De perfecte storm

De onvermijdelijke deïndustrialisatie van de EU.

Door Gerard d’Olivat.

Komende week is er een gemeenschappelijk overleg tussen de voltallige ministersploegen van Frankrijk en Duitsland. Dat gebeurt jaarlijks twee keer trouwens, maar dit keer staan de enorme problemen van de Europese industrie centraal. De stijgende energiekosten hebben veel Europese industrieën naar de rand van de afgrond geduwd. Nog even en ze tuimelen erover heen.

Greendeals, economische sancties tegen Rusland, de IRA (Inflation Reduction Act) de koolstofheffing en nog wat onnozele maatregelen leiden tot een ‘perfecte storm’, die in een klap de hele (transitie) industrie op losse schroeven zet en het industriële landschap van Europa van de kaart zal vegen.

Macron is in totale paniek geraakt door het in de VS ontwikkelde protectionistisch plan om de eigen ‘ groene’ industrie op te tuigen en te bevoordelen. Het stond bovenaan de agenda van Macron toen hij Washington een paar weken geleden bezocht en waarbij hij Biden om hulp en een uitzonderingspositie voor de EU heeft gevraagd. Want ja als we als EU zelfs niet onze eigen ‘transitie-economie’ kunnen vormgeven, wat blijft er dan nog over voor de industrie in dit na twee eeuwen uitgeputte continent, zonder fossiele energiebronnen en grondstoffen.

De Europeanen hopen nog steeds het standpunt van de VS over hun protectionistische maatregelen te beïnvloeden. De Franse en Duitse ministers van Financiën worden in februari in Washington verwacht. Tegelijkertijd proberen Parijs en Berlijn hun Europese collega’s ervan te overtuigen een plan goed te keuren om de industriële basis van de EU te versterken.

Tja wat is er eigenlijk aan de hand…. We zijn toch juist goed bezig volgens de mainstream media met onze ‘energiebezuinigingsoperatie’, de zachte winderige winter en de LNG-ports die als paddenstoelen uit de grond worden gestampt. Inmiddels is de gasprijs weer gezakt door het inzakken van de vraag naar ‘vooroorlogse’ (Rusland/ Oekraïne) niveaus van rond de 70 euro Mwh. So far so good, zou u zeggen. Toch is het allemaal minder rooskleurig dan u kunt vermoeden, terwijl u braaf uw thermostaat op 18 vastschroeft.

Iedere dag bericht ik over Frankrijk, een groot land en een grote economie, de 8ste van de wereld. En dan komen dezelfde verhalen langs over de energiebezuinigingen. Het enige verschil met Nederland is dat de berichtgeving net iets objectiever is en de teloorgang van de Franse industrie hoog op de agenda van Macron staat. Er gaat geen maand voorbij of hij ontvangt de CEO’s van de Franse industrie op het Elysee, dineert wat met ze om ze op het hart te drukken om toch vooral in Frankrijk te blijven produceren en te voorkomen dat Frankrijk een ‘derde wereldland’ wordt.

De eerste piketpaaltjes verschenen vorig jaar: een groot deel van de door politici geprezen daling van gas en elektriciteit kwam in werkelijkheid voort, niet uit onze ‘thermostaat spaarzaamheid’ maar door de vraagvernietiging bij industriële gebruikers door de onbetaalbare prijzen.

Vraagvernietiging is niet goed voor de economie. Het betekent sluiting van fabrieken en ontslagen en zo deïndustrialiseert de EU en Frankrijk onvermijdelijk, en schrapt daardoor gewoon 20% van zijn gasverbruik. Het is onwaarschijnlijk dat de prijzen langdurig onder de 60-70 EUR/MWh zullen dalen. LNG zal altijd 3-5 keer duurder zijn dan gas uit pijpleidingen, en bij gebrek aan de laatste optie in voldoende hoeveelheden zal de EU altijd de hoofdprijs moeten betalen als zij meer gas wil.

Hoewel de gasprijzen aanzienlijk goedkoper dan afgelopen zomer, kost gas nog steeds 5 keer meer dan in 2019. De problemen van Europa zijn bovendien nog lang niet voorbij. In 2023 zullen de Europeanen nog eens 30 miljard kubieke meter ‘ergens’ vandaan moeten halen, omdat er weinig tot geen Russisch gas zal zijn om de opslagplaatsen aan te vullen, zoals het geval was in 2022. Dat betekent meer peperduur LNG om de voorraden veilig te stellen en maar hopen op een nieuwe warme winter, maar vertrouwen op ‘hoop’ is nauwelijks een gezonde strategie voor energiezekerheid.

Bij gebrek aan aardgas voor de industrie, verandert Europa steeds verder in een assemblagefabriek. Bijna elk onderdeel voor in de EU gemaakte auto’s, wasmachines, grasmaaiers enz. komt uit het buitenland en de enige “toegevoegde waarde” die Europese arbeiders leveren zal een ferme druk op de knop van een elektrische schroevendraaier zijn… aangedreven door wind en zon, natuurlijk. Geen uitstoot, geen schoorstenen – alleen groen gazon voor glimmende montagehallen van staal en glas op zogenaamde ‘ industrieterreinen’, in Frankrijk ZI’s .

De droom van de groene politicus wordt daarmee werkelijkheid. Om die groene droom pas echt te laten omslaan in een nachtmerrie hebben de ‘transitiegoochelaars’ daarom nog iets bedacht. De EU koolstofheffing op de import van producten en halffabricaten. Logisch toch!!! Omdat we zelf geen grondstoffen en fossiele energiebronnen meer hebben, waardoor we alles inmiddels hebben uitbesteed aan o.a. China, gaan we aan de grens de spullen die zij maken extra belasten.

China is Europa’s grootste handelspartner en de bron van veel onderdelen en grondstoffen die worden gebruikt in de industrie en allerlei andere producten. Daar moet om de een of andere schimmige reden kennelijk een eind aan worden gemaakt, waarbij de drogredenering is: “Als wij dingen niet mogen verbranden, omdat we ze niet meer hebben, mag niemand anders ze verbranden, of ze moeten er tenminste een flinke prijs voor betalen”.

Volgens een nieuw EU-beleid moet elk buitenlands land dat goedkope, maar koolstofintensieve spullen zoals staal aan de EU wil verkopen, voortaan certificaten kopen waarmee het verschil in koolstofprijs tussen de EU en het land van herkomst wordt betaald. Dit zou de voorheen goedkope maar vervuilende invoer net zo duur maken als schone groene Europese producten (is het idee).

Ja ja…. maar dan moet je wel wat te bieden hebben voor de eigen industrie, zoals goedkope en overvloedige fossiele energie, grondstoffen en ertsen uit eigen bodem, goedkope arbeidskrachten en een groeiende consumentenmarkt.

Dat hebben we allemaal niet meer en dus zijn er plannen, vooral op papier, voor de langdurige opstart van ingewikkelde industriële en technologische, eventueel ‘groene’ processen, die we allang uitgefaseerd hebben. Zo wil Frankrijk opeens een ‘aspirientjes’ fabriek opstarten waarvan de ontwikkeling tot 2026 moet gaan duren en sluit Nederland de laatste grote farmaceutische industrie in Leiden omdat ‘we’ niet bereid zijn daar jaarlijks wat miljoenen tegen aan te smijten. Logisch toch! En hier geldt, net als bij alle industrieën die vertrekken…. “die zien we nooit meer… terug”, wat iedereen verder ook voor (transitie)plannen bedenkt.

Dat de industrie uit bv. China zal terugkeren naar de EU is een krankzinnige illusie, die alleen maar bedacht kan worden door beleidsmakers zonder enig benul van industriële processen.

China heeft bodemschatten en voorlopig nog voldoende relatief goedkope energie uit steenkool, goedkope(re) arbeid en een lakse regelgeving als het gaat om het vervuiling en het dumpen van gevaarlijk afval. Dit “groene belastingbeleid” is dus gewoon een perfecte en ongetwijfeld populaire manier om ook de handel in halffabricaten en assemblage onderdelen de nek om te draaien.

Weg met de ‘dozenfabrieken’, die toch al het landschap vervuilen, opgeruimd staat netjes. Lang leve de CO2-heffingen en het zero CO2-uitstoot beleid met de windmolentjes en zonnepaneeltjes….. dat ook al geen vorm kan krijgen net alles wat te maken heeft met de ‘greendeal’ en de zo gepromote en doorgeschoten zogenaamd CO2-arme elektrificatie van de EU. Al die spullen die daarvoor nodig zijn komen uit… ja u raadt het al, China en omstreken en moeten dus zwaar belast worden, omdat het juist de onzinnige transitiespeeltjes zijn die extra vervuilend zijn. Als u er even bij stilstaat, ontstaat er direct kortsluiting in de elektronenstromen in uw ‘denkcircuits’. Niets staat dus de deïndustrialisatie en decarbonisatie van de EU meer in de weg.

En dan komt als klap op de vuurpijl de IRA om de hoek kijken om de EU een lelijke loer te draaien. De IRA, de ‘Buy Clean strategie’ – liever in de VS gemaakt staal dan meer CO2-intensief EU staal, laat staan Chinees staal. De cirkel is rond: in één klap wordt zo een effectief einde maken aan zowel de industrie in Europa als de import uit Azië en moeten we naar de VS voor onze groene spulletjes.

En om er zeker van te zijn dat de Europese industrie de nek om wordt gedraaid vernietigt Rusland in een keer met veel geweld de voor de EU belangrijke voedsel- en zware industrie in Oekraïne en pakt en passant ook nog eens de hele onverdedigbare energie infrastructuur aan.

De Russische staalimport, samen met de door de oorlog nu vernietigde Oekraïense aanvoer, onder andere uit de beroemde fabriek Azovstal, die bewust met de grond gelijk gemaakt werd door de Russen, is nu in een keer van de Europese markt verdwenen.

En ach, zelf spelen we het ‘groot industrieel vernietigingsspel’ mee door de totaal inefficiënte, sanctiepakketten te handhaven. Negen grote bedrijven, waaronder Europese staalwalserijen en -hoogovens, stuurden daarom een gezamenlijke brief aan de EG op 27 september, waarin zij wezen op het risico van “sancties op grondstoffen voor het bedrijfsmodel van de staalindustrie in Europa”. Volgens de brief zou een invoerverbod op halfproducten, staalproducten staal en aluminium uit Rusland gevolgen hebben voor de industrie, zoals werkloosheid en prijspieken, omdat er geen andere reële opties zijn om het aanbod door alternatieve producenten te vervangen.

Volgens de brief komt meer dan 80% van de halffabricaten van de EU uit Rusland en Oekraïne…. Allemaal weg en wie er in dat ‘gat’ gaat springen weet niemand.

Wordt het klimaat er dan tenminste door gered? Integendeel: de EU zal dit jaar nog meer laagwaardige steenkool verbranden om het verlies aan minder vervuilend aardgas te compenseren en om de elektriciteit op te wekken. Timmermans en Von der Leyen schuiven zo maar wat rond met de groene dekstoelen op een groengeverfd schip, terwijl in de machinekamer de laatste resten bruinkool bij elkaar geschraapt worden om het schip toch nog tenminste een beetje op koers te houden. De flanerende EU-dekpassagiers vermaken zich nog even met groene verfbusjes en organiseren een competitie wie het snelst een nog mooiere groene ligstoel kan opschilderen.

De werkelijkheid is dat ‘deze versie van de wereldeconomie’ volledig is gebouwd op goedkope, overvloedige en fossiele brandstoffen, waarbij hernieuwbare energiebronnen en kernenergie slechts aanvullingen zijn en geen vervangers.

Het Lützerath fossiele wanhoopsoffensief spreekt wat dat betreft boekdelen… de gaskraan in Groningen zal ook wel weer opengaan is zo mijn inschatting.

De perfecte storm met de EU in het oog in het grote gezelschapsspel, waarbij de EU bij deze stoelendans als eerste aan het kortste eind zal trekken. Het zal leiden tot de vernietiging van een van de grootste consumentenmarkten ter wereld. Wie zou daar nu voordeel bij hebben? Op de lange termijn – zo wordt gedacht – zou dit grondstoffen goedkoper maken op de wereldmarkt als de vraag van de EU is verdwenen. De cijfers illustreren duidelijk wat er aan de hand is. De impact van de energie-inflatie treft de OESO-landen al twee keer zo hard. Terwijl de “bondgenoten” naar verwachting 18% van hun BBP aan energie zullen besteden, zal de VS wegkomen met een bescheiden 8% van hun bruto binnenlands product aan elektriciteit en fossiele brandstoffen.

Vandaar de paniek van Macron en zijn ministers. Eens kijken wat ze deze week uit de hoge hoed toveren, de twee grote industrie landen van de EU, als ze daar in Versailles bijeenkomen.

Veel schokkends zal er niet uitkomen en op ongekende inzichten hoeft u al evenmin te rekenen, daarvoor is de tegenwind te groot. Of de VS ‘ons’ weer gaat redden met een soort Marshallplan, net als na de industriële plundertochten in Europa van de Nazi’s en de Sovjets in de jaren veertig. is ook maar zeer de vraag. Cadeautjes worden niet gegeven, toen niet en nu niet. De EU heeft eenvoudigweg niets te bieden. Een nieuwe EGKS (de ooit roemruchte Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal) zit er niet in want steenkool en staal zijn op en de ‘transitie economie’ is een lemen bouwseltje, ook al gebaseerd op fossiele energie en edelmetalen die we ook al niet hebben.

We gaan het zien daar in Versailles de 20 januari…. Het zal er mooi en imposant uitzien zo tegen de façade van dat paleis van de Zonnekoning dat is zeker.

***