Van een onzer correspondenten.

Het woord trillen gaf het politieke stikstofdrama dezer dagen het meest pregnant weer. Waren het niet de kinderen van de landbouwminister die bang waren voor de colonne brullende tractoren bij haar huis, dan was het wel boerenvoorman van der Tak die voelde dat het platteland trilde op zijn grondvesten, na de bekendmaking van de stikstofplannen van Rutte IV. Trillen is niet zelden een voorbode van iets vreselijks.

Ineens zit de premier met een zeer verdeelde achterban binnen zijn VVD die onmiskenbaar zijn doorwerking krijgt in hoe de VVD-fractie zich gaat bewegen richting stikstofaanpak. Rutte zwaaide nog met zijn armen en sprak toverwoorden uit als ‘ligt nu bij de provincies’ en dat zijn VVD-fractie nu ‘houvast’ had. Maar het tegendeel is gewoon waar: niet zelden zagen we zo’n zichtbare verdeeldheid, een tweespalt die ook niet tot eenheid kan worden gebracht door Sophie Hermans. Zij kreeg een ware twitterstorm te verduren na haar speech dat ze niet als dochter van Loek, noch als assistent van Mark, maar als Sophie Hermans ‘er stond.’ Het applaus hield onnatuurlijk lang aan bij deze constatering over het eigen zelf.

Een liberale ex-senator en boerenzoon verklaarde dat de stikstofcrisis binnen de VVD te wijten was aan de partijleiding, met ook name aan Rutte zelf die er ‘te lang’ zit, zaken niet meer scherp ziet en niet meer aanvoelt wat er onder de leden leeft.

Rutte IV is in het land van de ongemakkelijke waarheden terecht gekomen. Het gaat niet meer om een procent minder loon hier of een steunmaatregel daar. Daar is uiteindelijk polderend uit te komen. Een kwestie van verdelen. Rutte, de voormalige personeelsfunctionaris, wist hier van wanten.

Maar Milieu- en klimaatbeleid vereisen daarentegen fundamenteel wetenschappelijk debat, waarin overheidsinstellingen zullen moeten leren partij te zijn en niet bij voorbaat zaligmakend. De wereld is complex en de overheid gaat niet over wat waar is. Zeker Rutte niet. Er moet ruimte zijn voor gerede twijfel, anders zaait beleidsmatig verkochte waarheid achterdocht. Op het terrein van klimaat en milieu, van Stikstof tot CO2 is die maatschappelijke achterdocht volop aanwezig en zelfs neergeslagen in nieuwe politieke bewegingen, media en instituties die wel die twijfel serieus nemen. Dat is de realiteit die Rutte niet aanvoelt.

Wat we kunnen gaan zien is dat liberale herprofilering op dit type dossiers onmiskenbaar D’66 in de wielen gaat rijden, een partij die op klimaat- en milieudossiers van geen wijken wil weten door miljarden veilig te stellen. Morrelen aan die miljarden mag immers niet?

Spanningen in de coalitie kunnen het gevolg zijn in een regering, die zoekend naar een nieuwe bestuurscultuur al zo weinig politiek vertrouwen geniet. Als alles trilt, helpt het niet je vingers in je oren te stoppen.

***