kerken meer, maar toch luisteren de mensen nog steeds liever naar enge verhaaltjes dan naar lieve verhaaltjes. Jij zou het toch ook geen leuk sprookje vinden als Roodkapje, de wolf en oma gezellig pinda’s zaten te doppen bij de open haard?

Maar juf zei dat het allemaal aan onze CO2 uitstoot ligt en dat die heel gevaarlijk is!

Jij houdt toch van een glaasje cola? Wat denk je dat die bubbeltjes zijn? Juist; CO2. Ben jij daar wel eens ziek van geworden? Nee toch? Precies.

De lucht om ons heen bestaat uit kleine deeltjes die je niet kunt zien. De meeste deeltjes heten stikstof. Daar groeien plantjes van. Iets minder deeltjes heten zuurstof. Daar kunnen jij en alle andere mensen en dieren door leven. En dan is er nog een klein beetje CO2. Heel weinig!

Stel je voor: de ballenbak bij IKEA. Daar liggen tienduizend ballen in; zevenduizend witte, bijna drieduizend blauwe en vier zwarte. De witte ballen zijn stikstof, de blauwe ballen zijn zuurstof en de vier zwarte ballen zijn CO2. Daaruit bestaat alle lucht om je heen. Als je zo’n zwart balletje in stukken hakt, en je neemt de kleinste helft, dan heb je de door de mens uitgestoten CO2. Daarvan wordt beweerd dat het de opwarming in de computers veroorzaakt. Maar als je minder dan anderhalve zwarte bal in de ballenbak overhoudt, dan gaan we allemaal dood, want de planten kunnen niet zonder en wij weer niet zonder de planten. Snap je?

Maar opa, het wordt toch steeds warmer?

Heb jij daar iets van gemerkt? Nee hè, nou opa wel een klein beetje want toen opa jong was kon je bijna elke winter schaatsen en nu vaak niet. Maar als niemand was gaan meten en wroeten, dan hadden we van dat ietsiepietsie temperatuurstijging niets gemerkt. Maar de afgelopen honderdvijftig jaar zijn de mensen gaan meten. De aarde bestaat als 4,5 miljard jaar en al die tijd konden we niet meten. Ja wij konden een beetje in de poolsneeuw wroeten en een paar oude bomen omzagen en naar de boomringen kijken, maar echt meten kunnen we nog maar heel kort. Volgens de geleerden is het sinds 1840 bijna een graadje warmer geworden. Soms wordt het een beetje warmer soms wordt het kouder, en zo is het altijd geweest en zo zal het altijd wel blijven.

Heel veel over-over-over-opa’s geleden, was het hier één en al ijs. Daarna werd het warmer. Zo warm dat de Romeinen met hun korte rokjes tot aan Schotland hebben kunnen oprukken en Hannibal met zijn olifanten de Alpen over kon trekken omdat daar geen sneeuw of ijs op lag. De Noormannen verbouwden toen nog vredig hun akkertjes op Groenland.

Toen werd het plotsklaps kouder en kouder. Het werd zó koud, dat Groenland helemaal onder de sneeuw en het ijs verdween. Toen moesten die arme Noormannen iets anders verzinnen om hun hongerige magen te vullen. Ze bouwden boten en gingen op rooftocht. Zo trokken zij naar Ierland, Engeland, Frankrijk en zelfs naar Amerika, maar ook drongen ze door tot diep in Azië en roofden alles wat ze maar konden roven. De mensen waren als de dood voor ze want ze waren heel gevaarlijk. Je kon zomaar tot slaaf worden gemaakt of ze maakten je een kopje kleiner. Dat was niet leuk, maar alle mensen waren toen een stuk minder aardig dan nu; er werd geroofd en gekaapt dat het een lieve lust was, maar de Noormannen waren het ergste. Soms bleven ze ergens hangen, zoals in Ierland en Frankrijk en nu nog kun je dat zien aan de landstreek Normandië in Frankrijk.

Toen het weer warmer werd, trokken ze zich terug in Noorwegen Denemarken en IJsland en hebben we weinig last meer van ze gehad, tenminste; tot Greta Thunberg dan… Ja opa maakt een grapje.

Maar opa, wordt het straks dan niet veel warmer en loopt Nederland dan niet onder water?

Kind, nu vraag je wel een beetje veel hoor! Opa kan niet in de toekomst kijken. Niemand kan dat, zelfs de knapste koppen met de duurste en snelste computers niet. Zij stoppen er iets in en kijken dan wat er uit komt. Net als Mr. Bean. Ken je dat filmpje nog? Hij vond allemaal kerstkaarten op z’n deurmat nadat hij die eerst zelf door de brievenbus had gegooid en was hij blij verrast door al die gezellige kerstpost. Net als hij, vergeten geleerden wel eens dat computermodellen niet anders doen dan er uit krijgen wat er eerst is ingestopt.

Maar misschien wordt het nog warmer en daarna weer kouder. Het kan zelfs weer een complete ijstijd worden, net zoals lang geleden en zoals er velen daarvoor zijn geweest.

Maar als het warmer wordt is dat lekker toch? Denk maar eens aan die arme mensen in de middeleeuwen. Kijk op schilderijen uit die tijd maar eens hoeveel kleren die droegen om het een klein beetje warm te hebben. Zie je iemand in een T-shirt lopen? Nee toch?

Maar geleerden zijn toch heel knap?

Ja, wij kijken erg tegen geleerden op, maar dat is niet altijd terecht. Sommige geleerden zijn inderdaad heel knap, sommige apen anderen na, sommige denken dat ze knap zijn, maar zijn eigenlijk heel dom, maar dat weten ze dan zelf niet. Sommige zijn wel knap, maar bang om hun baan of hun aanzien te verliezen. Er zijn maar weinig geleerden die niet alleen geleerd zijn, maar ook nog wijs en die zich niet van de wijs laten brengen door wat anderen denken. Geleerdheid is mooi, maar wijsheid is beter.

Maar opa, waarom geloven de mensen dat wij groot gevaar lopen en dat we iets moeten doen?

Hoe dat precies komt dat weet opa ook niet, maar ik weet wel, dat als je een paar geleerden de opdracht geeft om temperatuurstijging te onderzoeken, dan vínden ze ook temperatuurstijging en als ze het niet vinden, dan passen ze desnoods de cijfertjes aan, om de opdrachtgever niet teleur te stellen. Zeg opa maar na: dat heet ‘ho-mo-ge-ni-se-ren’.

Maar opa, nu jok je! Dat komt toch altijd uit?

Dat is ook gebeurd en dat werd Climategate genoemd. Iemand had alle correspondentie tussen geleerden te pakken gekregen en daaruit bleek dat er heel veel niet klopte.

En toen, zijn die mensen allemaal ontslagen?

Nee en dat is het rare; dat gaat zelfs opa boven z’n pet. In plaats van verontschuldigingen en het ontslaan van de booswichten, ging men wat er gebeurt was klein maken. Bagatelliseren noem je dat.

En daar bleef het niet bij: ze gingen iedereen die hun cijfertjes niet meer geloofden uitschelden. Geleerden die met andere bevindingen kwamen werden pardoes ontslagen. Zelfs degenen die waren aangenomen om te controleren of het wel klopte wat er was opgeschreven; die werden allemaal ‘klimaatontkenners’ genoemd. Heb jij in je klas ook zo’n vervelend jongetje of meisje dat je begint uit te schelden als ze zelf ongelijk hebben en dat niet willen toegeven? Nou grote mensen zijn dus net zo!

Maar opa, juf zij dat alle geleerden het met elkaar eens zijn…

Of ze dat zijn of niet zijn weten wij niet echt, want dat wordt steeds beweerd, maar een degelijk en wetenschappelijk verantwoord rapport is er niet. Je moet toch op z’n minst weten welke vragen er zijn gesteld en aan wie, en of de ondervraagden al dan niet ter zake kundig zijn, en of ze vrij hun mening konden geven. Maar dat ze steeds beweren dat er consensus is, maakt hun zaak eerder zwakker dan sterker. Heb je wel eens gehoord van meneer Einstein, de grootste geleerde aller tijden?

Nou die meneer heeft gezegd toen men tegen hem zei dat honderd geleerden het niet met hem eens waren: “Dat is zonde, want er had er maar een met overtuigend bewijs hoeven komen”.

Het zich beroepen op consensus is dus eigenlijk een beetje dom en heeft niets met wetenschap te maken. Kom met wetenschappelijk en verifieerbaar bewijs dat de opwarming rechtstreeks het gevolg is van menselijke CO2 uitstoot en alle discussies zijn voorbij. Maar dat bewijs wordt tot nu toe niet geleverd. Sterker nog: eerst is er temperatuurstijging en dan volgt de CO2. Leg je handen maar om je glaasje cola en zie wat er gebeurt. Beetje raar toch? Je zou toch vreemd opkijken als je eerst een gat in je knie krijgt en dan pas valt.

Opa wordt een beetje moe. Morgen gaan we lekker naar buiten en dan zal ik je vertellen hoe de mensen denken het CO2 probleem op te lossen.

Hier heb ik nóg een paar uitspraken van Einstein. Misschien kun je die op school voorlezen als de juf weer begint over fatale opwarming. Het IPCC en de politiek zegt dat de wetenschap er helemaal uit is en dat de discussie voorbij is. Einstein zei:

1. Een avond waarop iedereen het met elkaar eens is, is een verloren avond.
2. Het belangrijkste is: niet ophouden met vragen stellen.
3. Grote geesten hebben altijd hevige tegenstand ondervonden van middelmatige geesten.
4. Onnadenkend respect voor autoriteit is de grootste vijand van de waarheid.
5. Wetenschap kan alleen floreren in een sfeer van vrije meningsuiting.