‘Zero carbon’: vliegvelden dicht, zeehavens gewurgd, 30 jaar depressie verzekerd

Een gastbijdrage van prof. dr. (em.) Emiel van Broekhoven, Universiteit Antwerpen, D. Phil.(Econ) Oxford.

De EU wil tegen 2050 klimaatneutraal zijn – een economie met zero broeikasgasemissies. Deze doelstelling vormt de kern van de Europese Green Deal en is in overeenstemming met het engagement van de EU voor wereldwijde klimaatactie in het kader van de Overeenkomst van Parijs.

Maar ik vermoed dat het anders zal lopen: De EU wil tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Op weg daarnaar toe, maar lang voordien, zal de veralgemeende recessie toeslaan, zal de Eurozone hervormd moeten worden of zal de ECB springen.

In haar laatste belangrijke daad als premier, heeft Theresa May de ‘Climate Change Act’, de Britse wet op de klimaatverandering gewijzigd om de UK ertoe te verbinden alle broeikasgasemissies in het VK tegen 2050 te elimineren. Deze beslissing is gebaseerd op goede klimaatwetenschap, en was een reactie op een grote golf van sociaal protest, en is al opgevolgd in 60 andere landen.

Aldus de tekst van het document ‘Absolute Zero’, een studie opgemaakt door wetenschappers van vijf Britse topuniversiteiten, Cambridge, Bath, Nottingham, Oxford, Imperial College. De meeste medewerkers van de studie, op enkele namen na, staan inderdaad op de personeelslijsten van de Universiteiten.

Dit is een zeer belangrijk rapport dat in de U.K. grote beroering wekte:

Theresa May commits to net zero UK carbon emissions by 2050.

Aldus de Guardian, van dinsdag 11 juni 2019.

Theresa May has sought to cement some legacy in the weeks before she steps down as prime minister by enshrining in law a commitment to reach net zero carbon emissions by 2050, making Britain the first major economy to do so.

“The commitment, …. would make the UK the first member of the G7 group of industrialised nations to legislate for net zero emissions”, Downing Street said. Environmental groups welcomed the goal but expressed disappointment …. P.M. May (Number 10) dismissed claims from the chancellor, Philip Hammond, that such a target would cost £1tn (1 trillion pounds = 1.000.miljard £) and could thus require spending cuts to public services.

Ter vergelijking vermeldt Le Figaro, van 6 sept 2019 een zelfde bedrag voor Europa, maar tien jaar lang. Bernie Sanders vermeldde 16trn USD = 14,25 trn € (koers: 1,12) voor de USA.

Er zijn natuurlijk geen 100 manieren om naar ‘zero carbon’ te streven. Feitelijk zou het parlement de regering moeten vragen om jaar per jaar te bewijzen dat men zero carbon nadert. Dat zal nooit gebeuren. De Europese commissie vraagt een autoritaire carte blanche, zonder enige resultaatsverbintenis. De huidige CO2-concentratie in de atmosfeer in parts per million (ppm) van, zeg, 400 zal triviaal dalen als gevolg van de Europese inspanning. Alle andere blokken ter wereld weten dat het onzin is, en doen niet mee.

De Europese commissie, zoals de Britse regering met het May-rapport, heeft alleen een inspanningsverbintenis neergezet. Het is een omstandig rapport, dat de aanpassingen beschrijft die de (Europese net zoals de Britse) industrie moet doormaken om carbonneutraal te worden wat hun uitstoot betreft, en die de veranderingen van levenswijze weergeeft waaraan de gezinnen zich zullen moeten wennen, zonder dat hun inspanning iets zal veranderen aan de natuurlijke CO2-wereld waarin ze leven.

Het is niet ongewoon dat Britse studies vooroplopen. Het Beveridge rapport bracht de sociale welvaart. Dit Cambridge rapport toont hoe je een depressie organiseert; zonder aan de CO2 inhoud van de lucht iets te doen. Dus hoe je de Beveridge sociale welvaart volgens groen recept weer afbouwt.

Deze studie brengt dus een eerste redelijk beeld van de harde feiten van een zero carbon beleid waarover de Europese commissie ons in het ongewisse laat.

Wat Engeland betreft begrijpt men nu beter waarom Premier Johnson geen problemen ziet met de Europese afscheidsvoorwaarden. Hij heeft de oplossingen van Theresa May binnen zijn partij al lang laten verwerpen, hij steekt zijn geld achter grote transport- en infrastructuurprojecten, achter een uitbreiding van de sociale zekerheid. Europa gaat zijn geld steken in de afbouw. Nieuwe levenskrachtige industrieën zullen Europa weldra mijden als de pest en een veilige thuishaven vinden in het V.K. Geef mij maar Boris Johnson!

Waar staat men ten overstaan van de ‘norm’ van Parijs? Dat alleen al durven vragen is aan ‘slechte’ klimaatwetenschap doen.

Ter herinnering: de Overeenkomst van Parijs stelt een maximum temperatuurgroei van 1.5°C tot 2°C voorop als maximum, bovenop het lokale gemiddelde, wat dus voor Brussel, London, Berlijn een referentiewaarde van gemiddeld 10°C betekent. Die vrij willekeurige toeslag van 1.5°C-2°C werd vooropgezet in de COP van Parijs, daarmee diegene benaderend die geformuleerd werden na een internationale expeditie in Vostok (1957-84), waarvan de resultaten sedertdien door alle grote deelnemende mogendheden van buiten Europa worden afgewezen. In Europa wordt de norm nog steeds naarstig gepromoot door het Frankrijk van President Macron, het Duitsland van Mevrouw Merkel, het IPCC en de professoren Jouzel en van Ypersele.

Buiten de EU kent men geen grote blokken die carbonneutraal willen zijn. C02 spreidt zich gelijkelijk over de atmosfeer, dus C02 verwijderen in pietluttig Europa, opent communicerende vaten met de omliggende wereld. Het is onbegonnen werk. Vermoedelijk gaan Greta en Anuna dit sneller begrijpen dan de politici van de Europese raad.

Als men zich baseert op de gegevens van het 2de evaluatie (assessment) rapport van het IPCC, en die aanvult met de waarnemingen ter zake van Prof. Christy (uitgetreden IPCC-er), komt men op een opwarming vandaag van 0.2°C à 0.3°C in de 21ste eeuw, te vergelijken met bovenstaande 1.5°C. Rond het jaar 2000 is een ‘grand maximum’ opgetreden, met te verwachten duidelijk omschreven gevolgen voor de loop van de Golfstroom.

Volgens een simulatie van de Amerikaanse professor Easterbrook – op zoek naar een theoretisch mogelijk maximum via een NAO+PDO benadering – komt men in het Noordelijk Halfrond tegen 2100 maximaal op 0.5°C. De onafhankelijke Russische, Chinese, Noorse en Zweedse voorspellingen komen, met verschillende methoden, uit op een Dalton-achtige korte inzinking, met minima tegen 2030-60. Men kan daar eventueel een 200-jarige de Vries- cyclus in zien, dat zou dan eindigen tegen -0.5°C. De meeste deskundigen zien een herneming naar de huidige temperaturen tegen het jaar 2100.

Noch in feite, noch in onafhankelijke voorspellingen wordt de norm van Parijs zelfs tot op 1°C benaderd. De norm van Parijs wordt misschien overschreden in door het IPCC zelf gemanipuleerde indices, die met behulp van de WMO, de Britse Met, het KNMI, en ook Amerikaanse overheidsdiensten NOAA ‘homogeen’ worden gemaakt, nooit in wereldwijde representatieve en onbetwistbare indices.

Hoe men de jongeren rond Greta en Anuna durft laten zeggen dat de akkoorden van Parijs niet worden nageleefd mag Joost weten. Zal men ook eens aan Anuna en Greta willen uitleggen dat het voorliggende plan als het wordt uitgevoerd onvermijdelijk hele golven ontslagen gaan meebrengen, bij hun ouders, vrienden en kennissen, zoals recent bij een grote automobielproducent die (om zo te zeggen op bevel van de Europese commissie), 10.000 mensen moest ontslaan in het kader van een nu reeds gedwongen overschakeling voor even illusoire voorspellingen als diegene die aan dit plan ten gronde liggen. 10.000 Ontslagen is met een plan zoals dit, onder de autoritaire leiding van dit EU bestuur, slechts een klein begin. Wie geld zal willen lenen aan Europa voor een plan zoals dit, heeft de balans van de ECB nog niet goed bekeken.

Na het grand maximum is het klimaat nu wereldwijd langzaam aan het afkoelen. Heel belangrijk voor Europa is een Zweedse voorspelling die sedert het ‘grand maximum’ van het jaar 2000, omwille van de verschuiving van de Golfstroom, een kleine ijstijd voorziet in Noord-Europa en een zone met warme winden aan de middellandse zee. Een toestand die, in de eerstvolgende 30 jaar, de historisch vaststaande zeldzame gevolgen van grand maxima van de 15de, de 17de en 19de eeuwen reproduceert. Dit soort research, nochtans ontzettend relevant voor België en Frankrijk zelf, wordt door het IPCC en hun adviseurs Jouzel en van Ypersele onderdrukt. De Europese commissie volgt hen slaafs.

Op basis van de artikelen in de Vlaamse en Nederlandse pers is het bijzonder moeilijk om zich een beeld te vormen wat een zero-carbon project in de industriële realiteit toch ook ongeveer zal meebrengen. Elk bericht uit de ‘slechte’ klimaatwetenschap wordt geweerd. Gelukkig is er dus de studie uitgegeven door de Universiteit Cambridge, waarvan we enkele teksten nu nader bekijken. 

Kernboodschap naar de gezinnen toe van het onder leiding van de Universiteit van Cambridge opgestelde rapport luidt (verbatim):

De voornaamste acties zijn: minder km afleggen, reizen met de trein of in kleine (of volle) elektrische auto’s en gedaan met vliegen; gebruik de verwarming minder en elektriseer de ketel bij de volgende upgrade; uw bouweisen moeten zijn: met de helft van het materiaal bouwen … ; stop met het eten van rundvlees en lamsvlees. Elke actie die we ondernemen om de uitstoot te verminderen, thuis of op het werk, creëert een positief rimpeleffect.

Hoewel het elke lezer persoonlijk aanbelangt, ga ik er niet op in, omdat ik aanneem dat de kiezers in elk kiesdistrict van Europa tussen nu en 2050 nog meer dan eens de kans zullen hebben om hun mening hierover aan hun volksvertegenwoordiger over te brengen.

Besteden we echter wat meer aandacht aan de verschillende industrieën, want daar gaat het om de toekomst van onze welvaart en tewerkstelling. En eens men deze autoritaire weg inslaat kan men zich afvragen welke ondernemers nog in Europa zullen willen investeren. Hieronder de door mij vertaalde teksten van het Cambridge-rapport.

Kernboodschap voor industrieën: Absolute Zero creëert een motor voor een enorme groei in industrieën die te maken hebben met elektrificatie, materiaaltoevoer, productie en opslag tot eindgebruik. De industrie van fossiele brandstoffen, cement, scheepvaart en luchtvaart kampt met snelle krimp, terwijl de bouw en veel productiesectoren op de schaal van vandaag kunnen doorgaan mits de juiste transformaties te ondergaan.

De eerste zin klinkt vernieuwend. De tweede zin duidt op de dirigistische conjuncturele industriële werkelijkheid. Wie wil nog een cent investeren gesteld voor dit vooruitzicht, van een commissie die bereid is autoritair in te grijpen, ook al creëert het grote werkloosheid, en op grond van twijfelachtige studies, waar geen beroep of kritische tegen-expertise mogelijk is. Het belangrijkste land Duitsland is al jaren bezig haar auto-industrie, exportmotor, te verminken, de goedkope elektriciteit van kernenergie, de eerste grondstof van de scheikundige nijverheid, af te schaffen, zonder verpinken bereid is de bank waarrond haar industrie werd opgebouwd, verloren te laten gaan.

Waarom zou België met zo een land nog in een Europese Unie willen zijn?

Bekijken we wat in een dergelijk zero carbon plan aan inkomensvorming en tewerkstelling in de meeste industriële sectoren voorbehouden wordt. U zult zien, ganse producties en processen moeten gewoon weg, en de rest zal worden vernieuwd met voorlopig nog onbekende processen. Dat wordt de ‘motor van een enorme groei’, een enorm groeiende depressie wel te verstaan.

Elektriciteitssector en infrastructuur: Absolute Zero vereist een drievoudige uitbreiding in niet-emitterende elektriciteitsopwekking, opslag, distributie en load-balancing.

Opmerking: Al de rest moet dicht. Over kernenergie wordt niets gezegd.

Bouwsector: alle nieuwe gebouwen moeten voldoen aan de zero energienormen. Vooral het gebruik van materialen staal en cement moet bestreden worden. Tegen 2050 gebruiken we alleen nog cementachtige materialen en alleen gerecycleerd staal, want er zijn talloze mogelijkheden voor radicale reducties in de hoeveelheid materiaal die in elke constructie worden gebruikt.

Staalsector: alle bestaande vormen van hoogovenproductie, die al onder grote druk staan ​​vanwege wereldwijde overcapaciteit, zijn niet compatibel met nul emissies. Recycling aangedreven door hernieuwbare energiebronnen biedt echter enorme groeikansen en benut het feit dat de levering van staalschroot de komende 30 jaar zal verdrievoudigen. Op korte termijn zijn er mogelijkheden voor innovatie met betrekking tot het leveren van de hoogste staalkwaliteit uit recycling en op lange termijn kansen voor technologieën om zerokoolstofstaal uit erts te maken die na 2050 kunnen worden ingezet.

Cementsector: alle bestaande vormen van cementproductie zijn onverenigbaar met nul emissies. Er zijn echter enkele mogelijkheden voor toegenomen gebruik van klei en er is dringend behoefte om alternatieve processen en materialen te ontwikkelen. Het gebruik van microgolfprocessen om gebruikte cement te recyclen lijkt veelbelovend.

Mijnbouw en materiaalvoorziening: nul emissies zorgen voor een snelle transitie in materiaalbehoeften. Aanzienlijke vermindering van de vraag naar sommige ertsen en mineralen, met name die geassocieerd met staal en cement, zijn waarschijnlijk samen met een snelle uitbreiding van de vraag naar materialen geassocieerd met elektrificatie. Er zullen consolidatiemogelijkheden zijn in de momenteel diffuse activiteiten van inzamelen, verwerken, inventariseren en leveren van secundair materiaal.

Voertuigen: de overgang naar elektrische auto’s is al in volle gang en met de toenemende vraag zullen de kosten vermoedelijk dalen.

De tot nu toe gedwongen ontslagen zijn slechts een begin.

We hebben al doelen voor het uit faseren van niet-elektrische voertuigen, maar tegen 2050 zal slechts 60% van de elektriciteit nodig zijn om een ​​vloot zo groot als vandaag aan te drijven. Daarom zullen we ofwel 40% minder auto’s gebruiken of ze zullen 60% zo groot zijn. De ontwikkeling van autokwaliteitsstaal uit recycling is een prioriteit, en de noodzaak om de kwaliteit van gerecycleerd metaal te controleren, kan gewijzigde uitbatingsmodellen (eigendom/huur) vereisen. De snelle uitbreiding van de productie van lithiumbatterijen kan op korte termijn leiden tot leveringsbeperkingen en zorgen voor het milieu aan het einde van de levensduur, tenzij efficiënte recycling kan worden ontwikkeld.

Internationale vracht: we hebben momenteel geen vrachtschepen zonder uitstoot, dus er is een dringende behoefte aan onderzoek naar middelen om scheepskracht te elektrificeren, of opties om de overstap naar geëlektrificeerde spoorvervoer te onderzoeken. Dit zou een enorme uitbreiding van de internationale spoorcapaciteit vereisen.

Luchtvaart: Er zijn geen opties voor een emissievrije vlucht binnen de beschikbare tijd voor actie, dus de industrie staat voor een snelle krimp. Ontwikkelingen in elektrische vluchten kunnen relevant zijn na 2050. Luchthavens dicht. Fossiele brandstofindustrie: alle kolen-, gas- en oliebrandstoftoevoer, van winning tot het leveren aan de detailhandel, moeten binnen 30 jaar worden beëindigd, tenzij koolstof afvang en -opslag later nog enige activiteit langer mogelijk maakt.

Reizen en toerisme: zonder vliegen zal er een groei zijn in het binnenlands toerisme en vrije tijdsbesteding binnen treinbereik.

Voeding en landbouw: Rundvlees en lamsvlees worden afgebouwd tegen 2050 en vervangen door een sterk toe te nemen vraag naar vegetarisch voedsel. De elektriciteitsvoorziening voor voedselverwerking en -opslag zal met 50% worden verminderd.

Onderhoud en aanpassing van gebouwen: snelle groei van de vraag naar de omschakeling voor verwarming op basis van warmtepompen gekoppeld aan verbeteringen in isolatie en luchtdichtheid van de gebouwen.

In de studie wordt vermeld dat ze in opdracht van Theresa May geschreven werd, maar er is niets speciaal Brits aan deze studie. Er zit geen enkele man met een bekende ervaring inzake industriële planning in het door Cambridge-geleide ‘team’, dus moet men ervan uitgaan dat deze Britse studie gewoon een invulling is van een basisstramien dat in het hoofdkwartier van Greenpeace bedacht is.

Enkele oneerbiedige commentaren

Boris Johnson heeft het goed gezien de UK uit de EU te halen zodra zijn voorgangster dit rapport tot Britse wet heeft gemaakt! Want zowat alle industrieën, die in en rond de havens van Antwerpen, Gent en Rotterdam (en Schiphol) bestaan, moeten ofwel weg (raffinaderijen, luchthavens, voeding, reizen,) ofwel moeten hervormd worden met niet-bestaande technologieën die nog moeten worden ontwikkeld (elektrisch aangedreven schepen bv, of elektrische vliegtuigen enz.) of wel omgeschakeld.

Ze kunnen dan alle vanuit de U.K. beleverd worden. Bijvoorbeeld, de geëlektriseerde containerschepen komen naar het vasteland (of komen niet meer), en  de rest kan naar Londen. En moet dan per zeilschip van London naar Antwerpen, zoals in de tijd van Thomas Gresham. Dat zal leiden tot de-congestie op de Schelde en de Nieuwe Waterweg.

Maar voor de bouwsector is er ook goed nieuws. Nieuwe materialen die onder de leiding van Groene ingenieurs tot stand zullen komen, en die aan de zero energienormen van Greenpeace en van de Vlaamse en Nederlandse groenen voldoen, zullen weldra cement en staal vervangen. Tegen 2050 komt dat in orde. In afwachting leggen we de werven beter stil.

Sidmar is een ‘bestaande vorm van hoogovenproductie’, en sorry heren, dat moet even weg. Maar recycling biedt ook hier enorme kansen … innovatie zal enorme groeikansen met zich brengen …

Cement is natuurlijk onverenigbaar met een gezond leven … de toekomstige hospitalen en hoogbouw kunnen voorlopig met klei gebouwd worden …

Zoals Mao in de culturele revolutie al aantoonde, kan men de microgolfovens van de bewoners van Vlaanderen en Nederland inzetten om cement te recycleren.

Een verheugende gedachte is dat binnen de volgende 30 jaren alle industriële producten kosteloos kunnen heruitgevonden worden.

Er zal misschien een tekort aan creatieve ingenieurs zijn voor al die vernieuwende vindingen, maar de filologen, psychologen, sociologen die op overschot zijn, kunnen versneld omgeschakeld worden en zo bijdragen tot onze vernieuwende groei.

Ook wordt de veestapel even afgebouwd. Gedaan met de biefstuk. Staal en cement zijn ook niet meer nodig. Toerisme heeft een grote toekomst, maar zonder vliegtuigen, lekker met de trein maar toch ook niet te ver. Alleen nog volle auto’s op de snelweg.

We vinden de conceptuele kracht van de ’transformation energétique’ van President Macron, in deze boeiende Engelse nota terug. Dank zij Greta heeft de Europese commissie dit nu beter begrepen. De investeringen in windmolens zijn slechts een deeltje van de 10.000 miljard Euro van het zeer vaag omschreven zero carbon project van onze Europese bewindvoerders. Dat is overigens ‘slechts’ van de grootte orde van het Europees binnenlands product.

Hoe interest en hoofdbedrag van deze leningen terugbetalen? De regeringen denken eraan het grootste deel te recupereren op hun burgers, via heffingen verscholen in de elektriciteitsprijzen en via andere indirecte en directe belastingen.

Maar dat wordt een alsmaar grotere hap uit het netto inkomen van de burgers, en leidt al snel tot de uitbreiding van een recessie, die op de huidige stagnatie in Europa zal volgen. Hoe de pensioenen en de sociale zekerheid dan gaan betaald worden kan geen probleem zijn.

Hoe gaat men in Antwerpen en Rotterdam de raffinaderijen sluiten en bedrijven als BASF, Bayer, Hoechst, Shell vervangen of heroriënteren?

Kom in België in Wallonië maar eens vragen hoe de (onvermijdelijke) teloorgang van de kolen- en staalindustrie in Wallonië snel door nieuwe tewerkstelling werd goedgemaakt. Zeer grote tekorten in de sociale zekerheid in de nasleep van de sluitingen zijn tientallen jaren nadien nog voelbaar.

Ook socialistische volksvertegenwoordigers uit Antwerpen (om Mw. Van Brempt niet te noemen) worden laaiend enthousiast voor de zero carbon oplossing. …..

”In Sampol, het politieke tijdschrift dat aanleunt bij de sociaaldemocratie, verschijnt een artikel van haarzelf en Frans Timmermans. De Nederlander is de Spitzenkandidat van de Europese sociaaldemocraten bij de Europese verkiezingen en onderschrijft daarin het idee van een klimaatwet. En hij heeft nu beloofd dat de uitvoering er onverkort komt onder zijn onverbiddelijk toezicht. ‘Met de geplande inspanningen zullen we de klimaatdoelstellingen van Parijs niet halen’, schrijven ze. ‘De ambities moeten omhoog, met een Europese klimaatwet die lidstaten bij de les houdt, met gerichte investeringen en met de grootste aandacht voor een rechtvaardige transitie die iedereen meeneemt.’

In België kent men bij de industrie, de media, en de regering slechts één klimatoloog, de alomtegenwoordige, maar nooit aan een debat deelnemende adellijke UCL Professor, Jean-Pascal Van Ypersele, oud ondervoorzitter van 2008-2015 van het IPCC. Een gevleugelde uitspraak van hem is:

Discuter avec des climato-sceptiques est une perte de temps.

Zie nochtans hier en  hier.

Het gevoel is wederzijds. De regeringsonderhandelingen die nu bezig zijn, werden ingezet met een audiëntie van de ministers Reynders en Van de Lanotte, die de nota met eisen van ‘vanYp’, zoals hij graag genoemd wordt, vooraf in ontvangst mochten nemen.

Misschien kan men ze allemaal opsluiten in de Universitaire ivoren toren, samen met Theresa en de professoren van de Engelse universiteiten die haar rapport hebben geschreven hebben.

Over Emiel Van Broekhoven

‘Mijn eerste baantje in België was als docent Econometrie aan de UCL (1970-71), ter vervanging van Prof. Drèze, voorzitter van de Econometric Society. Nadien onderwees ik aan de Gemeentelijke Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit Antwerpen. Mijn laatste baantje in België was interim voorzitter van Fortis Bank tijdens de overgangsperiode 2008-9, en nadien 6 jaar bestuurder voor België bij BNP Paribas in Parijs. Ik heb altijd meer dan volle uurroosters gedoceerd, maar mijn onderwijs bevrucht met toepassingen uit de praktijk. Ik heb geen enkel gerefereerd artikel, hoop ik. Mijn output is te vinden in een aantal wetten, KB’s, boeken, studies, leidend tot hervormingen in de economische praktijk die ik mee tot stand heb gebracht.’