Door André Bijkerk.

Even iets over mij. U hebt wellicht opgemerkt dat de frequentie van mijn bijdragen sterk is verminderd. Ik kom er gewoon niet meer zo aan toe. Studie voor dergelijke bijdrages vereist veel tijd. En dat heb ik niet meer zo.

Voorheen was ik oppas-opa samen met mijn partner, meestal voor één kleinkind in de week. Na het verscheiden van mijn partner verrasten de kinderen mij met nog twee nieuwe kleinkinderen kort na elkaar. Die doe ik nu als oppas-opa in mijn eentje. Een verviervoudiging van de inspanning.

Daar komt nog bij dat ik soms mantelzorg heb voor de overgrootmoeder van mijn kleinkinderen en ik wordt er ook niet jonger op.

Als ik me nu zo nu en dan ingraaf in een onderwerp dan rapporteer ik dat ook liever elders dan in mijn eigen parochie. Quora is daarvoor een geschikt medium omdat daar de groepsdenkcensuur nog niet heeft toegeslagen. Er kan nog vrijelijk worden gediscussieerd. Daar ben ik ook wat gewiekster in geworden. Op de gebruikelijke ad hominem aanvallen reageer ik graag met een welgemeende dankbetuiging voor de voortreffelijk illustratie van het punt dat ik wilde maken.

Maar genoeg over mij.

Op Quora werd de vraag gesteld: De oorzaak van alle ellende in de wereld is ego? Klopt dat?”

Mijn antwoord, waarbij de klimaat-hype er natuurlijk terloops werd in gesmokkeld:

Nee. Ik meen dat de oorzaak van alle ellende in de wereld ons kudde-instinct is. Ego’s werken daarin wel als katalysator.

De mensheid heeft zichzelf in de loop van de geschiedenis een keur aan ingebeelde ellende voorgeschoteld: religieuze excessen (fatwa, jihad), heksenjachten, kruistochten, revoluties, oorlogen, global warming, etc. Steeds weer is de grote massa een idée fixe ingeplant, een grote imaginaire bedreiging voor de groep, die met kracht moet worden bestreden. Hoe dat nu precies werkt, leggen bv Gustave Le Bon (1895), Hannah Arendt (1951), Elias Canetti (1960) en Mattias Desmet (2022) uit.

Het komt hier op neer dat de grijze massa, in eenzaamheid en ellende, vervult van angsten en latente agressie een levensdoel zoekt dat tot een betere wereld moet leiden. Met allerlei gedachtespinsels kan zo een imaginaire al dan niet abstracte vijandelijke bedreiging worden aangewezen, waar de agressie eendrachtig op wordt gefocust. Het idee om gezamenlijk de wereld te redden, doet het kudde-instinct goed en leidt tot een enorme enthousiaste inzet. Hoe meer men zich hierin profileert (deugpronken) hoe belangrijker men wordt in de groep. Dit leidt echter op zijn beurt weer tot meer polarisatie en verdere demonisatie van de ingebeelde vijand, waardoor uiteindelijk catastrofale ellende onvermijdbaar wordt.

Ego’s kunnen dit proces verspoedigen en intensiveren (zie bv moral panic) maar ze lijken me niet noodzakelijk. Overheden kunnen deze groepsagressie of beter, totatilarisatie, van legitimiteit voorzien zoals het IPCC maar ook daarbij zijn ego’s niet noodzakelijk, zie bv Eichmann. Overigens is Gustave Le Bon het hiermee niet eens. Natuurlijk zullen de dictatoriale über-ego’s tevreden glimlachen als ze ontdekken hoe makkelijk het volk is te manipuleren door ze de schrik op het lijf te jagen.

The whole aim of practical politics is to keep the populace alarmed (and hence clamorous to be led to safety) by an endless series of hobgoblins, most of them imaginary.

H.L. Mencken

Terzijde, ook Marten Toonder liet blijken dat hij voornoemde bronnen kende en begreep met onder meer het verhaal Het monster Trotteldrom‘.

“Een menigte wordt altijd een monster dat ervan houdt dingen kapot te maken en zo.”

Tom Poes

Ten slotte:

The whole aim of practical politics is to keep the populace alarmed (and hence clamorous to be led to safety) by an endless series of hobgoblins, most of them imaginary.

H.L. Mencken

André Bijkerk.

Naschrift

Een antwoord op een vraag is niet altijd keurig gestructureerd. Zo ontbreekt de conclusie dat we hebben onderbouwd waarom de oorzaak van de ellende het kudde-instinct is. Ook zie je in de reactie van een lezer dat het niet is doorgekomen dat global warming in het rijtje van imaginaire, ingebeelde ellende thuishoort. Zou dat dan een bewijs zijn van het volledige totalitarisme dat global warming heeft bereikt? Wat kunnen we nog doen?

Bij totalitarisme wordt de heersende ideologie in een totalitaire staat gepropageerd als de enig mogelijke weg naar een betere toekomst.

***

Bron hier.

***