FD weigert Guus Berkhout weerwoord

Donkergrijze stekkerauto’s blazen ons stroomnet op

Een gastbijdrage van Guus Berkhout (President CLINTEL).

In een Telegraafartikel van 20 augustus jl. laat ik zien dat stekkerauto’s helemaal niet klimaatvriendelijk zijn en dat invoering van die auto’s onze elektriciteitsvoorziening versneld zal destabiliseren. Objectieve publieksvoorlichting schiet hier pijnlijk tekort. In het FD van 29 augustus betoogt Carlo van de Weijer, directeur AI Systeem Instituut TU Eindhoven, dat kritiek op elektrische auto’s slechts onderdeel is van een achterhoedegevecht. Maar is dat wel zo?

Een hard feit is dat iemand die stroom tankt met een stekkerauto, voor 87% stroom tankt uit houtpellets, kolen, gas en kernenergie. Slechts 13% komt van zon en wind. Bovendien is het milieuvriendelijk produceren en recyclen van autoaccu’s nog lang niet opgelost. Wist u dat de elektrische auto een fijnstof producent is? Waarom krijgt niemand dat te horen? Helaas is er meer verontrustend nieuws. Als we naar het grote plaatje kijken dan is er nog een aspect dat zelfs vele malen zorgelijker is.

We hebben gezien dat onze informatiesamenleving in korte tijd is getransformeerd van een lineaire één-richtingssamenleving, waarin slechts enkele producenten informatie leveren aan de totale bevolking, naar een niet-lineaire twee-richtingssamenleving, waarin iedereen aan iedereen informatie levert. Denk aan het verschil tussen de klassieke radio- en Tv-zenders en het moderne Internet. De duidelijke scheiding tussen producent en consument is hier vrijwel verdwenen. En dat spectaculaire decentralisatieproces zien we nu ook gebeuren in de energiesector, met immense gevolgen.

Het bestaande stroomnet kreeg haar huidige vorm in een organische evolutie als antwoord op de zich ontwikkelende vraag. Die evolutie was gebaseerd op het lineaire één-richtingsconcept: ‘Transport van enkele producenten naar veel diverse verbruikers’. Dat heeft alles bepaald: gebruikte netspanningen, hoeveelheid en dikte van de kabels, plaatsing van de schakel- en transformatorstations, enz. 

Overgang naar wind en zon heeft gemaakt dat we nu transformeren naar een niet-lineair twee-richtingsconcept: ‘Transport van veel diverse producenten naar veel diverse verbruikers’. In de energiewereld is de traditionele scheiding tussen producent en consument dus ook aan het verdwijnen. Maar voor die decentralisatieslag is ons bestaand stroomnet nog lang niet geschikt. We moeten van het lineaire net met N¹ verbindingen naar een niet-lineair netwerk met N² verbindingen, het aantal verbindingen zijn veel te klein, stations hebben de verkeerde specificatie, ze liggen op de verkeerde plek, enz. Door dit te onderschatten wordt ons eens zo robuuste energienetwerk instabiel. In Duitsland moet het traditionele één-richtingsnet de energielevering in de lucht houden; energieprijzen zijn mede daardoor sinds 2000 verdubbeld.

De praktijk laat zien dat we het stroomnet niet zomaar eventjes ombouwen. Dus moeten we uiterst voorzichtig zijn met het uitbreiden van het aantal stroomconsumenten en stroomproducenten. De snelle verhoging van het aantal regionale zonneweiden en windparken past helemaal niet bij het bestaande net. Die mismatch komt nauwelijks aan de orde. En hier komt de stekkerauto ook weer in het zicht. Nederland kent zo’n 10 miljoen voertuigen. Uit het bovenstaande verhaal zal duidelijk zijn dat in korte tijd miljoenen stekkervoertuigen aan het stroomnet hangen onverantwoord is. Zo gaan we met subsidies ons stroomnet versneld ontwrichten.

We zijn de wereld rondom ons stroomnet fundamenteel aan het veranderen, maar het net zelf heeft nog vrijwel dezelfde architectuur. Dat gaat steeds meer wringen. Let wel, verandering van de netarchitectuur (van N1 naar N2 verbindingen) is een mega operatie en dat vraagt veel geld en tijd. Waarom is er geen systeemvisie, zodat al die veranderingen rondom het stroomnet in samenhang plaatsvinden met veranderingen binnenin het stroomnet?

Guus Berkhout.

Concluderend, stekkerauto’s als de Tesla zijn helemaal niet zo klimaat- en milieuvriendelijk. Een doorsnee elektrische auto gebruikt in de praktijk 1kWh per 4 km en zorgt voor een CO2 uitstoot van 450/4=125g/km. Nog belangrijker, het is onverantwoord om steeds meer van deze voertuigen aan het net te hangen. Immers, stroomstoringen zijn een ramp. Waarom dan toch die subsidies?

Tot slot, de overheid maakt altijd weer dezelfde fout. Ze moet niet kiezen voor een bepaalde technologie, maar ze moet komen met uitdagende specificaties. Als ze dat hier had gedaan, was daar nooit de elektrische auto uitgekomen. Wist u dat de allernieuwste dieseltechnologie zonder subsidie de schoonste en goedkoopste auto oplevert (TNO)?

***

Guus Berkhout is hoogleraar emeritus geofysica en president van de Internationale CLINTEL Groep.

Berkhout is de auteur van enkele honderden wetenschappelijke artikelen (peer-reviewed) over seismische beeldvorming van het geologische archief van het binnenste van de aarde.

Professor Berkhout is lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW), senior lid van de Nederlandse Academie van Ingenieurs (AcTI), erelid van de American Society for Exploration Geophysicists (SEG) en erelid van de European Association of Geoscientists and Engineers (EAEG). Hij ontving de koninklijke onderscheiding “Officier in de Orde van Oranje-Nassau”. Geïnteresseerden kunnen meer informatie vinden op www.aj-berkhout.com.