Elektriciteitscrisis … en de winter staat voor de deur

Auteur: Stefan Frank.

Bron Achgut hier.

Het klimaatbeleid heeft geen enkel aantoonbaar effect op het klimaat. Het heeft inmiddels wèl onze energievoorziening in de vernieling geholpen. Post mortem van een politieke blunder van epische allure.

Wat al jaren door Rüdiger Stobbe en anderen in talloze artikelen op Achgut werd aangekondigd, is nu uitgekomen: het Europa van de energietransitie beleeft een crisis met elektriciteitstekorten. De eerste fabrieken sluiten wegens gebrek aan elektriciteit, burgers demonstreren tegen torenhoge elektriciteitsprijzen en grootschalige stroomuitval dreigt. Het Amerikaanse persbureau Bloomberg vat de algemene situatie samen:

“Europa bereidt zich voor op een strenge winter. Een energiecrisis die al jaren wordt aangekondigd, dwingt het continent te vertrouwen op de grillen van het weer. Met stijgende gas- en elektriciteitsprijzen moeten landen van Groot-Brittannië tot Duitsland hopen op milde temperaturen om het stookseizoen te overleven. Europa heeft een gebrek aan gas en kolen, en als de wind niet waait, kan het ergste scenario ontstaan: wijdverbreide stroomstoringen waardoor bedrijven en fabrieken moeten sluiten.”

Het Weense dagblad Die Presse bericht onder de kop “Europa in de stroomprijsschok”:

“Deze winter wordt duur. Kort voor de start van het stookseizoen zijn de reservegasvoorraden in Europa minder dan ooit. En de prijzen voor elektriciteit en aardgas op de beurzen stijgen bijna elke dag naar nieuwe recordniveaus. Gas is vandaag drie keer duurder dan aan het begin van het jaar. En de groothandelsprijzen van elektriciteit zijn twee keer zo hoog als een paar maanden geleden.”

In Ierland – meestal een exporteur van elektriciteit – waarschuwen de netbeheerders EirGrid (Ierland) en SONI (Noord-Ierland) klanten dat er “geen reserves meer zijn”; “Als er iets misgaat”, zullen er wijdverbreide stroomstoringen zijn. De Moyle Interconnector, die wordt gebruikt om elektriciteit van het Ierland naar Schotland te transporteren, is uitgeschakeld om export van elektriciteit te voorkomen. In augustus berichtten Ierse kranten dat in juli tot 25 procent van de benodigde elektriciteit in Ierland tijdelijk werd geproduceerd door de enige kolencentrale, Moneypoint. Het kabinet besloot in het voorjaar om dit de komende jaren uit te zetten om de klimaatdoelstellingen te halen.

In Spanje, dat vorig jaar zeven van zijn 15 kolencentrales heeft stilgelegd, wordt al maandenlang gedemonstreerd tegen de hoge elektriciteitsprijzen. In de Galicische stad Vigo heeft de politie een 54-jarige man aangehouden die stenen door de ramen van de lokale vestiging van het energiebedrijf Naturgy had gegooid. Volgens persberichten vertelde de man aan de politie dat hij “zich niet in bedwang kon houden” nadat hij zijn elektriciteitsrekening had ontvangen.

Nutsbedrijven dreigen failliet te gaan

De Spaanse regering, waar ook de marxistische partij Podemos bij betrokken is, maakte deze maand bekend de elektriciteitsbelasting te verlagen van 5,1 naar 0,5 procent. Daarnaast wil ze energieleveranciers zwaarder belasten en heeft ze maximumprijzen vastgesteld voor de prijs van aardgas die eindverbruikers moeten betalen. Met andere woorden, het wil energiebedrijven failliet laten gaan.

In het VK meldt The Guardian:

“Recordenergieprijzen hebben ertoe geleid dat twee kunstmestfabrieken in het noorden van Engeland zijn gesloten en staalfabrieken tot stilstand zijn gekomen.”

De krant noemt dit een van de “duidelijkste tekenen dat de energiecrisis in Europa een klap zou kunnen betekenen voor het economisch herstel”. Voorts meldt de krant:

“De Amerikaanse kunstmestfabrikant CF Industries heeft de productie stopgezet in zijn fabrieken in Billingham in Teesside en Ince in Cheshire, waar ongeveer 600 werknemers werken, vanwege de stijgende gasprijzen, die de afgelopen weken achtereenvolgens recordhoogten in heel Europa hebben bereikt. Goldman Sachs, een grote grondstoffenhandelaar, waarschuwde dat de zware industrie in heel Europa deze winter het risico loopt van stroomuitval, vooral als er in 2022 vorst zou zijn in Europa en Azië. De waarschuwing kwam toen UK Steel, de brancheorganisatie, zei dat staalproducenten al gedwongen waren om te stoppen met werken tijdens pieken in de vraag naar elektriciteit vanwege de marktprijzen voor elektriciteit. De schok van de energieprijs leidde tot oproepen aan Britse ministers om dringend actie te ondernemen om huizen en bedrijven te beschermen, aangezien regeringen in heel Europa reddingsoperaties doorvoeren om energieconsumenten te helpen om de komende winter door te komen.”

Potemkin-dorpen gemaakt van windmolens

In Noorwegen moest ook het kunstmestbedrijf Yara een fabriek sluiten omdat de prijs van aardgas te hoog is. De Britse vleesindustrievereniging waarschuwt dat er door de gesloten kunstmestfabrieken niet meer genoeg CO2 is. Dit is een bijproduct van de aardgassplitsing in de kunstmestfabrieken en is onder meer nodig voor het verdoven van dieren voor het slachten. Nu dreigt ook vleestekort.

In een ‘verklarende tekst’ voor de bevolking legt de Britse regering uit wat volgens haar de oorzaken van de problemen zijn. Er is sprake van dat de wereldeconomie en vooral Azië meer gas gaan gebruiken in de loop van de “heropening na de lockdown”, waardoor er voor de Britten minder van over is. Toen was de winter ook koud. En tot slot is het “weer” de laatste tijd weer ongunstig. Waarom is het weer winter op het eiland? Het wordt niet uitgelegd. Wat bedoeld wordt, is iets dat niet gezegd mag worden: de wind heeft de laatste tijd niet meegewerkt. Omdat de wind niet naar wens waaide, moet de elektriciteit elders worden opgewekt. De elektriciteitsmix van het VK op 18 september 2021, 21.00 uur: nucleair 16,9%, aardgas 48,6%, kolen 1,7%, wind 14,1%, zonne-energie 0,0%, waterkracht 0,5%, import 11, 1%, opslag 1,0%, overig 0,5%.

Nu leiden de ontwikkelingen in de windenergiemarkt onvermijdelijk tot exploderende aardgasprijzen – vooral omdat niet alleen Groot-Brittannië afhankelijk is van aardgas als primaire energiebron, maar alle landen in de wereld die het pad van “hernieuwbare energie” zijn opgegaan en Potemkin bouwen dorpen van windturbines.

Een goed voorbeeld hiervan is – naast Duitsland – de Amerikaanse staat Californië, die zich presenteert als een staat die “the nation on the way to the future of 100 procent clean energy” leidt. De waarheid is dat Californië de grootste importeur van elektriciteit van de Verenigde Staten is. Waar komt de geïmporteerde elektriciteit vandaan? Voornamelijk van de Intermountain Power Plant, een kolengestookte elektriciteitscentrale in Utah. Tegelijkertijd verzetten Californië en de andere twee democratisch bestuurde staten aan de westkust – Oregon en Washington State – zich tegen de bouw van een terminal waarmee kolen uit het Powder River Basin in Montana en Wyoming naar Azië kunnen worden verscheept. Het resultaat: de kolenarbeiders in het Powder River Basin verliezen hun baan. Zoals Hillary Clinton in 2016 aankondigde: “We zullen nog steeds veel kolenarbeiders werkloos maken.”

Er is een gebrek aan kolen

Omdat de wind maar iets betrouwbaarder is dan de beloften van politici, moet de betrouwbare elektriciteit die kern- en kolencentrales leverden, worden opgewekt door verbranding van aardgas. En dat is een schaars – en duur – goed.

Op 30 juni kondigde de Britse regering aan dat de “uittreding van de kolen” met een jaar was vervroegd naar oktober 2024. Minister van Energie en Klimaatverandering Anne-Marie Trevelyan verklaarde:

“Vandaag sturen we een duidelijk signaal over de hele wereld dat het VK op het punt staat kolengestookte energie in de geschiedenisboeken te plaatsen en dat we serieus bezig zijn met het koolstofarm maken van ons elektriciteitssysteem, zodat we onze ambitieuze, toonaangevende klimaatdoelen kunnen halen. De netto nul toekomst van Groot-Brittannië wordt aangedreven door hernieuwbare energie en het is deze technologie die de groene industriële revolutie zal voeden en nieuwe banen zal creëren in het hele land.”

Nu is het tijd om het commando terug te nemen. De resterende kolencentrales zouden “enorme bedragen” betaald krijgen om “de lichten aan te houden”, schrijft The Guardian. In het VK zijn inmiddels veel elektriciteitshandelaren failliet gegaan omdat de huidige groothandelsprijzen die ze moeten betalen ruim boven de limiet liggen die de overheid in januari 2019 voor eindgebruikers heeft gesteld. Nu probeert de interventionistische overheid de nog niet failliete nutsbedrijven over te halen honderdduizenden nieuwe klanten te accepteren. “Helaas ervaren kleine leveranciers dat de druk van plotseling gestegen gasprijzen”, twitterde minister van Economische Zaken Kwasi Kwarteng op 19 september. Indien nodig zal de regering samen met de netbeheerder een “speciale beheerder” aanstellen, zodat alle Britten van stroom kunnen blijven voorzien.

Varia

Amos Hochstein, de energieveiligheidsfunctionaris van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, vreest dat de Europese aardgasvoorraden voor het begin van het stookseizoen te laag zullen zijn. “Als de winter koud wordt, zijn ze niet genoeg.” Zou de Duitse regering zich daar ook niet zorgen over moeten maken?

De elektriciteitsprijzen in Italië worden binnenkort met 40 procent verhoogd. “In het laatste kwartaal stegen de elektriciteitsprijzen met 20 procent en in het volgende kwartaal zullen ze met 40 procent stijgen”, zei Roberto Cingolani, de Italiaanse minister voor Ecologische Transitie, op een vakbondsconferentie. “Het moet gezegd worden. We moeten het onder ogen zien. Dit gebeurt omdat de gasprijs internationaal stijgt en omdat de CO2-prijs stijgt.”

Javier Blas, energiecorrespondent voor Bloomberg News, twitterde: Als je de huidige prijs van aardgas omrekent in een prijs per vat olie met behulp van een omrekeningsformule die algemeen wordt gebruikt in de markten, krijg je een prijs van 150 US dollar per vat – meer dan het vorige record in 2008.

Kolenprijzen in Azië zijn gestegen naar het hoogste punt in 13 jaar. Newcastle, Australië’s benchmark is dit jaar meer dan verdubbeld. “Als de vraag groeit, maar er is geen aanbod om te reageren, dan gebeurt zoiets”, zegt Andrew Cosgrove, mijnanalist bij Bloomberg Intelligence.

Een door de staat gerunde Chinese krant waarschuwt dat Chinese energiecentrales niet genoeg aardgas of kolen voor de winter zullen kunnen kopen. Elektriciteitsrantsoenering dreigt.

Volgens de Vereniging van Kolenimporteurs (VdKI) is de kolengestookte elektriciteitsproductie in Duitsland in de eerste helft van het jaar met 35,6 procent gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar. De vereniging noemde koud weer en minder wind als redenen.

Een Nederlandse rechtbank oordeelde in juni dat het olie- en gasbedrijf Royal Dutch / Shell “mensenrechten” schendt omdat het bijdraagt aan “klimaatverandering”. Het bedrijf moet zijn “emissies” sneller terugdringen, aldus de rechtbank. Om de Europese energie- en elektriciteitsprijscrisis te verergeren, heeft Nederland in 2019 besloten de gasproductie in 2030 te beëindigen. Nederland is de grootste gasproducent van Europa en levert ongeveer een derde van het aardgasverbruik in Duitsland.

In bestuur van het Energieconcern Exxon-Mobil werden drie activisten van het eco-hedgefonds Engine No. 1 gekozen, hoewel het slechts 0,02 procent van de aandelen bezit. Engine nr. 1 wil dat Exxon-Mobil klimaatverandering centraal stelt in zijn beleid.

In Australië oordeelde een rechtbank in mei dat de regering bij het goedkeuringsproces voor de uitbreiding van een kolenmijn rekening moest houden met haar “verplichting jegens kinderen”, die “schade ondervinden” van “klimaatverandering”.

Het Europese Hof van Justitie heeft Polen veroordeeld tot het betalen van een boete van 500.000 euro voor elke dag dat de Turow-bruinkoolmijn in het Pools-Duits-Tsjechische grensgebied in bedrijf blijft. De vergunning voor de dagbouw werd in 2020 verlengd “zonder de nodige milieueffectrapportages”. De verwachting is dat Poolse energieleveranciers volgend jaar de elektriciteitsprijzen met 40 procent moeten verhogen. De Poolse regering plant een wet die leveranciers zal verplichten om op hun elektriciteitsrekening te vermelden hoeveel van de elektriciteitsprijs wordt veroorzaakt door het elektriciteitsbeleid van de EU.

In Griekenland is de regering van plan de elektriciteits- en gasprijzen voor burgers te verlagen door middel van subsidies. “Er is een internationale energiecrisis”, zei minister van Energie Kostas Skrekas. “Onze regering heeft besloten diegenen te steunen wier rekeningen stijgen.” Omdat Griekenland afhankelijk is van overschrijvingen vanuit de EU, leidt dit tot de interessante situatie dat consumenten in Duitsland steeds hogere belastingen betalen voor energie, zodat deze goedkoper wordt in Griekenland.

Kapitaalmarkten in de ban van het ESG-regime (ESG = Environmental, Social and Governance)

Voor de huidige energiecrisis in Europa kan men verwijzen naar vele afzonderlijke gebeurtenissen die de situatie verergeren. Op sommige plaatsen zijn elektriciteitscentrales buiten werking voor onderhoudswerkzaamheden, is de stroomkabel tussen Frankrijk en Engeland door een brand beschadigd en levert het Russische staatsbedrijf Gazprom minder aardgas om Duitsland onder druk te zetten om de Nord Stream 2-pijplijn sneller in gebruik.

Maar dit zijn allemaal details. Het grote plaatje is dat politici bewust de energievoorziening hebben gesaboteerd. Kolen- en kerncentrales werden stilgelegd. Het verkrijgen van vloeibaar aardgas (LNG) uit de VS is nooit een probleem geweest voor de Europese politiek. LNG wordt verkocht via langetermijncontracten en Europa heeft er geen ondertekend omdat het afhankelijk is van Rusland. Daarom is het continent, als het niet waait, niet langer alleen afhankelijk van Rusland voor verwarming (dat is altijd zo geweest), maar ook voor elektriciteitsopwekking.

Bij afwezigheid van kerncentrales is steenkool de enige garantie voor een veilige elektriciteitsvoorziening in Europa. Maar bovenal wordt er een wereldwijde oorlog tegen hen gevoerd. Bedrijven onderwerpen zich aan de voorschriften van de ESG, in het Engels: environmental, social and corporate governance. ESG heeft weinig te maken met ‘sociaal’, het staat in wezen voor de demonisering van de energiebronnen kolen, olie en gas. Wanneer mijnbouwbedrijven hun kwartaalresultaten publiceren, is ESG er nu één hoofd thema. Iedereen die niet genoeg ESG-punten verzamelt, wordt gestraft. Zo weigeren veel verzekeraars zaken te doen met bedrijven die iets te maken hebben met kolen of de winning van olie uit teerzanden.

De grote mijnbouwbedrijven BHP, Rio Tinto en Anglo American trekken zich daarom terug uit de kolenproductie of hebben dat al gedaan. Joe Kraft, de bestuursvoorzitter van het Amerikaanse energiebedrijf Alliance Ressource Partners, zei bij de presentatie van de kwartaalcijfers in juli dat zijn bedrijf twee keer zo hoge rente moest betalen als vergelijkbare bedrijven vanwege zijn kolenproductie, namelijk momenteel negen procent.

De uitreiking van het laatste investeringscertificaat, waarmee beleggers konden wedden op een mandje kolenaandelen – de VanEck Vectors Coal ETF – werd in december 2020 stopgezet. De financiële dienstverlener vreesde voor zijn reputatie.

Anderzijds zijn China, India, Indonesië, Vietnam en Japan van plan 600 nieuwe kolencentrales te bouwen. In China werd in 2019 een 1.800 kilometer lange spoorlijn ingehuldigd, die ongeveer 25 miljard euro kost en er alleen is om kolen uit Binnen-Mongolië naar de zuidelijke provincies van China te brengen.

Het is verstandig om een dieselgenerator te kopen

Toch leest men keer op keer in de pers en op de websites van groene lobbyverenigingen dat steenkool wordt uitgefaseerd. Omdat windenergie en zonne-energie “veel goedkoper” zijn, zal steenkool op een gegeven moment door niemand meer nodig of gewenst zijn.

Omdat ik nooit heb begrepen hoe windturbines en zonne-energiesystemen, die slechts sporadisch elektriciteit produceren, aardgas, kolen en kernenergie kunnen vervangen, vroeg ik het aan het federale ministerie van Milieu. Een woordvoerder legde me uit:

“Voor de acceptatie van de energietransitie en voor Duitsland als vestigingsplaats moet de leveringszekerheid inderdaad gegarandeerd zijn, ook in een elektriciteitssysteem met 100 procent hernieuwbare energie tot rond 2040. Dat kan alleen als de uitbreiding van hernieuwbare energie veel ambitieuzer is dan tot nu toe het geval is. De BMU pleit al bijna een jaar voor een verdubbeling van het expansietempo in 2030 ten opzichte van het expansiepad dat nu in de EEG 2021 is vastgelegd. Het is immers zaak om de elektriciteit die niet meer beschikbaar is uit kern- en steenkool te vervangen door zonne- en windenergie en niet door gasgestookte centrales.”

Dat betekent: als het, zoals de afgelopen maanden, niet genoeg waait, zijn er meer windturbines nodig. Dus als de wind, zoals Rüdiger Stobbe laat zien, de afgelopen weken tijdelijk slechts twee procent van de verbruikte elektriciteit heeft geproduceerd, dan heb je hoeveel windturbines meer nodig? Vijftig keer zoveel als nu?

Dat wordt problematisch. Daarom voegt de woordvoerder van het federale ministerie van Milieu in zijn e-mail toe:

“Daarnaast moeten vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd en moet de flexibiliteit van vraag en opwek aanzienlijk worden vergroot. Daarnaast moeten het Duitse elektriciteitsnet en de grensoverschrijdende uitwisselingscapaciteit worden uitgebreid en verbeterd. Deze toegenomen uitwisseling met Europese buurlanden verhoogt niet alleen de betrouwbaarheid van de elektriciteitsvoorziening met hernieuwbare energie, maar versterkt ook de leveringszekerheid in alle Europese landen en, aangezien er in totaal minder reservecapaciteiten hoeven te worden aangehouden, is het ook kosteneffectief. Daarnaast zullen ook elektriciteitsopslagfaciliteiten en gasgestookte centrales worden ingezet – maar op termijn zullen gasgestookte centrales alleen worden ingezet als ze draaien op hernieuwbare gassen of groene waterstof.”

Wat heeft de toekomst voor ons in petto met haar elektriciteitsopslagsystemen en groene waterstof? De flexibiliteit van de vraag bestaat al: als er niet genoeg elektriciteit is, worden industriële installaties uitgeschakeld. In de toekomst zal dit ook gevolgen hebben voor kleine verbruikers. Koop dus nu maar een dieselgenerator, waarmee je vervolgens de accu van de elektrische auto kunt opladen.

De oorlog tegen olie, gas en kolen heeft veel overeenkomsten met de oorlog tegen drugs. In beide gevallen is het voor de staat moeilijk of onmogelijk om actie te ondernemen om de vraag te verminderen. Waar de oorlog tegen is gericht, is het aanbod. De oorlog tegen drugs betekent niet dat er geen cocaïne is of dat deze niet wordt gebruikt, het maakt deze alleen maar duur. Dat geldt ook voor het energiebeleid van de EU.

Door de energiebronnen kolen en gas te verbieden, vermindert hun verbruik niet, maar zorgt het er alleen maar voor dat de prijs stijgt. Dus het enige dat het ermee wordt bereikt is een vermindering van de koopkracht van de bevolking, dus mensen armer te maken dan ze zonder dit beleid zouden zijn.

***