Met de mensheid wordt het nooit wat…

In Urwald Hasbruch deed deze haagbeuk zijn best om op ‘De Schreeuw’ van de Noorse schilder Munch te lijken, het 19de eeuwse portret dat het existentialisme verbeeldt. Iedereen met meer dan 2 hersencellen kent die wanhopig schreeuwende kop op de brug terwijl twee burgers bij avondlicht voorbijwandelen, niets in de gaten hebbend.De Schreeuw is ook verkrijgbaar in een variant voor blowers in Amsterdamse toeristenshops: waarbij hij geen wanhoop spuwt, maar na een hijs aan een spliff de THC-dampen uit zijn mondgat walmen.

Het bestaan van drugs levert tegelijk de bevestiging van het gelijk van het existentialisme. Het naakte bestaan is voor de meeste mensen in nuchtere toestand ondraaglijk, want anders hadden mensen niet direct middelen gevonden zichzelf te verdoven. Iedere beschaving van enige betekenis laafde zich daarom direct aan de drugs/alcohol, zodra ze de kans kregen.

Voor collectieve verdoving vonden de Mesopotamiers al het bier uit, waarbij de Egyptenaren de kunst verder ontwikkelden. Van de Romeinen erfden we de Franse wijncultuur, en de Duitse Riesling? Die ontstond ook rond Rome’s belangrijkste buitenpost Trier. Ieder volk is dus al eeuwenlang tot op enige hoogte alcoholist, omdat je het naakte bestaan niet te nuchter moet nemen. OK, protestantse zeikerds van de Blauwe Knoop uitgezonderd, of van die Mens Health gezondheidsfreaks: ‘hier check die nieuwe workout voor nog betere spieren en fantastische seks’(Met een vrouw of een kerel?… vraag ik me dan wel eens af bij een mannenblad met een vent voorop).

De vlucht kan ook solitair: met heroine. Werk met harddrugsverslaafden, en ze zijn allen voor één, zichzelf. De alcoholici bij het Leger des Heils waren een stuk gezelliger met elkaar. Je hebt een sociale rechtvaardiging nodig voor je gedrag en dan is het wel zo handig als je maatje je daarin bevestigt. Een drinkebroer gebruikt een maatje, een drugsverslaafde enkel een naald en een gaatje, danwel een base-pijp. Drugs bewijzen: Mensen zonder bovenmatig talent, de meeste dus, die hun eigen leegte gewaar worden en daarmee gepaard gaande verveling, raken in paniek van het naakte bestaan en willen zichzelf verdoven. Al bestaat de mate waarmee in gradaties.

Massa-existentialisme: Carnaval en dorpsfeest
Het existentialisme heeft haar eigen moderne massarite, die we ‘uit gaan’ zijn gaan noemen, collectief  uit het nuchtere bestaan stappen. Waarbij je met duizenden tegelijk in een bak herrie duikt en jezelf laat vollopen. Dat laatste noemen we dan ‘een feest’. De hel, dat is de ander, sprak Sartre. En dus hebben de meeste mensen een paar drankjes nodig om in sociaal gezelschap gezelliger te zijn, hun vrees te overwinnen. Want wat is dat anders, het overwinnen van schaamte voor wat anders op afkeuring zou kunnen stuiten?

Brabo’s kleden hun ontsnapping in met kostuums en noemen het Carnaval, de Friezen hebben hun eigen variant: ze houden het bij zuipen, want gezellig, welbespraakt of van enige ontwikkeling waren ze al nooit en decennia braindrain hebben iedere lust ontnomen een creatiever interpretatie te geven aan de rituele ontsnapping die het existentialisme eist. Op de Veenhoop krijgen Fukkie Fukstra en Fokje Fokkema na de nodige promillages een beurt, er wordt nog wat onderling geslagen en laveloos liggen zij de volgende dag in hun bed te stinken.

Het gemiddelde massafeest ontaardt uiteindelijk consequent in plassen, kotsen en geslachtelijke uitwisselingen die onder een nuchter gesternte niet hadden plaatsgevonden. Daaruit worden weer enkele door God gewilde borelingen geworpen, die wanneer ze volwassen zijn dat zelfde ritueel weer herhalen, zich in nuchtere toestand afvragend waar ze toch in godesnaam mee bezig zijn. Het niets kunnen herinneren van wat je deed is dan de beste aanbeveling van ‘het was een mooi feest’, en andermaal is De Schreeuw van Munch met laveloos geschreeuw bevestigd.

Sociale natuurwetten zijn onontkoombaar
De filosofie van het existentialisme kan je natuurlijk ook zien als volgt: een duur woord voor drukdoenerige aanstellerij, waarbij mensen een filosofisch danwel metafysisch excuus zoeken om hun geestelijke onvolwassenheid en vluchtgedrag meer standing te geven.

Het is heel eenvoudig om op het naakte burgerbestaan af te geven. Het afgeven op ‘de norm’ en eeuwig puberen is met de popcultuur eigenlijk mainstream-denken geworden, de nieuwe norm. En er zit ook wat in…Iedere man modaal streeft mondiaal bot gezegd naar de 3 k’s die het einddoel van alle inspanning betekenen: een kot, een kut en een kind. Deze 3 k’s worden doorgaans nog steeds verenigd in het  instituut van het huwelijk, danwel de krampachtige verbloeming daarvan om niet burgerlijk te lijken: het samenlevingscontract. Ook in een contract geldt de halvering van je rechten bij vermenigvuldiging van je plichten. Achter de horizon van dit glorieuze instituut gloren in een continue puberende consumptiecultuur de volgende 3 vonnissen:

• a. een contract met de bank waarbij je jezelf eigendom van bankiers verklaart om onderdak te kunnen krijgen dat hare majesteit haar goedkeuring kan dragen
• b. een echtscheiding met afstand van de helft van je bezit, omdat je te laat de illusie doorprikte dat die ander van je hield, in plaats van jouw als middel zag om zichzelf leuker te vinden
• c. alimentatieplicht

Tel bij de schaduwzijde van de geluks-fatah morgana de onverbiddelijke twee hoofdwetten van sociale dynamica:

• – de Wet van Behoud van Ellende (elk voordeel komt met evenveel nadeel)
• – Elk sociaal systeem streeft naar maximale entropie (iedereen doet maar wat, alleen met geweld en geld- twee vormen van energie-input- gaan mensen een geplande richting uit, daarom lossen we ook nooit enig mondiaal milieuprobleem op)

…en je komt uit bij de observatie van de Boeddha, zittend onder de Boddhiboom: leven is lijden, wat iemand aan de bar na één biertje ook wel had kunnen verzinnen in plaats van na 40 dagen mediteren. Dus voor wie dat gedweep met de Oosterse traditie beu is omdat onze Westerse voldoende rijkdom biedt: u bent een zondaar en heeft verlossing nodig.

Zodat we uitkomen bij een synthese waarbij je existentiele wanhoop zowel dronken als nuchter kunt blussen. Eén die de katholieken misschien wel het beste begrijpen. Een beetje van God en een beetje van Bacchus. Ik logeerde in het trappistenklooster van Rochefort waar de kerk tegen de brouwerij aanleunde. Ik zong met de monniken mee met de litanie, de jammerklacht tot God en dacht daarna: zo, nu heb ik wel trek in een biertje.

En rozig zittend in de voorjaarszon bleek het allemaal weer best mee te vallen….