Dramatische gevolgen van Duitse ‘Energiewende’

 

Door Fritz Vahrenholt.

Om te beginnen zoals gewoonlijk mijn monitor over de wereldwijde temperatuurstijging. Daarna schenk ik aandacht aan de onbetaalbare Energiewende.

In januari 2024 bleef de afwijking van de mondiale temperatuur ten opzichte van het 30-jarig gemiddelde van satellietmetingen van de University of Alabama (UAH) ongeveer gelijk ten opzichte van december. De waarde is 0,86 graden Celsius. De El Niño die deze opwarmingspiek veroorzaakte, zal naar verwachting duren tot april 2024. Daarna zullen de temperaturen weer dalen. Sinds 1979 is de gemiddelde temperatuurstijging per decennium 0,15 graden Celsius.

Wind- en zonne-energie worden steeds duurder

Aan het begin van het nieuwe jaar was minister van Economische Zaken Habeck blij met het toegenomen aandeel van hernieuwbare energiebronnen in de elektriciteitsopwekking in 2023. Maar eind januari presenteerden de vier elektriciteitsnetbeheerders de vervelende berekening:

De uitbreiding van wind- en zonne-energiecentrales leidt er steeds meer toe dat er meer elektriciteit wordt geproduceerd dan nodig is bij harde wind of sterke zonnestraling. De elektriciteitsprijzen op de beurs dalen tot nul, maar exploitanten van windturbines ontvangen 7,35 cent/kwh aan gegarandeerde teruglevertarieven, terwijl exploitanten van zonne-energiecentrales 11 tot 13 eurocent/kwh ontvangen.

Het verschil wordt goedgemaakt door de federale begroting uit de middelen van de belastingbetaler. In de begroting 2024 was hiervoor 10,6 miljard euro voorzien. Door het frequentere overaanbod is het teruglevertarief steeds hoger dan de marktprijs en daardoor zal het verschil en daarmee de subsidie voor exploitanten van wind- en zonne-installaties in 2024 met maar liefst € 7,8 miljard toenemen.

De netbeheerders schieten dit bedrag voor en eisen het nu op van de minister van Financiën, die er geen geld meer voor in de begroting heeft. Het Bundesverfassungsgericht had geoordeeld dat de overdracht van miljarden euro’s aan schulden naar het zogenaamde transformatiefonds, waaruit de subsidie moest worden betaald, ongrondwettelijk was. Hoewel de CO2-belastingen van de burgers voor gas- en elektriciteitsverwarming, maar ook voor benzine en diesel, de CO2-belasting op de industrie en de verhoogde dieselbelasting voor boeren naar het transformatiefonds vloeien, zal dit niet genoeg zijn om het waardeloze overschot aan elektriciteit van windparken en zonnecentrales met 18,6 miljard euro te betalen.

Door de verdere uitbreiding zal dit bedrag jaar na jaar blijven stijgen, zolang de Wet hernieuwbare energiebronnen met de vaste prijs voor teruglevering gegarandeerd voor 20 jaar niet wordt gewijzigd. Want, zoals je in onderstaande grafiek kunt zien, gaat dit in januari 2024 vrolijk door. Als er te veel wind- en zonne-energie (groen) in het systeem zit, gaat de prijs (rood) naar nul en wordt de rekening doorgeschoven naar de minister van Financiën. (Grafiek: Fraunhofer-energiegrafieken, rode elektriciteitsprijs op de aandelenmarkt, groene hernieuwbare elektriciteit, grijze kolen en gas).

Direct na de ontmanteling van de kerncentrales in april 2023 had energie-expert Katrin Göring-Eckardt voorspeld:

“De prijs van elektriciteit zal natuurlijk lager worden naarmate we meer hernieuwbare energiebronnen hebben”.

Nu zijn er nog eens 8 miljard die worden doorberekend aan de belastingbetaler.

De systeemkosten voor hernieuwbare energie stijgen enorm

Maar daarmee komen we niet op alle kosten die de energiedeskundige ons niet heeft verteld. Zelfs als er sprake is van een overschot aan windproductie, moeten systemen steeds vaker worden stilgelegd en wordt er nog steeds betaald voor de fantoomstroom die niet wordt geproduceerd.

Als je dus door Duitsland rijdt en merkt dat er tegenwoordig veel windturbines kapot zijn, moet je weten dat ze waarschijnlijk uitgeschakeld zijn, omdat er anders te veel elektriciteit in het systeem zou zitten. Maar het geld stroomt voor de stilstand alsof ze geproduceerd hebben. In 2022 was dat ongeveer € 1 miljard. De totale netwerkaanpassingsmaatregelen die nodig waren om de frequenties te stabiliseren als gevolg van de fluctuerende voeding van hernieuwbare energie bedroegen in 2022 4,2 miljard. Dit bedrag wordt door elke klant betaald via de netwerkgebruiksvergoedingen.

Maar de kosten voor netwerkuitbreiding stijgen ook. De uitbreiding van hoogspanningslijnen die nodig is vanwege de uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen zal naar verwachting in 2045 €300 miljard kosten, en de kosten van de distributienetwerken in steden en gemeenten zullen naar verwachting €150 miljard kosten.

Vanaf 1 januari 2024 zullen we hier allemaal een voorproefje van krijgen. Sindsdien is de netwerkgebruiksvergoeding verdubbeld van 3,12 cent per kilowattuur naar 6,43 cent/kwh.

De hoogspanningslijnen naar het zuiden zijn nodig om de verloren gegane kernenergie in Beieren en Baden-Württemberg te vervangen. In het noorden is er echter ongeveer 120 dagen per jaar geen wind, waardoor de kabels weinig nut hebben. Hoogspanningslijnen zijn geen adequate vervanging voor kerncentrales.

Zeer slimme Groenen suggereren daarom dat er in Beieren veel meer windenergiecentrales moeten worden gebouwd. In Beieren is de gemiddelde windsnelheid echter aanzienlijk lager dan in het noorden. Normaal gesproken zou niemand op het idee komen om windenergiecentrales te bouwen in Beieren, waar weinig wind staat, aangezien deze maar de helft zoveel elektriciteit kunnen produceren als dezelfde windenergiecentrales in het noorden. Daarom hebben de Groene Schildbürger van het ministerie van Economische Zaken de oplossing gecreëerd dat windenergiecentrales in Beieren worden gesubsidieerd met tot 55% hogere feed-in-tarieven.

Elke windenergiecentrale in Beieren die slechts een windkwaliteit van 50% heeft, maakt de elektriciteitsprijs in Duitsland duurder, omdat deze een vaste prijs heeft voor 20 jaar van 1,55×7,35 €ct/kwh, oftewel 11,4 €ct/ kWh beloond. Dat is de windenergiebonus van de Schildbürger voor Beieren. Deze bonus was blijkbaar bijzonder effectief voor de Beierse chemische industrie, die zwaar inzet op windturbines in de chemische driehoek Burghausen. Als de chemische industrie deze elektriciteit rechtstreeks zou afnemen en 11,4 €ct/kwh zou moeten betalen, zouden deze “bedrijven niet insolvent zijn, ze zouden gewoon stoppen met verkopen”.

Biden stopt terminals voor vloeibaar aardgas voor export naar Europa

Eind januari beval de Amerikaanse president Biden om klimaatbeschermingsredenen een moratorium op 17 extra LNG-exportterminals, waaronder Calcasieu, de grootste LNG-terminal in aanbouw in de Golf van Mexico. Momenteel zijn er slechts 7 LNG-terminals in de VS.

De president wordt waarschijnlijk gemotiveerd door een andere reden dan klimaatbescherming. De toenemende export van LNG naar Europa zou de gasprijs in de VS kunnen verhogen. Op zijn eerste dag in het Witte Huis beval hij een verbod op het boren naar frackgas op openbaar terrein. Als de productie niet wordt verhoogd en er meer wordt geëxporteerd, zal de prijs stijgen. En dat kan de president niet gebruiken in de verkiezingscampagne. Duitsland wordt vooral getroffen door het stopzetten van de verdere uitbreiding van de LNG-export. 83% van het LNG op de vier Duitse terminals komt uit de VS. Tot nu toe is er in 2023 in totaal slechts 7 miljard m3 geïmporteerd. In de toekomst zal er 30 miljard m3 zijn, waarvan de aanvoer vanuit de VS op zijn minst twijfelachtiger is geworden. Ook de geplande gascentrales van RWE, die langetermijncontracten hebben afgesloten met Amerikaanse gasleveranciers, evenals BASF en INEOS (voorheen Petroleumchemie Dormagen), zouden getroffen kunnen worden. Het besluit van Biden werd toegejuicht door klimaatactivisten in de VS, maar ook door het Duitse Greenpeace en German Environmental Aid.

De laatste hoop voor de strategie van de federale regering blijft: Donald Trump. Hij verklaarde tijdens de voorverkiezingscampagne in Iowa dat hij verdere boringen en exporten via extra LNG-terminals niet zou blokkeren.

Oekraïne zal de Russische gasdoorvoer vanaf 31 december 2024 stopzetten

​Ook aan de kant van de pijpleiding liggen problemen op de loer. Het is grotendeels onbekend dat er nog 40 miljard m3 aardgas wordt geleverd aan Europa via Oekraïne, met name aan Oostenrijk, Slowakije en Hongarije. Het contract loopt eind 2024 af.

Eind januari kondigde de Oekraïense regering aan dat het transitcontract met Rusland niet zou worden verlengd. De Oekraïense regering zal dan afzien van 1,3 miljard dollar aan transitkosten. Natuurlijk zou Rusland ook kunnen leveren via de Yamal-pijpleiding (via Polen) of zelfs de nog intacte Nord Stream-pijpleiding 2. Maar het is volstrekt uitgesloten dat de Poolse of Duitse regeringen daartoe bereid zouden zijn.

Oostenrijk zou bijzonder hard worden getroffen, aangezien het nog steeds 50% van zijn aardgasverbruik uit Russisch-Oekraïense pijpleidingen haalt. Een klein deel kon worden verkregen uit de Russisch-Turkse Turkstream-pijpleiding. Maar het levert al aan Turkije en Zuidoost-Europa en heeft geen reservecapaciteit.

Dat ook Duitsland getroffen zou kunnen worden door de Oekraïense transitstop, wordt duidelijk gemaakt door een verklaring van minister van Economische Zaken Robert Habeck. Hij had in de zomer van 2023 al gewezen op een uitweg uit het Oostenrijkse dilemma:

“Als Russisch gas niet in die mate naar Oost-Europa zou komen dat het nog steeds door Oekraïne stroomt, geldt wat op Europees niveau is afgesproken: voordat mensen daar bevriezen, zouden we onze industrie moeten beteugelen of zelfs stilleggen.”

De Duitse industrie zal niet insolvent zijn, maar zal stoppen met produceren.

***