Duitse chemiesector slaat alarm: Groene groei verdrijft de industrie

Een recente studie van denktank IHS had een bescheiden doel, maar de resultaten liegen er niet om. Duitsland staat volgens IHS op een beslissend punt wat betreft zijn energiepolitiek. Op een kantelpunt zou je kunnen zeggen. Het huidige nationale energiebeleid kan zijn oorspronkelijke doel ‘CO2 reduceren door concurrerende energie levering’ niet waarmaken. In opdracht van de VCI (Vereniging van de Duitse Chemische Industrie) heeft IHS twee toekomstscenario’s voor de Duitse energiepolitiek onderzocht. Eén scenario, het ‘hoge kosten scenario’, gaat uit van de huidige snelle groei van hernieuwbare energie gestimuleerd door subsidies. Een tweede scenario bekijkt de effecten van een meer geleidelijke ontwikkeling en wordt gekarakteriseerd als een concurrerende energiemix.

Volgens het IHS rapport is het Erneuerbare Energien Gesetz (EEG) een ‘succesvol’ middel geweest om hernieuwbare energie in te voeren.. Dat klinkt als het begin van een groene preek, maar het is een feitelijk correcte vaststelling. Het beleid heeft er inderdaad voor gezorgd dat het aandeel hernieuwbare energie fors is toegenomen. Die bewering over het EEG gaat verder met ‘this has come at a cost’. Dat klinkt als een understatement maar is wederom een feitelijk correcte vaststelling. Maar het feitelijk relaas gaat verder en met de resultaten van de studie komen er ook duidelijke conclusies naar voren:

Rising electricity costs present a challenge analogous to the one Germany faced a decade ago from a rigid labor market. Solving that problem was key to enabling Germany’s formidable export performance in the years since

Analoog met de vastgelopen arbeidsmarkt van 10 jaar geleden die toen doorbroken werd en leidde tot het huidige economische succes, dat liegt er niet om. En de analogie wordt doorgetrokken als het huidige energiebeleid gehandhaafd wordt:

Today, a rigid and inefficiently organized energy market with rising costs puts Germany’s inter­national competitiveness, and thus its economy, at risk

Een dergelijk concurrentienadeel van de chemische produktie, een essentiële economische peiler voor Duitsland, zal leiden tot wat IHS ‘investment leakage’ noemt. Het verdwijnen van investeringen naar het buitenland. In een sterk geïntegreerde en gespecialiseerde economie als Duitsland heeft dit negatieve gevolgen voor de hele produktieketen:

Owing to the nature of Germany’s economy, high energy costs flow from energy-intensive industries, mostly at the beginning of industrial value chains, to other parts of the manufacturing sector, dominated by the German Mittelstand, and to the broader economy

De grafiek op deze pagina van het IHS rapport laat zien dat bij het geleidelijke model de energieprijs in Duitsland nog vele jaren ongeveer twee keer zo hoog blijft als die in de VS. Desondanks zijn de economische voordelen ten opzichte van het huidige ‘hoge kosten’ model al enorm:

• Duitsland’s BNP in 2030 komt daarmee uit op €211 miljard, ofwel 6.2% hoger
• Het persoonlijk inkomen in 2030 is dan 6.3% hoger en de gemiddelde burger verdient €1,590 meer per jaar
• De energie-intensieve chemie sector zal jaarlijks 0.7% groeien in het hoge kosten scenario terwijl het meer dan twee keer zo hard groeit – 1.8 percent – in het competetieve scenario van 2015 tot 2030 en zal 40,000 meer banen opleveren in 2030
• In de produktieketen zullen bijvoorbeeld de machinebouw en autoindustrie ook profiteren bij het competetieve model omdat hun toeleveringskosten afnemen en binnenlandse toelevering mogelijk blijft. Dit resulteert in een extra produktie in 2030 van €43 milliard voor de machinebouw en €65 milliard voor de autosector, goed voor respectievelijk 87,000 en 85,000 extra banen

Dat is een indrukwekkend resultaat van wat nog een beperkte koerswijziging is. Onwillekeurig denk je dan ook hoeveel meer het op zou leveren als er heel rigoreus gesnoeid zou worden in hernieuwbaar. Het is duidelijk dat VCI een minder extreem scenario heeft gekozen uit politieke overwegingen. Een geleidelijke toename lijkt politiek verkoopbaar voor Merkel. Investeren in hernieuwbaar gaat door, zij het langzamer, wat gezichtsverlies voorkomt. En voor de andere kant zijn er bovenstaande financiële beloningen. Nou ja, climategaters snappen dat dat eigenlijk gewoon ‘minder verspilling’ is, maar de mainstream zal dat goede nieuws voor de economie wel slikken als opbrengst.

Merkel kan deze heiβe kartoffel moeilijk negeren
Dit lijkt wel een slimme politieke zet van de VCI. Merkel is niet iemand van de radicale veranderingen en in het groene Duitsland zou een fundamentele verandering ook politieke zelfmoord betekenen. Deze doordachte aanpak van een zo belangrijke sector kan Merkel moeilijk negeren. Het VCI persbericht maakt ook duidelijk dat deze oplossing op de onderhandelingstafel moet liggen bij de regeringsformatie. Zo wordt de tijdsdruk opgebouwd, de EU Commissie is immers de rechtmatigheid van de kostenvoordelen voor de Duitse industrie aan het onderzoeken.

Ook van de (goede !!) CEO van BASF Kurt Bock komt er kritiek op het energiebeleid die aan duidelijkheid niets te wensen over laat:

He [Bock] was sceptical that ambitious climate change targets would be met without a radical change in lifestyle for many people.
“We have to make sure that sustainability is becoming not just a buzzword, Bock said. It would take an area the size of Montenegro to provide enough renewable feedstock for BASF’s Ludwigshafen chemical complex, the company has calculated.”

“We believe that the world will continue to produce and consume more oil, gas and coal,” he said. The chemical industry will rely on oil and gas for many years, he added.

Die laatste uitspraak is volledig in lijn met de bevindingen van onze climategate energie-expert Theo Wolters in zijn toekomstanalyse over energie van alweer twee jaar geleden. Goed dat de CEO van ’s werelds grootste chemiebedrijf dat nu ook in de pers duidelijk zegt.

Van lichtend naar bespottelijk voorbeeld
Vanuit de rest van de wereld neemt de druk op Duitsland toe omdat het wirtschafts wunder steeds vaker als lachwekkend voorbeeld van een mislukt energiebeleid wordt gebruikt. Dat doet het ‘made in Germany’ merk geen goed. Bjørn Lomborg bijvoorbeeld neemt Duitsland graag als voorbeeld om de waanzin van de hernieuwbare markt manipulatie aan te tonen. Deze video van een debatje tussen barones Bryony Worthington, shadow-spokesperson van de House of Lords en Lomborg is zeer vermakelijk. Lomborg kan zijn lachen vaak niet bedwingen wanneer de barones in plaats van in te gaan op zijn beweringen Psalm 16, vers ‘klimaat’, van het Grote Groene Geloof Boek opdreunt: ‘Gij zult CO2 voortvarend bestrijden, ongeacht met welke feiten men u ook van dat heilige doel af probeert te houden. Aan het eind beschuldigt de barones getallenkanon Lomborg er zelfs van dat zijn gegevens niet kloppen, helaas is het interview dan afgelopen.