schuimzeep IMG-88720948

Zoals wij hier op climategate.nl al berichtten is circulaire economie niets anders dan hergebruik van afval. En al zo oud als de mensheid. In een interview in dit Chemie Magazine probeert Jan Rotmans uit te leggen hoe de chemische industrie zo snel mogelijk kan overschakelen naar een ‘nieuwe economie’. U raadt het al, de circulaire.

Maar ook hij wordt nergens concreet terwijl wij (lezers) van climategate.nl feiten willen. Ik heb het nóg eens gelezen en geprobeerd dit open-minded en onbevooroordeeld te doen. Maar ik vind nergens iets substantieels. Het is net als het schuimzeep dat uit die drukautomaten komt die je in sommige toiletten aantreft. Je drukt en even lijkt het of je een hele hand vol hebt. Maar dan probeer je er grip op te krijgen, je knijpt je hand dicht en je voelt .. niets!

Hetzelfde gevoel kreeg ik bij het lezen van Rotmans’ relaas. Het begint met enkele zeer wilde ideeën. De boodschap is dat we gewoon ‘verbindingen’ moeten maken. Dan is het allemaal heel makkelijk. Zo wil hij de glastuinbouw van het ‘lieflijke Westland’ naar de haven van Rotterdam verplaatsen om de chemie bio-based te maken, ‘waarom maken we dat soort verbindingen niet..?’. ‘Vanwege bepaalde economische belangen?’ vraagt de interviewer die vrij onderkoeld blijft bij al dit brainstorm geweld. Rotmans wil ook de landbouw in het Noorden ‘verbinden’ met de chemie in Delfzijl om die bio-based te maken. ‘Wie produceert dan de melk en mais?’ vraagt de interviewer. Maar ook daar komt geen echt antwoord op. Nou ja, Rotmans zegt dat de landbouw nog steedsgesubsidieerd wordt(!); ‘en als die wegvallen overleven maar weinig boeren’. 

de circulaire, CO2-vrije en biogebaseerde (‘nieuwe’) economie ….is nodig maar niet omdat er te weinig fossiele grondstoffen zijn. Het is niet zozeer een schaarste probleem, maar een ander verdienmodel. Je verdient binnen afzienbare tijd meer met biochemie dan met de huidige chemie, en meer met schone energie dan met fossiele energie..

Geen fossiele schaarste en toch meer verdienen met ‘biobased chemie’? Daar zou ik graag meer uitleg en een businessplan van zien. En wat is afzienbare tijd? Er wordt natuurlijk al lang gebruik gemaakt van biologische grondstoffen. Actieve stoffen in schoonmaakmiddelen die van plantaardige olieën gemaakt worden, bijvoorbeeld. En andere weer van grondstoffen uit aardolie. Niets nieuws, maar gekozen op basis van geschiktheid en rentabiliteit. Gewoon ‘oude economie’ dus. En dat zal zich verder ontwikkelen afhankelijk van beschikbaarheid en prijzen van grondstoffen en andere marktontwikkelingen. Niets nieuws. Ik vrees dat hij zijn ‘nieuwe verdienmodel’ dan ook niet kán uitleggen, en zeker niet zonder het woord subsidie te gebruiken. Maar ik laat me graag overtuigen en zie met belangstelling de reacties tegemoet.

Een academicus is consistent en onderbouwt zijn beweringen..
.. dacht ik. Maar het relaas van Rotmans is een mengeling van tegenstrijdigheden, speculatie en actie-taal zonder onderbouwing. Toegegeven in een interview kun je niet alles kwijt. Maar van een hoogleraar zou je toch een steekhoudende en logisch opgebouwde redenering verwachten. Zo heb ik dat van mijn hoogleraren geleerd. De academische benadering dwingt je elke bewering te baseren op je onderzoeksresultaten steunend op een heldere en logische redenering.  Dat voorkomt tegenstrijdigheden.  De Westlandse kassen moeten van Rotmans naar de Rotterdamse haven maar de door hem gewenste biobased economy kenmerkt zich door kleinschaligheid zegt hij. In tegenstelling tot de ‘oude chemie’ die grootschaligheid nodig heeft. En de veiligheid dan? vraagt de interviewer. Ook al is de grondstof biobased, je maakt uiteindelijk toch gevaarlijke stoffen?

 Juist op kleine schaal is de veiligheid makkelijker te organiseren (?) en te controleren dan op grote schaal. Bovendien kunnen de boeren een basisgrondstof maken en die aanbieden aan de industrie in Delfzijl die er vervolgens andere stoffen van maakt [dus toch weer grootschalig??]

Ook schetst Rotmans hoe de chemische industrie er in 2050 uit zal zien.

De Exxons en Shells bestaan in naam waarschijnlijk nog wel, maar in totaal andere vorm. Of ze transformeren zich of ze sterven af. In transities overleven 3 van de 5 bedrijven niet… Kijk naar..[].. de autoindustrie..

Dat is toch gewoon schaalvergoting? Gedreven door kostenbesparing? Geen nieuwe economie maar een eeuwenoud basis-economisch principe toch? En ook een ontwikkeling naar grootschaligheid lijkt me. Kan iemand het nog volgen ?

Rotmans zoekt nog kantelaars voor de chemie
Het lijkt ook wel of Rotmans iets tegen Shell heeft. Hij bekritiseert ze een paar keer in het interview. En hij is er niet meer trots op omdat ze naar olie willen gaan boren op de Noordpool. Maar dat tij kunnen we keren door er een ‘ander verdienmodel’ tegenover te zetten dat aantrekkelijker is (?). Volgens Rotmans wordt de fossiele energie op 53 manieren voorgetrokken via allerlei regelingen, ‘eigenlijk verkapte subsidies’. En om die regelingen te veranderen heeft hij kantelaars nodig. Dwarsdenkers die de politiek bewerken. Maar voor de chemie heeft hij nog niemand gevonden, ik ben benieuwd.

In hetzelfde nummer staat ook een interview met Werner Fuhrmann, lid van de Raad van Bestuur van AkzoNobel. Het contrast kon bijna niet groter zijn:

Rotmans: ‘De industrie betaalt nu nog relatief lage energieprijzen ….’

Fuhrmann: ‘concurrentienadelen als het gaat om prijzen van energie en grondstoffen ….’

Ook met het Rotmans interview ben ik weer niet wijzer geworden over het heil dat de circulaire economie ons CO2 vrij en biobased zou moeten brengen. Misschien zijn er circulaire lezers die het na dit interview niet voor de ogen draait. Ik hou me aanbevolen voor verdere uitleg. Maar tot nader order blijft circulaire economie voor mij nog steeds gebakken lucht. Met of zonder CO2.